Rodzynki

Możemy przypuszczać, że rodzynki zostały „odkryte" przez ludzi w wyniku szczęśliwego zbiegu okoliczności, gdy owoce przypadkowo wyschły na winorośli. Minęło jednak wiele czasu, gdy ludzie zorientowali się, które odmiany winorośli (a jest ich ponad 8000) nadają się do wytwarzania słodkich suszonych owoców.

Pierwsze ślady rodzynek znaleziono w Armenii i sięgają ponad 6000 lat p.n.e. Suszone winogrona znane były również w starożytnym Egipcie. Owoc ten używany był często w ceremoniach pogrzebowych faraonów, ponieważ winogrona były symbolem życia i odrodzenia.

Produkcja rodzynek ruszyła “pełną parą” wraz z rozwojem i udoskonaleniem upraw winorośli. Pierwszymi specjalistami w uprawach winorośli, selekcji owoców, produkcji rodzynek byli starożytni Fenicjanie i Ormianie. Fenicjanie między 120 a 900 p.n.e. zaczęli zakładać winnice w Hiszpanii i Grecji. W tym samym mniej więcej czasie na terenie dzisiejszej Turcji, Iranu i Iraku powstawały rozległe plantacje winorośli pielęgnowane przez Ormian. Były to tereny, które z wielu względów okazały się idealnym miejscem na produkcję rodzynek. Sprzyjał jej dogodny klimat, ale również położenie geograficzne. Plantacje znajdowały się blisko głównych rynków zbytu, jakimi była Grecja czy starożytny Rzym.

Rodzynki były cenionym towarem handlowym na Bliskim Wschodzie. Suszone owoce winorośli — jak podaje legenda — były jednym ze składników diety Hannibala i jego armii. To właśnie dzięki cennym wartościom odżywczym rodzynek dowódca wojsk antycznej Kartaginy przekroczył Alpy i pokonał Rzymian.

Do Europy rodzynki dotarły w końcowym okresie wypraw krzyżowych. Przywozili je rycerze powracający z Bliskiego Wschodu. Rodzynki znalazły się również na pokładzie statku Krzysztofa Kolumba. W XVII wieku za sprawą hiszpańskich misjonarzy pojawiły się w Meksyku i Kalifornii. W tym ostatnim regionie w dolinie San Joaquin w Kalifornii po dziś dzień znajdują się duże plantacje winorośli przeznaczonych pod produkcję rodzynek. Rodzynki kalifornijskie eksportowane są w dużych ilościach na cały świat, również do Polski.

W Polsce rodzynki, suszone winogrona były znane już w okresie średniowiecza. Świadczy o tym fakt, że samo słowo "rodzynka" w formie “rozenka” lub “rozynka” używane było w polszczyźnie już w XIV w. Wyraz rodzynek (rzadziej rodzynka) w języku polskim został zaczerpnięty z języka niemieckiego (niem. Rosine → rodzynek), a Niemcy zapożyczyli go od łacińskiego słowa łac. racemus → winogrono.

Obecnie na świecie produkowanych jest wiele odmian rodzynek. Do największych producentów tych bakalii należą Turcja, USA (Kalifornia), RPA i Australia (sułtanki, damascenki i sułtanki perskie). Grecja specjalizuje się w produkcji niewielkich i ciemnych koryntek.

Jak powstają rodzynki?

Rodzynki powstają w stosunkowo prostym, ale czasochłonnym procesie. Po zerwaniu dojrzałe grona rozkładane są na słomianych matach i suszone na słońcu. W trakcie suszenia owoce są regularnie obracane, aby woda odparowywała z owoców równomiernie. Po około 3 tygodniach, gdy z gron odparuje większość wody, rozpoczyna się drugi etap produkcji, czyli dosuszanie. Podsuszone grona są rolowane w arkusze papieru i pozostawione w ciepłym miejscu na kilka dni. W efekcie tego procesu uzyskujemy słodkie rodzynki.

