Mak niebieski jest tradycyjnym produktem żywnościowym stosowanym głównie w Środkowej Europie. Ceniony jest ze względu na swoje prozdrowotne właściwości. Dlaczego warto używać maku parzonego?
Krótka historia maku niebieskiego
Mak jest jedną z najstarszych roślin uprawnych. Przyjmuje się, że mak pochodzi Azji, choć najstarsze udokumentowane uprawy maku w Europie pochodzą z epoki neolitu. Już w starożytności doceniano mak za jego właściwości przeciwbólowe. W średniowiecznej Europie mak początkowo był uprawiany jako roślina ozdobna, lecz wkrótce doceniono jego walory smakowe i mak niebieski stał się jednym z popularniejszych produktów żywnościowych używanych w środkowej Europie.
Kto jest głównym producentem maku niebieskiego?
Mak uprawiany jest na terenie kilku państw Unii Europejskiej, czyli Czech, Węgier, Słowacji, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii. Od 2006 roku największym importerem maku na świecie są Czechy, aż ¾ upraw maku w tym kraju jest przeznaczony na import. Od 2021 roku czeski niebieski mak jest jednym z chronionych produktów w UE.
Czeski mak wyróżnia się na tle innych maków uprawianych w całej Europie. Ma charakterystyczny smak i zapach, dlatego jest cenionym towarem eksportowym. Najpopularniejszymi chronionymi odmianami maku są: Aplaus, Major, Opal, Opex.
Zobacz też: Mak niebieski z Czech – dlaczego jest taki smaczny?
W jaki sposób i kiedy zbierany jest mak?
Mak jest rośliną jednoroczną, która kwitnie w czerwcu, a jego nasiona zbierane są we wrześniu. Z pól mak zbierany jest za pomocą kombajnu. Następnie oczyszczany z różnych zanieczyszczeń za pomocą wentylacji mechanicznej.
Dlaczego należy parzyć mak?
Parzenie niebieskiego maku należy wykonać, aby zlikwidować gorzki smak nasion oraz aby mak napęczniał i stał się wilgotny. Dzięki temu mięknie i dużo łatwiej jest go później zmielić.
Sposoby parzenia maku niebieskiego
Do parzenia nadaje się tylko świeży mak, którego termin przydatności do spożycia nie został przekroczony. Mak można sparzyć na dwa sposoby: wodą i mlekiem. Niestety parzenie maku jest czynnością bardzo pracochłonną, dlatego świetną alternatywą jest zakup gotowego sparzonego maku.
Parzenie maku z wodą
Przed sparzeniem wodą, przepłucz mak pod zimną bieżącą wodą. Gdy go przepłuczesz to, umieść w garnku i zalej wrzątkiem – proporcja 2 szklanki wody na 1 szklankę maku. Gotuj na małym ogniu 20- 30 min. Ugotowany mak odcedź, ostudź i zmiel.
Parzenie maku mlekiem
W garnku zagotuj mleko i wsyp mak – proporcja 2 szklanki mleka na 1 szklankę maku. Mak gotuj przez kilkanaście minut co chwilę mieszając. Sparzony mak przełóż do miski lub talerza, ostudzić i zmiel.
Gdy parzysz mak, to musisz pilnować, aby masa nie stała się zbyt wodnista, ponieważ wtedy z ciasta może wyjść zakalec. Aby uniknąć problemów ze zbyt wodnistą masą to, warto zakupić gotowy sparzony mak, dzięki temu można zaoszczędzić czas i każdy wypiek z takim makiem na pewno się uda.
Jakie właściwości ma niebieski mak parzony?
Mak mielony i parzony tak jak inne bakalie, jest produktem bardzo kalorycznym, lecz jest to zrekompensowane przez dużą liczbę składników mineralnych i witamin. Mak parzony ma również właściwości lecznicze. Używanie maku parzonego w codziennej diecie ma bardzo wiele korzyści dla zdrowia:
- ma bardzo dużo łatwo przyswajalnego białka roślinnego, dlatego jest produktem szczególnie polecanym dla wegetarian oraz osób mających alergię na białko mleka krowiego;
- mak parzony jest świetnym źródłem wapnia – jedna łyżeczka maku parzonego dostarcza 140 mg wapnia, czyli tyle samo co 100 ml mleka krowiego;
- ze względu na dużą ilość magnezu polecany jest dla osób, które mają problemy ze skurczami mięśni;
- mak parzony jest świetnym źródłem błonnika pokarmowego, dlatego jest to idealny produkt dla osób, które mają problem z perystaltyką jelit. Błonnik obniża poziom złego cholesterolu we krwi oraz wspomaga detoks organizmu;
- wspomaga układ sercowo naczyniowy – zawiera dużo jednonienasyconych i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które obniżają poziom cholesterolu we krwi;
- zapobiega anemii – w 100g maku parzonego jest 10g żelaza;
- reguluje ciśnienie krwi – w 100g maku parzonego znajduje się 1000mg potasu oraz małe ilości sodu 25mg w 100g;
- wspomaga układ nerwowy – jest świetnym źródłem wit. z grupy B oraz kwasu pantotenowego.
Mak parzony kcal i indeks glikemiczny
Wartość energetyczna maku parzonego to 531 kcal w 100g produktu. Mak parzony składa się głównie z tłuszczu 41g w 100g, w tym nienasycone kwasy tłuszczowe 4,7 g w 100g. Produkt ten zawiera niewielkie ilości węglowodanów 4,3g w 100g, w tym 4g cukrów oraz białko 18g w 100g produktu. Mak parzony jest świetnym źródłem błonnika pokarmowego 24g w 100g.
Mak parzony jest bogatym źródłem: żelaza, sodu i magnezu. Mak jest świetnym źródłem wit. C, D, E oraz witamin z grupy B (w tym B9, czyli kwasu foliowego tak ważnego dla przyszłych mam).
Mak parzony ma wysoki indeks glikemiczny IG=35, dlatego nie powinny go stosować osoby z cukrzycą oraz insulinoodpornością.
Do czego można wykorzystać mak parzony?
- Mak parzony jest wykorzystywany głównie do makowca zawijańca. Na śląsku mak jest ważnym składnikiem kołacza, czyli tradycyjnego ciasta weselnego. Na święta Bożego Narodzenia w wielu domach nie może zabraknąć kutii, czyli tradycyjnego deseru z maku i bakalii. W niektórych regionach Polski tradycyjną potrawą wigilijną są makowe sakiewki i kluski z makiem.
- Mak jest składnikiem wielu słodkich wypieków – ciasto marchewkowe z makiem ucieszy największych miłośników maku. Tort makowy jest idealną propozycją urodzinową dla osób lubiących mak. Ciasteczka z makiem docenią najwięksi smakosze słodkich wypieków. Mak parzony może być wykorzystany jako składnik masy do przełożenia słodkich wypieków.
- Mak parzony można stosować nie tylko do słodkich wypieków, lecz również do wytrawnych potraw. Mak parzony świetnie sprawdzi się jako nadzienie do pierogów. Chrupiącą przekąską są paluszki z makiem. Jedną z wykwintnych potraw jest „Łosoś pieczony w cieście francuskim faszerowany makiem i szpinakiem”.
- W książkach kucharskich można znaleźć bardzo dużo różnych słodkich i słonych przepisów z makiem w roli głównej.