Jak powstają produkty ekologiczne?

Spis treści pokaż

Przy zakupie produktów spożywczych coraz częściej zwracamy uwagę na ich skład i w jaki sposób zostały przygotowane. Z tego względu chętnie sięgamy po produkty bazujące na naturalnych składnikach, bez konserwantów, a także oznaczone atrakcyjnymi metkami BIO, ORGANIC czy ECO.

Produkty ekologiczne – ich popularność rośnie

Obecnie coraz więcej osób zdaje sobie sprawę jak ważne w utrzymaniu zdrowia i dobrego samopoczucia jest prawidłowe odżywianie. Zwracamy uwagę nie tylko na to, jakie produkty spożywamy, ale również, w jaki sposób zostały one przygotowane. Zdecydowanie częściej niż jeszcze kilka lat temu analizujemy etykiety produktów. Sięgamy po wyroby, które są bardziej przyjazne naturze. Bazują na naturalnych, mało przetworzonych składnikach, bez konserwantów i innych chemicznych dodatków.
Jak wynika z raportu ŻYWNOŚĆ EKOLOGICZNA W POLSCE 2021 [1], aż 32% konsumentów „przynajmniej raz w tygodniu” lub „przynajmniej raz w miesiącu kupuje żywność ekologiczną, a 20% sięga po żywność ekologiczną okazjonalnie.

Rynek żywności ekologicznej zwiększa się z każdym rokiem. Jedzenie ekologiczne postrzegane jest jako „dobre dla zdrowia”, „bezpieczne”, „wysokiej jakości”, „o dużej wartości odżywczej”, „budzące zaufanie”. Zwiększa się popyt, a na półkach sklepowych pojawia się coraz więcej produktów z oznaczeniami BIO, ORGANIC czy ECO. Co kryje się pod tymi określeniami?

Co oznaczają symbole na produktach ekologicznych?

Na produktach ekologicznych możemy znaleźć kilka rodzajów skrótów. Najczęściej opakowania oznaczane są jako BIO, ECO lub ORGANIC. Czy rodzaj oznaczenia ma wpływ na skład oraz sposób produkcji danego produktu? Innymi słowy, czy żywność określana ORGANIC jest lepsza od tej ECO czy BIO?

W świetle przepisów obowiązujących w całej Unii Europejskiej a konkretnie Rozporządzenia Rady nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. [2] i Rozporządzenie Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 r. terminy: ekologiczny, organiczny i bio (biologiczny) są traktowane równorzędnie i dotyczą produktów, które wytwarzane są w oparciu o takie same zasady, system zarządzania gospodarstwem i produkcji żywności.

Czym różni się rolnictwo ekologiczne od „zwykłego” rolnictwa?

Rolnicy, którzy podejmują się uprawy i hodowli roślin i zwierząt w sposób ekologiczny mają trudne zadanie. W pierwszej kolejności obowiązują ich normy i wytyczne, które spełniać muszą wszyscy rolnicy w całej Unii Europejskiej. Dodatkowo ich gospodarstwa muszą pracować zgodnie z wymogami, które związane są z rolnictwem ekologicznym.
Wszystkie te zasady szczegółowo opisane są między innymi w wyżej wymienionych rozporządzeniach.

Termin rolnictwo ekologiczne jest bardzo złożony i dotyczy wielu aspektów działania gospodarstwa ekologicznego, w tym środków i sposobów uprawy i hodowli zwierząt. Ogólnie rzecz biorąc, celem uprawy ekologicznej jest produkcja żywności przy użyciu naturalnych substancji i procesów.

Wśród wymogów ogólnych znajduje się przede wszystkim zakaz stosowania GMO oraz zakaz poddawania żywności lub paszy działaniu promieniowania jonizującego. Należy zadbać o dobrostan zwierząt hodowlanych czyli hodowlę zwierząt gospodarskich na wolnym wybiegu, na wolnym powietrzu i stosowanie pasz ekologicznych.

Rolnicy w gospodarstwach ekologicznych:

zobligowani są do efektywnego wykorzystania zasobów;
nie mogą stosować chemicznych środków ochrony roślin w tym stosowania chemicznych pestycydów, chemicznych środków ochrony roślin;
muszą przestrzegać restrykcyjnych zasad w stosowaniu antybiotyków dla zwierząt gospodarskich;
przy produkcji, wytwarzaniu nie mogą stosować emulgatorów, glutaminianów czy barwników;
powinni stosować naturalne nawozy i pasze dla zwierząt. Można stosować wyłącznie nawozy znajdujące się na liście, dopuszczone do stosowania w rolnictwie ekologicznym, które znajdują się na stronie ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Gospodarstwa ekologiczne przychodzą skomplikowany i wieloetapowy proces certyfikacji. Produkty ekologiczne muszą zostać sprawdzone i zweryfikowane przez odpowiednią jednostkę certyfikującą. To niezależna, prywatna organizacja, która dokonuje inspekcji i certyfikacji w zakresie produkcji ekologicznej. Sprawdza, czy sposób uprawy i produkcji jest zgodny z przepisami unijnymi.