W zależności od odmiany rodzynki mają zazwyczaj brązową lub brunatną skórkę. Złoty odcień owoców (np. w odmianach golden amber) uzyskiwany jest w tzw. suszeniu mechanicznym. W tym przypadku owoce nie są suszone na słońcu, ale pod strumieniem gorącego powietrza przez dobę. W większości przypadków rodzynki w końcowym etapie produkcji poddane są tzw. siarkowaniu. Dodanie konserwantu w postaci dwutlenku siarki zabezpiecza rodzynki przed zepsuciem i pozwala na zachowanie złotego odcienia skórki.

Jakie są rodzaje rodzynek?

Istnieje wiele typów rodzynek, które różnią się od siebie wielkością, smakiem i kolorem. Odmiany rodzynek zależą od rodzaju użytych winogron i są produkowane w różnych rozmiarach i kolorach. Do tych najpopularniejszych należą:

1. Rodzynki smyrneńskie

Ten rodzaj rodzynek uprawiany jest głównie na terenach Turcji, Kalifornii, RPA i Australii. Suszone owoce pochodzą z winorośli gatunku Vitis vinifera L.

 Rodzynki tego typu mają średnie rozmiary, są bezpestkowe, słodkie, a ich skórka ma kolor złoty przechodzący w brązowy. Najczęściej występującą w trzech gatunkach: sułtanki, damascenki, sułtanki perskie.

Sułtanki (rodzynki sułtańskie) są bardzo popularne w Polsce. Powstają z beznasiennych winogron żółtych. Mają jasny lub ciemnobrązowy kolor. Rodzynki sułtańskie są bardzo słodkie i mają podobny smak do miodu. Najczęście spotykaną odmianą jest ciemnobrązowa rodzynka sułtańska, która nie zawiera siarki i jest szeroko stosowana w piekarniach, ciastkarniach, jak również w przemyśle mleczarskim. Występują również sułtanki w odmianie golden, o złotej skórce. Złoty kolor uzyskiwany jest w procesie produkcji poprzez konserwację owoców dwutlenkiem siarki.

b. Rodzynki korynckie (greckie, koryntki)

Koryntki to niewielkie (średnica poniżej 1 cm), ciemne i beznasienne rodzynki, o charakterystycznym, ostrym, pełny smaku. Pochodzą ze starożytnej odmiany winorośli związanej z portem w Koryncie w Grecji, od której otrzymały swoją nazwę. Obecnie oprócz Grecji uprawiane są również w Kalifornii, RPA i Australii. Czasami mylnie nazywane są „czarnymi porzeczkami”, ale  nie mają związku z czarnymi porzeczkami, czerwonymi porzeczkami lub białymi porzeczkami, które są gatunkami jagód i mają całkiem inne, znacznie bardziej cierpkie profile smakowe.

c. Rodzynki chilijskie — jumbo i golden jumbo

Rodzynki te pochodzą zazwyczaj z Chile i wyróżniają się dużymi rozmiarami — ich średnica przekracza 12 mm. Smak tych rodzynek znacznie odbiega od rodzynek tradycyjnych. Rodzynki jumbo są bardziej kwaskowate i przypominają bardziej suszoną wiśnię niż winogrono. Z tego powodu raczej nie stosuje się ich jako dodatku do potraw i deserów, ale je solo z opakowania.

d. Rodzynki włoskie (kalabryjskie)

Na rynku dostępne są również rodzynki włoskie, które uprawiane są w Kalabrii. Charakteryzują się zapachem muszkatołowym. Rodzynki te można jeść jak tradycyjne rodzynki, ale zazwyczaj używa się je do produkcji wina.

Co zawierają rodzynki?

Rodzynki (bez względu na to, z jaką odmianą mamy do czynienia) są bogatym źródłem witamin (A, C, E  i witamin z grupy B) i cennych składników odżywczych.

