Chcesz dodać swoim potrawom ognistego smaku? W takim razie najlepszym rozwiązaniem będzie sięgnięcie po pieprz cayenne, czyli ostrą papryką w proszku. Czym wyróżnia się cayenne i jakie ma właściwości?
- Artykuł został zaktualizowany i rozbudowany o nowe treści i zdjęcia 30.11.2024
Pieprz cayenne – czym jest i z czego powstaje?
Papryka cayenne, zwana również pieprzem cayenne lub pieprzem kajeńskim to jedna z najpopularniejszych papryk, odmiana papryki chili. Należy do rodziny roślin psiankowatych i jest blisko spokrewniona z papryką słodką i papryczką jalapeño.
Pierwotnie była uprawiana w Ameryce Środkowej i Południowej, ale sprowadził ją do Europy w XV wieku Krzysztof Kolumb. Nazwa papryki wywodzi się od miasta Cayenne w Gwinei Francuskiej, skąd pochodzi i gdzie znaleziono jej pierwsze udokumentowane zastosowanie.
Jeśli chodzi ostrość, to pieprz cayenne w porównaniu z najostrzejszym chili na świecie jest stosunkowo „łagodną” przyprawą. Jej ostrość waha się od 30 000 do 50 000 jednostek scoville’a, co daje jej miejsce między papryką serrano a papryką tajską. Cayenne jest natomiast aż 12 ostrzejsza od papryczki jalapeño.
Cayenne to przyprawa, którą często doprawiamy nasze potrawy. Pieprz cayenne jest zwykle używany jako suszona przyprawa. Wytwarza się ją w wyniku wysuszenia, a następnie zmielenia na proszek papryczek cayenne. Możemy ją kupić w większości supermarketów w różnych wariantach – najbardziej popularną formą jest czerwony proszek, ale większość płatków chili, które można znaleźć na rynku, pochodzi z papryki cayenne. Papryczki cayenne pojawiają się też w postaci świeżej, ale znacznie trudniej dostępne są w sklepach.

Papryka cayenne – ostrość
Sproszkowana papryka cayenne, którą zazwyczaj kupujemy w sklepie, cechuje się wysokim poziomem ostrości. W zależności od producenta, gatunku i miejsca uprawy, przyprawa ta osiąga ostrość na poziomie od 30 000 do 50 000 jednostek w skali Scoville’a (SHU). Oznacza to, że jest znacznie ostrzejsza niż popularne papryczki jalapeño, które osiągają od 2 500 do 8 000 SHU.
Papryka cayenne nadaje potrawom wyrazisty, pikantny smak i jest niezastąpiona w kuchni, gdy zależy nam na podkręceniu ostrości.
Pieprz cayenne – właściwości
Pieprz cayenne i zawarte w nim składniki mają pozytywny wpływ na funkcjonowanie organizmu.
W papryce zawartych jest wiele przeciwutleniaczy i witamin, które walczą ze stresem oksydacyjnymi komórek i tym samym minimalizują ryzyko pojawienia się cięższych chorób. Do tych przeciwutleniaczy zawartych w pieprzu cayenne należą: witamina C, która również wspomaga układ odpornościowy, witamina E, beta karoten, cholina, luteina , zeaksantyna i kryptoksantyna.
Pieprz cayenne – skład
5 gramów (1 łyżka stołowa) pieprzu cayenne zawiera następujące wartości odżywcze:
Kalorie: 17 kcal
Tłuszcz: 1 gram
Węglowodany: 3 gramy
Błonnik: 1,4 grama
Białko: 0,6 grama
Witamina A: (44% RDI)
Witamina E: (8% RDI)
Witamina C: (7% RDI)
Witamina B6: (6% RDI)
Witamina K: (5% RDI)
Mangan: (5% RDI)
Potas: (3% RDI)
Ryboflawina: (3% RDI)


Przyspiesza metabolizm i wpływa na utratę wagi
Kapsaicyna zawarta w papryce cayenne ma właściwości przyspieszające metabolizm.
Jedząc ostrą przyprawę, nasze ciało wytwarza więcej ciepła, a tym samym spala więcej kalorii, co powoduje przyspieszenie naszego metabolizmu. W ten sposób spożywanie pieprzu cayenne może w pewnym stopniu wpływać na utratę wagi. Warto jednak pamiętać, że działania pieprzu jest krótkotrwałe. Organizm szybko przyzwyczaja się do nowej diety i efekt przyspieszenia metabolizmu zostaje zahamowany.
