Właściwości prozdrowotne suszonych owoców berberysu znane są od wieków. W ziołolecznictwie stosowane były głównie w schorzeniach wątroby. Jakie są inne prozdrowotne właściwości owoców suszonego berberysu? Dlaczego warto go włączyć do diety? Czy każdy może je jeść?
Berberys: co to za roślina?
Berberys zwyczajny jest kolczastym krzewem liściastym z rodziny berberysowatych. Jest bardzo rozległy – osiąga wysokość i szerokość do 3 m. Krzew charakteryzuje się okrągłym pokrojem i trójdzielnymi cierniami.
Liście mają wielkość około 4 cm i wyrastają w pęczkach na krótkopędach. Są pojedyncze i odwrotnie jajowate, o drobno ząbkowanych brzegach. Jesienią mienią się efektywną paletą barw. Berberys zwyczajny kwitnie w maju.
Gdzie rośnie berberys zwyczajny?
Berberys zwyczajny (Berberis vulgaris L.) naturalnie występuje w Europie Środkowej, południowej Azji i Europie. Bardzo często mylony jest z berberysem Thunberga, który uprawiany jest w Europie, jako roślina ozdobna. Berberys zwyczajny nazywany jest również rośliną pionierską, ponieważ lubi gleby suche i wapienne.

Owoce berberysu – wygląd i smak
Świeże owoce berberysu zwyczajnego nazywane są również jagodami. Dojrzałe owoce mają czerwony kolor i podłużny kształt. Są twarde. W smaku świeże owoce berberysu są cierpkie i kwaśne mimo dużej zawartości cukru.
W sklepach najczęściej można kupić suszone owoce berberysu, których smak jest bardzo podobny do żurawiny suszonej, lecz w przeciwieństwie do żurawiny suszone owoce berberysu nie są dosładzane.
Berberys – wartości odżywcze
Owoce suszonego berberysu są bogate w składniki odżywcze: węglowodany, błonnik oraz witaminy i minerały. Są świetnym źródłem witamin: A i C oraz przeciwutleniaczy.
Jedna porcja 28 g owoców suszonego berberysu zawiera:
Kalorie: 89
Białko: 1 g
Tłuszcz: 1 g
Węglowodany: 35 g
Błonnik: 3 g
Witamina C: 6 mg
Witamina A: 28 mcg
Potas: 26 mg
Żelazo: 3,42 mg
Suszone owoce berberysu zawierają również śladowe ilości cynku, magnezu i miedzi. Zawierają również antocyjany, które wpływają pozytywnie na zdrowie mózgu i serca.
Właściwości suszonych owoców berberysu – na co pomagają?
Pierwsze wzmianki o prozdrowotnych właściwościach owoców berberysu pochodzą ze starożytności. Stosowany był głównie do walki z czerwonką. W średniowieczu owoce berberysu podawane były osobom chorującym na żółtaczkę i malarię. Od XVIII wieku suszone owoce berberysu stosowane były w Wielkiej Brytanii do leczenia chorób wątroby. Według tradycji suszone owoce berberysu były stosowane w medycynie ludowej jako środek zapobiegający szkorbutowi.
Suszone owoce berberysu są bogate w berberynę (organiczny związek roślinny), która ma wiele korzyści dla zdrowia. Berberyna jest związkiem należącym do alkaloidów. Badania[1][2] wykazały, że ma wiele prozdrowotnych właściwości. Jedno z badań[3] wykazało również, że berberyna ma silne działanie przeciwutleniające – zwalcza uszkodzenia wywołane przez wolne rodniki. Berberys jest bogaty również w inne organiczne związki chemiczne o prozdrowotnym działaniu, czyli alkaloidy i kwasy organiczne.


