Owoce leszczyny, podobnie jak inne orzechy, wyróżniają się bogactwem składników odżywczych. Mają wysoką zawartość białka, tłuszczów, witamin i minerałów. Dlaczego warto je jeść?
Gdzie rosną orzechy laskowe?
Orzech laskowy to twardy owoc leszczyny. Uważa się, że orzechy laskowe łuskane są znane już od 5000 lat. Wywodzą się z terenów prehistorycznych Chin. Obecnie trzema głównymi producentami orzechów laskowych na świecie są Turcja, Włochy i Stany Zjednoczone. Prawie 100% amerykańskich upraw pochodzi z doliny Willamette w Oregonie. Dziś te orzechy są cenione za wielość korzyści zdrowotnych, a także za bogactwo kulinarnych możliwości, dlatego korzysta się z nich w kuchniach wielu krajów z całego świata. Lubelszczyzna od wielu lat uznawana jest za orzechowe zagłębie Polski. To właśnie stamtąd pochodzą orzechy laskowe polskie.
Odmiany orzechów laskowych
Orzechy laskowe występują w kilku odmianach, które różnią się kształtem kolorem, fakturą i twardością skorupy.
Corylus avellane racemose Lam
Rodzaj orzechów laskowych, które na drzewie rosną pogrupowane w grona. Są stosunkowo duże, mają okrągły kształt. Należą do nich takie odmiany jak: Santa Maria de Jesús, San Juan San Nicolás i San Cono.
Corylus avellane glandules 'Lin.
Ten typ orzechów laskowych przypomina nieco żołędzie. Mają różne rozmiary, ze stożkowym kształtem węższej podstawy i spiczastym wierzchołkiem i niezbyt twardą skorupę. Reprezentują je takie odmiany orzechów laskowych jak: Ghiannusa, Cannellina, Minnulara, Panuttara, Baccilara,Muddisi, Piattiddara, leszczyna zwyczajna, leszczyna hiszpańska itp.
Corylus avellane Maxima Lam
Orzechy laskowe o asferycznej lub okrągłej formie. Posiadają duże lub średnie owoce i twarde skorupy. Powszechnie znane są jako leszczyna Napolitano. Popularne odmiany to: Badara ubertosa, Cerro, Pigra, Privitera, Balzanotto, San Giorgio, Reganati, Rizo, San Elmo itp.
Jak zbierane są orzechy laskowe?
Orzechy rozwijają się w chłodnym, wilgotnym klimacie i wymagają chłodu, by dojrzeć. Drzewa są gotowe do zbioru w połowie jesieni, kiedy orzechy same zaczynają opadać. Mechaniczne wytrząsarki są rzadko używane do usuwania orzechów z drzew, ponieważ te nie będą jeszcze dojrzałe. Zamiast tego w przypadku zbiorów komercyjnych wykorzystuje się różne urządzenia do zbierania owoców z ziemi, oddzielania ich od nadmiaru liści i pustych łusek oraz przewożenia ich do zakładów przetwórczych. Orzechy laskowe są suszone, a pozostałe łuski usuwane ręcznie lub maszynowo. Zbiory są następnie sortowane według wielkości, oczyszczane i łuskane lub pozostawione bez skorupek na sprzedaż.
Co produkowane jest z orzechów laskowych?
Orzechy laskowe najczęściej jemy luzem jako przekąski do chrupania lub dodatek do musli, jogurtów czy deserów. Często spotykane są również orzechy laskowe w czekoladzie. Z orzechów laskowych wytwarzane są również:
Mąka z orzechów laskowych
Powstaje z drobno zmielonych orzechów laskowych blanszowanych lub nieblanszowanych. Mąka z orzechów nieblanszowanych ma grubszą fakturę i lekką goryczkę. Mąka z orzechów blanszowanych jest drobniejsza i ma kremowy odcień. Mąka jest naturalnie bezglutenowa. To świetna opcja dla osób na diecie niskowęglowodanowej, wrażliwych na gluten lub z nietolerancją glutenu.
