Goździki to popularna przyprawa, która kojarzy nam się przede wszystkim z przygotowywaniem aromatycznych kompotów i grzanego wina. Goździki mają znacznie więcej zastosowań, a jedną z najcenniejszych jest uśmierzanie bólu zębów i gardła.
Czym są goździki?
Goździki to przyprawa, która mimo zbieżności nazw, nie ma nic wspólnego z odmianą popularnych kwiatów ogrodowych. Ciemnobrązowy goździk to w istocie wysuszony pączek kwiatu z drzewa Syzygium aromaticum z rodziny Myrtaceae.
To wiecznie zielona roślina, która występują głównie w klimacie tropikalnym i subtropikalnym. Prawdopodobnie pochodzi z Moluków, dawniej znanych jako Wyspy Korzenne Indonezji.
Goździki są stosowane w krajach azjatyckich od 2000 lat. Ze źródeł historyczny dowiadujemy się, że już w starożytnych Chinach stosowane były do odświeżania oddechu. Używali ich głównie chińscy dworzanie. Trzymali je w ustach, aby odświeżyć oddech podczas zwracania się do cesarza. W Europie goździki pojawiły się już prawdopodobnie w VI wieku za sprawą arabskich kupców. Nie weszły one do powszechnego użytku aż do średniowiecza, kiedy ich ostry smak służył do maskowania smaku słabo konserwowanych potraw. W XIII i XIV wieku goździki były bardzo cenną przyprawą, dlatego kontrolę nad wyspami Makuku chciało objąć wiele krajów.
Dziś goździki są bardzo ważną uprawą handlową na całym świecie. Uprawiana są głównie w Indonezji i Zanzibarze, a także w Indiach Zachodnich, Sri Lance, Madagaskarze, Indiach, Pembie i Brazylii.
Goździki – właściwości przyprawy
Goździki oprócz wyrazistego smaku i intensywnego aromatu dostarczają również wiele cennych składników odżywczych. W przyprawie tej znajdują się minerały takie jak potas, wapń, sód i magnez, a także witamina E, kwas foliowy, niacyna i fosfor. Najcenniejsze są jednak bioaktywne związki – flawonoidy, heksan, chlorek metylenu, etanol, tymol, benzen i najbardziej znany eugenol. Mają one właściwości przeciwutleniające, hepatoprotekcyjne, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne.
Działają przeciwzapalnie
Jednym ze składników zawartych w goździkach jest eugenol. Eugenol ma właściwości przeciwzapalne, przeciwbólowe oraz antybakteryjne. Z tego powodu przyprawa ta bardzo często polecana jest jako jeden z naturalnych środków łagodzących ból zęba czy zalecana do żucia w przypadku bolącego gardła. Wystarczy kilka goździków wziąć do ust i rozgryźć w miejscu, w którym odczuwamy ból. W ten sposób dojdzie do uwolnienia eugenolu i złagodzenia dolegliwości bólowych.
Zawierają wiele przeciwutleniaczy
Goździki są bogate w przeciwutleniacze, czyli związki zmniejszające stres oksydacyjny, który może przyczyniać się do rozwoju chorób przewlekłych. Eugenol również działa jak naturalny przeciwutleniacz. Jak wynika z badań, eugenol zatrzymuje uszkodzenia oksydacyjne pięć razy skuteczniej niż witamina E.
Wspierają pracę wątroby
Goździki zawierają duże ilości przeciwutleniaczy, które są idealne do ochrony narządów przed działaniem wolnych rodników, zwłaszcza wątroby. Szczególny udział ma w tym wspominany już eugenol. Badania wykonane na zwierzętach potwierdziły, że pomaga od odwrócić stan zapalny wątroby, a także objawy marskości lub bliznowacenia wątroby
Wspomagają w walce z cukrzycą
Ekstrakty z goździków mają działanie zbliżone do insuliny i pomagają w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi. Goździki i związek w niej zawarty nigerycyna zwiększają wchłanianie cukru z krwi do komórek, wydzielanie insuliny i poprawiają w ten sposób funkcję komórek wytwarzających insulinę
Zapewniają zdrowe kości
Badania na zwierzętach pokazują, że ekstrakt z goździków i mangan mogą pomóc zwiększyć gęstość mineralną kości, a także zwiększaniu wytrzymałości kości na rozciąganie w przypadku osteoporozy. Potrzeba jednak więcej badań, aby potwierdzić skuteczność tych odkryć.
Jak stosować goździki w kuchni?
Goździki to bardzo wyrazista i aromatyczna przyprawa, która charakteryzuje się subtelnym, słodki smakiem z lekką nutę goryczy i cierpkości. Często stosowana jest w połączeniu z innymi przyprawami takimi jak cynamon, gałka muszkatołowa i ziele angielskie. Ze względu na ich wyjątkowo mocny smak i aromat goździki są używane oszczędnie w większości potraw. Dodane w odpowiedniej ilości stanowią przyjemne uzupełnienie innych przypraw i dobrze komponują się ze słodkimi i pikantnymi smakami.
Goździki są jedną z podstawowych przypraw kuchni azjatyckiej. Pojawiają się jako składnik w mieszankach przypraw do przecierania mięsa i marynat, w tym w popularnej garam masala. To jedna z wielu przypraw używanych do produkcji wietnamskiego pho.
Do czego można wykorzystać goździki?
- Do aromatyzowania gorących napojów, takich jak grzane wino, herbata Masala chai i gorący cydr jabłkowy.
- Do przyprawiania słodkich potraw, takich jak duszone jabłka i gruszki, ciasto dyniowe i piernik.
- Jako składnik popularnego kompotu wigilijnego i innych kompotów z gruszek czy jabłek.
- Do słodyczy, sosów, dżemów i mieszanek do marynowania.
- Ze względu na swój kształt goździki są często stosowane do dekoracji. Możesz wbić goździki w szynkę, pomarańcze lub jabłka. Będą nie tylko interesujące dla oka, ale także ich smak przeniknie do mięsa lub owoców.
Goździki są zwykle usuwane z napojów, sosów i innych przepisów przed podaniem.
Herbata z goździków – przepis
Składniki
- 1 łyżka całych goździków
- 1 szklanka wody
- miód (opcjonalnie) lub inny słodzik
Przygotowanie
- Na patelnię wlej szklankę wody i dodaj goździki.
- Doprowadź wodę do wrzenia i gotuj przez 3-5 minuty.
- Po tym czasie odcedź, przelej do szklanki i dodaj miód do smaku.
Najlepiej pić tę herbatą rano. Upewnij się, że nie pijesz więcej niż filiżankę, ponieważ nadmiar może wywołać skutki uboczne. Jeśli chorujesz przewlekle, skonsultuj się z lekarzem, zanim dodasz herbatę goździkową do swojej diety.