Rodzynki stanowią przede wszystkim bogaty zastrzyk energetyczny, dlatego często zalecane są w diecie sportowców, do jedzenia po treningu. Dodatkowo są wartościowym źródłem potasu magnezu i błonnika.

Rodzynki wartości odżywcze (100g) 

Kalorie: 299 kcal

Węglowodany: 79.32 g

Tłuszcze: 0.25 g

Błonnik 4.5 g

Białko: 3.3 g

Rodzynki - witaminy  (100g)

Witamina B1 (Tiamina): 0.106 mg

Witamina B2 (Ryboflawina): 0.125 mg

Witamina B3 (Niacyna): 0.766 mg

Witamina B: 0.174 mg

Witamina C: 2.3 mg

Witamina E: 0.12 mg

Witamina K: 0.004 mg

Rodzynki - minerały  (100g)

Wapń: 62 mg

Żelazo: 1.79 mg

Magnez: 36 mg

Fosfor: 3.5 mg

Potas: 744 mg

Sód: 26 mg

Cynk: 3.5 mg

Jakie są korzyści zdrowotne z jedzenia rodzynek?

Rodzynki dodają energii, ponieważ zawierają dużo prostych, łatwo przyswajalnych cukrów, szczególnie fruktozy (70%) i dekstrozy. Mogą spożywać je dzieci, jak i sportowcy narażeni na duże utraty energii.

•        Rodzynki są doskonałym źródłem przeciwutleniaczy, w tym polifenoli. Przeciwutleniacze pomagają chronić komórki przed szkodliwym wpływem stresu, który przyczynia się do wielu chorób, w tym raka.
•        Dzięki zawartości potasu, zmniejszają nadciśnienie tętnicze.
•        Pozytywnie wpływają na kości, ponieważ zawierają wiele wapnia i magnezu. Chronią przed osteoporozą i poprawiają funkcjonowanie stawów.
•        Rodzynki są również elementem diety zalecanym w przypadku spadku poziomu żelaza i anemii. Zawierają oprócz żelaza witaminy z grupy B (niezbędne przy tworzeniu nowej krwi) i miedź (sprzyja prawidłowemu tworzeniu się czerwonych krwinek).
•        Pomagają w walce z zaparciami, dzięki sporym ilością błonnika.

Zastosowanie w kuchni

Rodzynki to bardzo wszechstronny dodatek  stosowany w kuchni. Można je jeść samodzielnie, jako przekąskę lub dodać do dań z ryżu, gulaszu, sałatek, płatków owsianych i wszelkiego rodzaju ciast i innych wypieków.

Rodzynki dodać można:

•        do płatków owsianych. Dodadzą naturalnej słodyczy porannemu posiłkowi.
•        do  jogurtu. Rodzynki w połączeniu z naturalnym jogurtem,  innymi bakaliami i orzechami stanowią zdrową i pożywną przekąskę w ciągu dnia.
•        do wypieków. Dodanie suszonych owoców do babeczek, batonów granola i ciastek to świetny sposób na osłodzenie wypieków. Rodzynki sprawiają, że gotowy produkt jest jeszcze smaczniejszy.
•        do sałatek. Rodzynki nadają sałatce słodyczy i konsystencji. Dobrze komponują się z gorzką zielenią, chrupiącymi orzechami i selerem.
•        do półmiska z serem. Suszone winogrona stanowią dodatek dla smakoszy do talerza serowego.
•        do pikantnych potraw. Świetnie komponują się z pikantnymi potrawami, takimi jak curry, klopsiki, sosy, pilaw ryżowy i kuskus.

Przeciwwskazania

Nie ma zbyt wielu przeciwwskazań związany z jedzeniem rodzynek.

•        Sięgać po rodzynki  nie powinny osoby,  które cierpią na zespół drażliwego jelita lub zmagają się z wrzodami.
•        Zrezygnować z jedzenia tych bakalii powinny również osoby cierpiące  na nawracające migreny.  Zawarta w rodzynkach tyramina zaostrza ból głowy.