Pasta z orzechów laskowych
Otrzymywana jest z drobno mielonych orzechów laskowych prażonych na sucho (bez dodatku oleju). Pasta z orzechów laskowych doskonale nadaje się jako dodatek do kanapek czy naleśników.
Olej z orzechów laskowych
Powstaje w wyniku tłoczenia orzechów laskowych na zimno. Olej dodaje się do surówek, sałatek, czy deserów owocowych. Używany jest również do pielęgnacji skóry i do masażu. Nie jest przeznaczony do smażenia.
Orzechy laskowe i ich wartości odżywcze
Bogactwo jednonasyconych tłuszczów
Większość orzechów zawiera dużą ilość nienasyconego tłuszczu, czyli tego, który uznawany jest za dobry dla ludzkiego organizmu. Orzechy laskowe zawierają prawie 80 procent jednonienasyconych kwasów tłuszczowych i mniej niż 4 procent tłuszczów nasyconych. Zastępowanie tłuszczów nasyconych jednonienasyconymi obniża poziom „złego” cholesterolu we krwi, czyniąc orzechy laskowe świetną przekąską.
Super siła przeciwutleniaczy
Poziomy przeciwutleniaczy w orzechach laskowych są porównywalne z poziomami w wielu innych rodzajów pożywienia. Orzechy laskowe mają jeden z najwyższych wyników ORAC (Oxygen Radical Absorbance Capacity) wśród orzechów. ORAC jest najszerzej akceptowaną metodą pomiaru antyoksydantów, czyli związków, które zwalczają szkodliwe wolne rodniki w organizmie. Ponadto owoce leszczyny zawierają najwyższe stężenie proantocyjanidyn (PAC) wśród wszystkich orzechów drzewnych. PAC mają zdolności antyoksydacyjne, które są 20 razy silniejsze niż witamina C i 50 razy silniejsze niż witamina E.
Kwas foliowy
Orzechy laskowe są najbogatszym źródłem kwasu foliowego wśród wszystkich orzechów drzewnych. Kwas foliowy, znany również jako witamina B12, jest niezbędny dla wielu procesów metabolicznych organizmu. Pomaga w wytwarzaniu krwinek czerwonych, wspiera funkcje mózgu i zdrowie układu sercowo-naczyniowego oraz zmniejsza ryzyko wad cewy nerwowej.
Jeszcze więcej składników odżywczych
Korzyści zdrowotne wynikające z orzechów laskowych nie kończą się na tym. Podobnie jak większość orzechów, leszczynowe są dobrym źródłem białka, błonnika pokarmowego, żelaza i potasu. Zawierają również ponad 20% dziennej wartości miedzi i ponad 80% DV manganu. Miedź pomaga naszym ciałom wykorzystywać żelazo i wspomaga rozwój kości i tkanki łącznej. Mangan reguluje poziom cukru we krwi, wspomaga wchłanianie wapnia i wspiera zdrowie kości.
Orzechy laskowe a indeks glikemiczny
Orzechy laskowe, podobnie jak większość orzechów drzewnych, wyróżniają się raczej niskim indeksem glikemicznym. Wartości indeksu glikemicznego podawane przez różne badania wahają się między 15 a 30. Ale nawet przy takiej dużej rozpiętości oznaczeń, orzechy laskowe plasują się w grupie produktów niskoglikemicznych. Oznacza to, że po zjedzeniu orzechów laskowych organizm stosunkowo wolno wchłania węglowodany w nich zawarte, przez co u osób chorych na cukrzycę nie następują wysokie skoki poziomu cukru we krwi. Z tej perspektywy orzechy laskowe są jak najbardziej pożądanym dodatkiem do diety.
Wartości odżywcze na 100 gram orzechów laskowych (tabela)
Orzechy laskowe: 628 kcal / 2629 kJ (100g)
- białko: 14,95 g;
- tłuszcz ogółem: 60,75 g;
- nasycone: 4,464 g;
- jednonienasycone: 45,652 g;
- wielonienasycone: 7,920 g;
- omega-3: 0,080 g;
- omega-6: 7,830 g;
- węglowodany: 16,70 g;
- błonnik pokarmowy: 9,7 g.