Jak poznać certyfikowane produkty ekologiczne?

Obecnie na produktach spożywczych znajdują się różne znaczenia takie jak ECO, BIO, ORGANIC, które dają informację konsumentowi, że ma do czynienia z produktem ekologicznym. Produkt ty te oprócz informacji na opakowaniu powinny posiadać oficjalne oznakowanie ekologiczne UE z zielonym liściem (Euroleaf). Dodatkowo obok loga powinien znaleźć się numer jednostki certyfikującej, a także miejsce produkcji, surowce, z których składa się produkt.

Oznaczenie zielonego liścia informuje nas, że:

produkt uzyskał certyfikat produkcji ekologicznej wydawany przez upoważnioną jednostkę certyfikującą w kraju.
spełnia restrykcyjne wymogi związane z metodami produkcji, przetwarzania, transportu i przechowywania.
w przypadku produktów przetworzonych co najmniej 95% składników jest pochodzenia ekologicznego, pozostała 5% spełnia określone warunki.

Czy produkty ekologiczne zawierają konserwanty lub inne dodatki?

W produktach ekologicznych, szczególnie w żywności przetworzonej, mogą znaleźć się dodatki do żywności, ale tylko te, które znajdują się na liście zatwierdzonej do zastosowania w produktach ekologicznych. W załączniku VII do rozporządzenia (WE) nr 834/2007 znajduje się wykaz dopuszczonych dodatków do żywności eko wraz z warunkami, jakie uprawniają do ich zastosowania. Okazuje się, że niektóre konserwanty mogą być użyte nawet w przypadku produktów ekologicznych, ale tylko w szczególnych przypadkach.
Na przykład zastosowanie dwutlenku siarki E 220 dopuszczalne jest w winach owocowych oraz miodzie pitnym z cukrem i bez dodatku cukru: 100 mg.

Czy tylko produkty ekologiczne są bez konserwantów?

Kupując produkty ECO z oznakowaniem zielonego liścia masz pewność, że wytwarzanie tego produktu jest poddawane nieustannej kontroli, a sam produkt jest certyfikowany. Nie wszystkie jednak naturalne produkty uzyskują ten certyfikat, który łączy się zazwyczaj ze spełnieniem szeregu wymogów i sporymi kosztami, jakie związane są z całym procesem certyfikacji.
Warto pamiętać, że w sprzedaży jest wiele produktów bez znaczka zielonego liścia, które wytwarzane są naturalnie a ich skład nie zawiera sztucznych dodatków i konserwantów. Oczywiście brak konserwantów nie czyni produktu od razu ekologicznym – trzeba to wyraźnie podkreślić. Jak wspomnieliśmy wcześniej uzyskanie statusu produktu ekologicznego wiąże się z spełnieniem wielu wymogów i zmiany całej filozofii produkcji. Skład bez sztucznych dodatków jest jednak dla nas informacją, że mamy do czynienia produktem naturalnym, w którym nie ma szkodliwych dla zdrowia substancji.

Gdzie znajdziemy produkty bez konserwantów?

Niektórzy producenci decydują się na produkcję owoców suszonych bez korzystania z ulepszaczy i dodatków. Na rynku dostępne są między innymi suszone owoce takie jak morele czy brzoskwinie, które oferowane są w wersji bez konserwantów, czyli bez dwutlenku siarki.
Innym rodzajem owoców, które również uzyskujemy produkt o naturalnym smaku są owoce liofilizowane. Specyficzny sposób produkcji owoców sprawia, że w trakcie ich uzyskiwania nie trzeba dodawać żadnych chemii w ten sposób uzyskujemy owoce bez szkodliwych dodatków.
Istnieją również bakalie czy orzechy, których produkcja jest pełni ekologiczna i naturalna, ale wynika to z zupełnie innych powodów. Jednym z najlepszych przykładów produktu naturalnego, który nie zawsze posiada oznakowanie ECO jest orzech brazylijski. Wynika to ze specyfiki pozyskiwania orzecha brazylijskiego, który nie jest uprawiany na plantacjach a zbierany w lesie tropikalnym Ameryki Południowej. Szerzej na ten temat pisaliśmy w artykule o zbiorach orzechów brazylijskich.

Zakup produktów z symbolem zielonego liścia daje nam potwierdzenie, że zostały wyprodukowane wg norm i przy wykorzystaniu naturalnych i zgodnych z naturą metod uprawy. Na rynku dostępnych jest również wiele innych produktów, które nie uzyskają certyfikatu, ale również cechują się dobrymi walorami i składem.

Bez względu na to czy kupujemy produkcji z znaczkiem ECO czy nie przed zakupem należy zawsze sprawdzać etykiety produktów.

Przypisy