Może pomóc w obniżeniu ciśnienia krwi
Papryka cayenne jest cennym źródłem witaminy A i C, a także kapsaicyny. Jak wynika z badań, składniki te wzmacniają i uelastyczniają naczynia krwionośne. W ten sposób dostosowują się do wahań ciśnienia krwi. Ostre papryczki cayenne mogą również powodować pocenie się, czyli utratę płynów. W ten sposób tymczasowo też zmniejszają ogólną objętość krwi.
Wspiera pracę serca
Regularne spożywanie pieprzu cayenne, a szczególnie zawartej w nim kapsaicyny, może pomóc chronić serce. Kapsaicyna korzystnie wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu, trójglicerydów i agregacji płytek krwi. Pomaga też w rozpuszczaniu fibryny, która jest niezbędna do tworzenia się skrzepów krwi.
Działa przeciwbólowo
Pieprz cayenne, za sprawą kapsaicyny, ma też właściwości zwalczające ból. Jak się okazuje, posiada zdolność aktywowania określonego receptora powodując, że mózg wydziela neuroprzekaźnik, który łagodzi ból. Z tego powodu kapsaicyna coraz częściej pojawia się jako jeden ze składników leków i maści na bóle stawów czy reumatoidalne.
Korzystnie wpływa na pracę układu pokarmowego
Jedzenie pieprzu cayenne może też przynieść wiele korzyści dla żołądka. Jak wynika z badań, pieprz cayenne może pomóc wzmocnić obronę żołądka przed infekcjami, zwiększyć produkcję soków trawiennych i pomóc w dostarczaniu enzymów do żołądka, wspomagając trawienie. Co ciekawe, jedzenie kapsaicyny zawartej w pieprzu cayenne może też zminimalizować ryzyko wrzodów żołądka.
Pieprz cayenne a chilli
Na opakowaniach z przyprawą często obie te nazwy pojawiają się zamiennie lub obok siebie. Czy w takim razie chili to pieprz cayenne? W rzeczywistości cayenne, jak pisaliśmy o tym wcześniej, jest jednym z rodzajów chili. Nazwą papryka chili określa się bowiem grupę papryk o bardzo ostrym smaku. W tym gronie znajduje się również papryka cayenne. W tym kontekście można uznać paprykę cayenne za paprykę chili. Termin chili odnosi się jeszcze do innych rodzajów przypraw jak np. przyprawy chili, która jest stosowana w chili con carne. Przyprawa stosowana w chili con carne nie jest tym samym, co pieprz cayenne. W rzeczywistości jest to mieszanka pieprzu chili, oregano i innych składników, którą nazwano proszkiem chili.


Pieprz cayenne a papryka ostra
Na półce z przyprawami, oprócz pieprzu, znajdziemy również paprykę ostrą. Jaka jest między nimi różnica? Wielu z nas zastanawia się, czym różnią się te dwie przyprawy. Otóż pieprz cayenne i papryka ostra to przyprawy o ostrym smaku, jednak różnią się pochodzeniem, ostrością oraz zastosowaniem w kuchni.
Papryka ostra, dostępna zazwyczaj w wersji sproszkowanej, wytwarzana jest z wysokiej jakości strąków papryki chili. Pieprz cayenne, jak wspominaliśmy wcześniej, produkowany jest wyłącznie z określonego gatunku papryki cayenne, która również należy do rodziny Capsicum annuum. Najczęściej pieprz cayenne charakteryzuje się znacznie wyższym poziomem ostrości niż papryka ostra. Jeśli zatem zależy ci na intensywnej pikantności, zdecydowanie sięgnij po pieprz cayenne.
Oba rodzaje papryki różnią się także zastosowaniem. Pieprz cayenne, ze względu na swoją intensywną ostrość, stosuje się raczej w niewielkich ilościach – do mięs, zup, sosów czy szczególnie dań kuchni meksykańskiej i azjatyckiej. Papryka ostra, pomimo swojej nazwy, jest łagodniejsza. Może być wykorzystywana nie tylko w potrawach mięsnych czy daniach jednogarnkowych, ale także w sałatkach, salsach czy marynatach.