Orzechy laskowe – minerały
- wapń: 114 mg;
- żelazo: 4,70 mg;
- magnez: 163 mg;
- fosfor: 290 mg;
- potas: 680 mg;
- cynk: 2,45 mg;
- miedź: 1,73 mg;
- mangan: 6,18 mg;
- selen: 2,4 µg;
- fitosterole: 96 mg.
Orzechy laskowe- witaminy
- wit. A: 20 I.U;
- wit. E: 15,03 mg;
- wit. K: 14,2 µg;
- wit. C: 6,3 mg;
- wit. B1: 0,643 mg;
- wit. B2: 0,113 mg;
- wit. B3 (PP): 1,800 mg;
- wit. B6: 0,563 mg;
- kwas foliowy: 113 µg;
- kwas pantotenowy: 0,918 mg.
Orzechy laskowe – właściwości
Czy orzechy laskowe są zdrowe? Oczywiście, że tak. Składniki odżywcze, przeciwutleniacze, witaminy i minerały zawarte w orzechach laskowych korzystnie wpływają na samopoczucie, kondycję i zdrowie.
Orzechy laskowe a cholesterol
Orzechy laskowe mogą pomóc w utrzymaniu zdrowego serca i obniżyć poziom cholesterolu.
Jak wynika z badania przeprowadzonego w 2013 roku [1], dieta bogata w orzechy laskowe może doprowadzić do obniżenia poziomu cholesterolu, trójglicerydów i złego cholesterolu LDL. Badaniu poddano 21 osób z wysokim poziomem cholesterolu. Przez ponad miesiąc ich codzienna dieta w 18-20% składała się między innymi z orzechów laskowych. W podsumowaniu badań stwierdzono, że orzechy laskowe mają działanie przeciwmiażdżycowe „poprzez poprawę funkcji śródbłonka, zapobieganie utlenianiu LDL i markerom stanu zapalnego, a także działanie obniżające poziom lipidów i lipoprotein.”
Orzechy laskowe a cukrzyca
Liczne badania udowodniły, że orzechy laskowe i zawarte w nich składniki mogą być pomocne w walce z cukrzycą i kontroli poziomu cukru we krwi. Wykazano między innymi, że kwas oleinowy, który jest głównym kwasem tłuszczowym zawartym w owocach leszczyny, poprawia wrażliwość na insulinę. Mangan z kolei bierze udział w metabolizmie glukozy. Orzechy laskowe są również doskonałym źródłem magnezu. Jak udowodniono, spożywanie pokarmów bogatych w magnez może obniżyć ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2.
Orzechy laskowe obniżają ryzyko choroby nowotworowej
Przeciwutleniacze zawarte w orzechach laskowych są mocnym orężem w walce z chorobami nowotworowymi.
Orzechy laskowe obok orzechów pekan i pistacji zawierają najwięcej przeciwutleniaczy znanych jako proantocyjanidyny. Z przeprowadzonych badań wynika, że związki te znacznie obniżają ryzyko nowotworów, a także pomagają w ich leczeniu. Witamina E, która znajduje się owocach leszczyny, może zmniejszyć ryzyko raka piersi okrężnicy płuc i prostaty. W orzechach laskowy znajduje się również sporo manganu. Wyniki jednego z badań
przeprowadzonych na chińskim Uniwersytecie Jiangsu wskazują, że mangan „może być nowym potencjalnym kompleksem przeciwnowotworowym ukierunkowanym na mitochondria”. Podobnie sytuacjach ma miejsce z tiaminą, która ma potencjalną aktywność przeciwnowotworową. [2]
Orzechy laskowe a zdrowa skóra i włosy
Witamina E w orzechach laskowych poprawia nawilżenie i elastyczność i przez to pozytywnie wpływa na stan skóry i włosów. Właściwości przeciwutleniające „witaminy młodości” niwelują skutki działania czynników zewnętrznych (promienie UV lub dym papierosowy) wywołujących przedwczesne starzenie. Witamina E wspomaga również zdolności do regeneracji komórek skóry, przez co przyspiesza leczenie blizn czy redukowanie zmarszczek.
Orzechy laskowe a odchudzanie
Orzechy laskowe mogą przyspieszać zdrową zdrową przemianę materii w organizmie. Osoby, które spożywają duże ilości orzechów drzewnych, wykazują wyższy poziom utraty wagi z powodu przyspieszenia metabolizmu.
Orzechy laskowe na nerwy
Serotonina, melatonina i epinefryna mają pozytywne działanie na nasze samopoczucie i cykl snu. Witamina B6 zawarta w orzechach laskowych wspiera funkcjonowanie układu nerwowego.
Orzechy laskowe na trawienie i zaparcia
Magnez znajdujący się w owocach leszczyny ułatwia trawienie kwasów tłuszczowych i złego cholesterolu. Wytwarzane są enzymy, które dodatkowo metabolizują białka i węglowodany. Wysoka zawartość błonnika wspomaga i stymuluje do działania nasz układ trawienny i stymuluje perystaltykę jelit.
Orzechy laskowe – zastosowanie w kuchni
Orzechy mają delikatny, orzechowy posmak i łagodnie gorzką skórę, najczęściej są stosowane w celu uzupełnienia smaku wyrobów cukierniczych, jednak są również używane w wybranych pikantnych daniach. Jedną z form orzechów, które możesz znać, jest słodka pasta czekoladowo-orzechowa, która może być połączona z wieloma słodkimi i pikantnymi smakołykami.
Orzechy laskowe dla słodyczy
Owoce leszczyny wyjątkowo dobrze łączą się z czekoladą, dzięki czemu słodkie kremy, czyli czekolada z orzechami laskowymi, cieszy się dużą popularnością. Pasta z orzechów laskowych jest często wytwarzana z pieczonych orzechów i cukru, i jest stosowana w tortach i ciastach, aby nadać im odrobinę elegancji i słodyczy, a mąka z orzechów laskowych dodaje orzechowego uroku ciastom, ciasteczkom i wypiekom.
Owoce leszczyny do pikantnych potraw
Posiekane orzechy laskowe mogą służyć jako panierka do ryb lub drobiu. Olejek z orzechów laskowych słynie z wielu zalet zdrowotnych i można go używać jako dressing do sałatek i marynat oraz do pieczenia. Podobnie jak w przypadku ciast i ciasteczek, orzechy laskowe mogą być dodawane do ulubionych przepisów na chleb, aby uzyskać jeszcze bardziej pożywną mieszankę.
Ile jeść orzechów laskowych dziennie?
Zobacz: Ile można zjeść orzechów laskowych?
Orzechy laskowe blanszowane czy nie?
Orzechy laskowe dostępne są w sprzedaży w kilku wariantach:
- orzechy laskowe w skorupkach – orzechy laskowe w twardej skorupce, które wymagają rozłupania;
- orzechy laskowe nieblanszowane – orzechy, z których usunięto skorupę zewnętrzną, ale pozostawiono ciemną lekko gorzkawą skórkę. Przed jedzeniem tych orzechów warto tę skórkę ściągnąć.
- orzechy laskowe blanszowane – orzechy, które poddane zostały procesowi blanszowania, w wyniku którego skórka została usunięta z orzecha.
Blanszowanie to proces szybkiej obróbki cieplnej żywności, w tym przypadku orzechów laskowych, w wyniku którego orzechy zostają pozbawione zewnętrznej ciemnej skórki. W tym procesie orzechy najpierw wrzucamy do wrzątku, a następnie zanurzamy w lodowatej wodzie. W ten sposób skórki z orzechów są łatwiejsze w obieraniu.
Dlaczego blanszuje się orzechy laskowe?
Ponieważ skórki orzechów laskowych mają gorzkawy smak.