Czy można zamienić pieprz cayenne na paprykę ostrą? Wszystko zależy od naszych preferencji. Jeżeli zależy nam na osiągnięciu wyższego stopnia pikantności, taka zamiana jest jak najbardziej możliwa. Możemy z powodzeniem zamienić paprykę ostrą na cayenne, a także postąpić odwrotnie, pamiętając jednak o różnicy w intensywności smaku.
Pieprz cayenne – jak stosować?
Cayenne to wszechstronna przyprawa, która bardzo często używana jest m.in. w kuchni meksykańskiej. Pieprz cayenne stosowany jest do przyprawiania mocnych, pikantnych sosów, marynat mięsnych i tradycyjnych potraw, takich jak chili con carne, enchiladas, tacos i fajitas. Ta pikantna przyprawa pojawia się też w wielu azjatyckich daniach szczególnie w indyjskim curry i pikantnych tajskich zupach. Cayenne doskonale wzbogaca smak potraw z jajek lub ryb, zapiekanek, tacos lub makaronu.
Doskonale sprawdzi się jako
- dodatek do mieszanki przypraw podczas przygotowywania curry, przypraw do grilla lub marynaty;
- składnik dressingu do sałatki;
- przyprawa do ostrych sosów czy zupy meksykańskiej
- składnik do panierki do kurczaka czy kotleta.

Woda z pieprzem cayenne – przepisy
Osoby, które chcą poprawić swój metabolizm, a także przyspieszyć spalanie tłuszczu, mogą spróbować picia napojów z dodatkiem pieprzu cayenne. Woda z pieprzem cayenne oferuje wiele korzyści: przyczynia się do poprawy metabolizmu, zmniejsza apetyt, a także wspomaga trawienie. Napoje z dodatkiem cayenne najlepiej pić z innymi dodatkami takimi jak sok z cytryny czy miód. Najlepiej spożywać je każdego ranka minimum pół godziny przed posiłkiem.
Poniżej kilka najciekawszych przepisów na wodę z cayenne.
Woda z pieprzem cayenne i cytryną
Składniki:
- 1 litr wody
- sok z jednej cytryny, około ¼ szklanki
- ¼ łyżeczki suszonego pieprzu cayenne lub ½ łyżeczki świeżego pieprzu cayenne
Przygotowanie:
- Podgrzej wodę do temperatury nieco wyższej niż temperatura pokojowa. Nie gotuj jej!
- Do wody dodaj wyciśnięty sok z cytryny i pieprz cayenne.
- Wypij około 30 minut przed zjedzeniem śniadania. [1]
Woda z cayenne, cytryną i miodem
Składniki:
- 1 cytryna
- ¼ łyżeczki cayenne
- 1 łyżeczka miodu (Lub syropu klonowego)
Przygotowanie:
- Przygotuj tak samo, jak przepis wyżej.
- Sprawdza się doskonale w chorobach gardła lub jako napój dla kogoś, kto pracuje dużo głosem np. nauczyciel, wykładowca czy szkoleniowiec.
Woda z limonką i cayenne (shot)
Składniki:
- ¼ łyżeczki pieprzu cayenne
- wyciśnięty sok z ½ limonki
- ¼ szklanki wody
- ½ łyżeczki surowego miodu lub syropu klonowego
Przygotowanie:
- Podgrzej wodę do temperatury pokojowej.
- W szklance wymieszaj cayenne z sokiem z limonki i wodą.
- Dodaj do smaku miód lub syrop klonowy.
- Wypij szklankę zimnej wody z samego rana przed śniadaniem. [2]
Przypływ energii gwarantowany!
Pieprz cayenne – ile dziennie?
Nie ma ustalonej, określonej dawki pieprzu cayenne, którą można bezpiecznie spożywać codziennie. Wszystko zależy od naszych preferencji smakowych – jeśli lubimy pikantne potrawy – oraz tolerancji naszego organizmu.
Choć pieprz cayenne zawiera kapsaicynę, która w dużych ilościach może być toksyczna, w praktyce spożycie takiej dawki jest bardzo trudne. Za dawkę śmiertelną kapsaicyny uznaje się około 56–512 mg na kilogram masy ciała. Warto jednak pamiętać, że kapsaicyna stanowi maksymalnie 1% pieprzu cayenne, co czyni jej nadmiar w codziennej diecie mało prawdopodobnym.