Orzechy laskowe blanszowane pozbawione skórki są znacznie smaczniejsze. W zdecydowanej większość przepisów kulinarnych wymagane jest blanszowanie orzechów laskowych. Jeżeli zatem nie chcecie sami obierać skórki z orzechów laskowych, lepiej je od razu kupić w wersji blanszowanej.
Część orzechów laskowych poddaje się procesowi prażenia i zdjęcia skórki – orzechy laskowe blanszowane.
Czytaj więcej: Jak blanszować orzechy laskowe?
Czy orzechy laskowe uczulają?
Tak. Orzechy laskowe należą do produktów zdolnych do wywoływania łagodnych do ciężkich reakcji alergicznych u osób uczulonych. Objawy uczulenia na orzechy laskowe zazwyczaj występują w ciągu dwóch godzin od spożycia owoców leszczyny lub żywności, w której się znajdują.
Zazwyczaj objawami uczulenia na orzechy laskowe są:
- reakcje skórne — pokrzywka lub egzema;
- nudności, ból brzucha, wymioty lub biegunka;
- zaczerwienienie oczu, alergiczne zapalenie spojówek;
- objawy ze strony układu oddechowego — świszczący oddech, kaszel lub katar;
- obrzęk warg, języka lub twarzy.
W skrajnych przypadkach może wystąpić ciężka reakcja alergiczna (anafilaksja), która wymaga natychmiastowej opieki medycznej.
Orzechy laskowe a alergia krzyżowa. Dotyczy najczęściej osób, które są uczulone na pyłek drzew (najczęściej brzozy). Alergia wynika z podobieństwa białka zawartego w pyłku drzewa do białka owoców leszczyny. Tego typu reakcje zazwyczaj są łagodne i objawiają się głównie swędzeniem lub obrzękiem ust. [3]
Orzechy laskowe – przeciwwskazania
Pomimo cennych składników odżywczych i witamin, zawartych w orzechach leszczyny nie należy spożywać orzechów laskowych w nadmiarze. Według dietetyków dzienna dawka orzechów laskowych nie powinna przekraczać 50 g.
- Objadanie się orzechami może prowadzić do ciężkich migren, a także skurczu naczyń mózgowych.
- Ze względu na to, że orzechy laskowe są produktem wysokotłuszczowym ich spożywanie w nadmiarze może doprowadzić do nadwagi.
Ze względu na to, że orzechy laskowe są stosunkowo mocnym alergenem, należy ostrożnie wprowadzać je do diety dziecka, szczególnie gdy wykryto u niego uczulenie na inny gatunek orzechów, alergię na pyłki drzew czy zdiagnozowane atopowe zapalenie skóry.
FAQ: Najczęstsze pytania o orzechy laskowe
Na co są dobre orzechy laskowe?
Ze względu na wysoką zawartość różnorodnych składników odżywczych orzechy laskowe mają bardzo wiele właściwości prozdrowotnych. Dieta bogata w orzechy laskowe pomaga w utrzymaniu układu sercowo-naczyniowego w zdrowiu przez m.in. obniża poziom cholesterolu i trójglicerydów. Orzechy laskowe pomagają obniżyć poziom cukru we krwi. Są pomocne w kontroli jego poziomu. Regularne spożywanie orzechów laskowych obniża prawdopodobieństwo występowania nowotworów. Zawarte w nich witaminy z grupy B mają korzystny wpływ na układ nerwowy. Dzięki dużej zawartości błonnika stymulują jelita, więc ułatwia wypróżnianie. Zawarta w orzechach wit. E ma pozytywny wpływ na stan skóry włosów i paznokci.
Ile można jeść orzechów laskowych dziennie?
Orzechy laskowe są bardzo kaloryczne w 100 g jest 630 kcal. Jeśli nie chcesz martwić się, że przytyjesz ze spożywania orzechów laskowych, to zalecamy jedzenie ok. 30 g dziennie. Jest to 20-25 sztuk orzechów laskowych.
Które orzechy są lepsze laskowe czy włoskie?
Orzechy laskowe są mniej kaloryczne od orzechów włoskich. Zawierają 628 kcal w 100 g. Mają również więcej błonnika pokarmowego niż orzechy włoskie. Natomiast te 2 drugie są bardziej kaloryczne zawierają również więcej białka, tłuszczów i węglowodanów. Orzechy laskowe zawierają więcej witamin z grupy B takich jak: B1, B3, B5, B6, B9. Mają również więcej wit. A i E. Natomiast orzechy włoskie w porównaniu z orzechami laskowymi zawierają witaminy C i K. Orzechy laskowe zawierają więcej fosforu i cynku niż orzechy włoskie, które mają więcej wapnia, żelaza, potasu i magnezu.
Czy można jeść surowe orzechy laskowe?
Orzechów laskowych nie musisz poddawać obróbce termicznej przed podaniem. Możesz je zjeść na surowo. Sprawdzą się zarówno jako zdrowa przekąska, jak i dodatek do różnorodnych dań np. sałatek, ciast, a po zmieleniu do panierki.
Czy orzechy laskowe są środkiem przeczyszczającym?
Orzechy laskowe zawierają błonnik pokarmowy, który działa w jelitach jak szczotka. Pomagają usunąć z organizmu. Dlatego można pokusić się o stwierdzenie, że orzechy laskowe mają delikatne działanie przeczyszczające.
Czy w ciąży można jeść orzechy laskowe?
Orzechy laskowe są świetnym źródłem wielu cennych witamin i minerałów takich jak witaminy: B1, B6, PP i E oraz składników mineralnych: magnezu, choliny, miedzi, manganu i potasu. Dlatego orzechy laskowe powinny być spożywane przez kobiety w ciąży.
Czy psy mogą jeść orzechy laskowe?
Orzechy laskowe nie są toksyczne dla psów, jednak zawarte w nich składniki mogą negatywnie wpływać na ich zdrowie, wywołując działanie niepożądane. Oto cztery efekty uboczna związane z karmieniem psów orzechami laskowymi:
- Reakcja alergiczna: Orzechy są bardziej skłonne do wywoływania ciężkich reakcji alergicznych u psów, w tym swędzenia, obrzęków i objawów żołądkowo-jelitowych.
- Zaparcia: Orzechy laskowe mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia psów, prowadząc do zablokowania przewodu pokarmowego, co w skrajnych przypadkach może prowadzić do odwodnienia i innych komplikacji.
- Problemy żołądkowo-jelitowe: Karmienie psów orzechami może powodować dolegliwości trawienne, takie jak nudności, wymioty i biegunka.
- Zapalenie trzustki: Duże ilości orzechów laskowych mogą doprowadzić do otyłości u psów, co dodatkowo obciąża ich stawy i trzustkę.
Dodatkowo, orzechy mogą być skażone pleśnią zawierającą toksyczne mikotoksyny, które mogą wywołać drgawki u psów. Zawsze konsultuj się z weterynarzem, zanim wprowadzisz do diety swojego psa nowe produkty spożywcze.
Materiały źródłowe:
- Orem A, Yucesan FB, Orem C, Akcan B, Kural BV, Alasalvar C, Shahidi F. Hazelnut-enriched diet improves cardiovascular risk biomarkers beyond a lipid-lowering effect in hypercholesterolemic subjects, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23415431/ [dostęp 19.07.2021r]
- Orem A, Yucesan FB, Orem C, Akcan B, Kural BV, Alasalvar C, Shahidi F. Hazelnut-enriched diet improves cardiovascular risk biomarkers beyond a lipid-lowering effect in hypercholesterolemic subjects. J Clin Lipidol. 2013 Mar-Apr;7(2):123-31. doi: 10.1016/j.jacl.2012.10.005. Epub 2012 Oct 26. PMID: 23415431, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23415431/ [dostęp 19.07.2021r]
- Hanzelnuts, https://www.anaphylaxis.org.uk/knowledgebase/hazelnuts/, [dostęp 19.07.2021r]