Badania sugerują, że spożywanie już od 2 do 6 mg pieprzu cayenne dziennie jest wystarczające, aby przynosić korzyści zdrowotne. To ilość bezpieczna dla większości osób, która nie powinna powodować skutków ubocznych. Dzienna dawka powinna jednak być dostosowana do naszych indywidualnych potrzeb i preferencji.
Spożycie zbyt dużej ilości pieprzu cayenne może powodować takie skutki uboczne (poniżej)
Z tego względu najlepiej stosować pieprz cayenne w umiarkowanych ilościach, dostosowanych do indywidualnej tolerancji organizmu. Jeśli masz wątpliwości, skonsultuj się z lekarzem lub dietetykiem.
Czy pieprz kajeński może szkodzić? Skutki uboczne
Pieprz cayenne jest przyprawą bezpieczną do spożycia i stanowi pyszny, pikantny dodatek do wielu potraw. Podobnie jak w przypadku wielu innych przypraw, jedzony w nadmiarze może wywołać pewne skutki uboczne.
Należą do nich:
- Problemy żołądkowe. Duże dawki kapsaicyny zawarte w pieprzu cayenne podrażniają wyściółkę przełyku i sam żołądek zmuszając organizm do wytwarzania większej ilości kwasu żołądkowego.
- Zgaga. Nadmiar kwasu żołądkowego płynąc w górę do przełyku, może wywołać nieprzyjemne uczucie pieczenia, czyli zgagę.
- Refluks żołądkowo-przełykowy. Wyniki opublikowanych w „Revista de Gastroenterologia de Mexico” [3] potwierdzają, że kapsaicyna powoduje objawy refluksu żołądkowo-przełykowego u osób regularnie cierpiących na zgagę, a także u tych, którzy normalnie nie mają problemu z refluksem.
Osoby, które są wrażliwe na ostre przyprawy, mogą też czuć nieprzyjemne pieczenie w ustach.

Pieprz cayenne – przeciwwskazania
Istnieje grupa osób, które w całości powinna zrezygnować Lub skonsultować się z lekarzem przed wprowadzeniem do diety większych dawek pieprzu Cayenne.
- Osoby, które przyjmują inhibitory ACE zażywane przy nadciśnieniu tętniczym, niewydolności serca, chorobie niedokrwiennej serca, cukrzycowej chorobie nerek.
- Leki hamujące wydzielanie kwasu żołądkowego – kapsaicyna zmniejsza działanie leków bazujących na takich związkach jak: cymetydyna, famotydyna, ranitydyna , omeprazol i esomeprazol.
- Osoby przyjmujące teofilinę – lek rozszerzającym oskrzela, który leczy astmę i inne choroby płuc. Związki zawarte w pieprzu cayenne mogą zwiększyć ilość teofiliny, którą organizm może wchłonąć.
- Osoby chore na wrzody żołądka. Spożywanie nadmiernych ilości pieprzu cayenne może mocno podrażniać wyściółkę żołądka.
Poza tym ze spożywania pieprzu cayenne w dużych dawkach lub przez dłuższy czas powinny zrezygnować osoby:
- które mają zaplanowaną w najbliższym czasie operację
- są w ciąży lub karmią piersią — pieprz cayenne jako suplement (tabletkach) w czasie ciąży, może prowadzić do zgagi lub wymiotów, a spożywany w nadmiarze w trakcie karmienia może wpływa na skład mleka spożywanego na niemowlę.
Pieprz cayenne – gdzie kupić?
Pieprz kajeński w postacie sproszkowanej dostępny jest w praktycznie w każdym sklepie spożywczym. W przypadku zakupu warto wybierać przypraw z dobrego źródła i dystrybutora. Wówczas masz pewność że otrzymasz świeża, aromatyczną przyprawę dobrej jakości.
Materiały źródłowe
- Lemon Cayenne Water Recipe: An Old Time Remedy Made New, https://onthegas.org/drink/lemon-cayenne-water/ [dostęp 17.11.2021r.]
- Lime and Cayenne Shot from Vital Tonics and Soothing Teas, https://cookingbythebook.com/recipes/lime-and-cayenne-shot/ [dostęp 17.11.2021r.]
- Capsaicin induction of esophageal symptoms in different phenotypes of gastroesophageal reflux disease, http://revistagastroenterologiamexico.org/en-capsaicin-induction-esophageal-symptoms-in-articulo-X0375090610898436 [dostęp 17.11.2021r.]