Pomocny w leczeniu cukrzycy
Badania[4][5] wykazały, że berberyna zawarta w suszonych owocach berberysu poprawia reakcje komórek na insulinę. Potwierdziło to badanie[6] przeprowadzone na grupie 36 osób mających cukrzycę typu 2. Wykazało ono, że regularne spożywanie 1,5 g berberyny przez 3-miesiące obniżyło poziom cukru we krwi tak samo, jak tradycyjny lek zawierający metforminę.
Inne badanie[7] przeprowadzone na grupie 30 osób z cukrzycą typu 2 wykazało, że osoby jedzące codziennie przez 8-tygodni 2 mg suszonego ekstraktu z owoców berberysu miały obniżony poziom hemoglobiny AC1 oraz znacznie niższy poziom cukru we krwi w porównaniu z grupą stosującą placebo.
Obniża poziom cholesterolu i ciśnienia krwi
Suszone owoce berberysu mogą skutecznie poprawić skurczowe ciśnienie krwi. Badanie[8] przeprowadzone na grupie 31 osób wykazało, że codzienne spożywanie 1000 mg berberyny zmniejsza poziom LDL o 24%. Natomiast u osób codziennie spożywających 0,9 g berberyny z amlodypiną wystąpił znaczny spadek ciśnienia skurczowego i rozkurczowego.
Pomocny w leczeniu biegunki
Berberys w medycynie ludowej stosowany był do leczenia biegunek. Zostało to potwierdzone naukowo, ponieważ duże stężenie berberyny wiąże resztki kału i wody w jelitach i spowalnia ich przepływ. Berberyna działa również hamująco na niektóre receptory, a tym samym zapobiega biegunce. Potwierdziło to jedno z najstarszych badań[9] przeprowadzonych nad berberyną. Wykazało ono, że ten organiczny związek roślinny leczy biegunkę wywołaną przez niektóre bakterie, w tym E.coli.
Inne badanie[10] przeprowadzone na grupie 196 osób chorujących na zespół jelita drażliwego z przewagą biegunki (IBS-D) wykazało, że codzienne spożywanie 800 mg chlorowodorku berberyny zmniejsza częstotliwość występowania biegunki i pilnej potrzeby wypróżniania.
Zapobiega powstawaniu zespołu metabolicznego
Regularne jedzenie suszonego berberysu pomaga zapobiegać wystąpieniu zespołu metabolicznego, który zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy oraz chorób serca. Badanie[11] wykazały, że regularne jedzenie berberysu pomaga chronić przed otyłością, wysokim poziomem cukru we krwi, cholesterolu, trójglicerydów i zmniejsza ciśnienie krwi. Powyższe czynniki zwiększają ryzyko wystąpienia zespołu metabolicznego.
Inne badanie[12] wykazało, że stres oksydacyjny jest głównym powodem uszkodzenia komórek przez wolne rodniki. Niewystarczająca ilość przeciwutleniaczy może doprowadzić do walki z nimi- prowadząc do chorób serca i innych problemów zdrowotnych.
Kolejne badanie[13] przeprowadzone na grupie 106 osób wykazało, że przyjmowanie 600 mg berberyny dziennie przez 6-tygodni znacznie zmniejsza stres oksydacyjny, który jest przyczyną wielu chorób.
Berberys dobry dla zdrowia zębów
Badania[14] wykazały, że berberyna ma właściwości przeciwzapalne. Dzięki temu jest pomocna w leczeniu stanów zapalnych dziąseł, które objawiają się nagromadzeniem płytki nazębnej, obrzękiem i podrażnieniem dziąseł.
Może wykazywać działanie przeciwnowotworowe
Berberyna ma działanie przeciwutleniające, dlatego może pomóc w walce z uszkodzeniami oksydacyjnymi, które powodują rozwój raka[15].
Badanie[16] wykazało, że berberyna może likwidować komórki rakowe oraz zapobiegać ich replikacji. Może również hamować enzymy, które biorą udział w cyklu życiowym komórek rakowych.
Kilka badań[17][18][19][20] probówkowych wykazało, że berberyna zapobiega powiększaniu się raka prostaty, wątroby, kości i piersi.
Może pomóc w walce z trądzikiem
Organiczne związki roślinne obecne w berberysie pomagają w zwalczaniu stanów zapalnych oraz infekcji, które są przyczyną trądziku. Badanie[21] przeprowadzone na grupie 600 nastolatków z trądzikiem wykazało, że przyjmowanie 600 mg ekstraktu z berberysu codziennie przez 4 tygodnie zmniejsza ilość zmian trądzikowych na twarzy.
Pomaga w utracie wagi
Berberyna zwiększa działanie enzymów odpowiedzialnych za metabolizm i powodujących utratę wagi. Inne związki roślinne zwarte w berberysie pobudzają wydzielanie soków trawiennych i mają działanie moczopędne.
Pomaga w walce z infekcjami
Berberys suszony zawiera witaminę C, alkaloidy, kwasy organiczne, sole mineralne i witaminy. Dlatego w medycynie ludowej stosowany był przy przeziębieniach i gorączkach.

Jak stosować berberys?
Nie ma wystarczających dowodów naukowych, aby ustalić bezpieczną dawkę owoców suszonego berberysu dla dzieci. Dlatego zaleca się go stosować wyłącznie po konsultacji z lekarzem.
Dorośli mogą pić napar z suszonych owoców berberysu maksymalnie 4 razy dziennie, po 150 ml. Jeśli dodajesz suszone owoce berberysu do różnych dań, to nie możesz przekroczyć ilości 2 łyżeczek dziennie.
Z suszonych owoców można przygotować napar.
Składniki:
- 1 łyżka suszonych owoców berberysu,
- 250 ml wody.
Sposób przygotowania:
- Suszone owoce umieść w garnku.
- Zalej gorącą wodą.
- Zagotuj. Gotuj na małym ogniu przez 3 minuty.
- Odstaw.
- Pij kilka razy dziennie po jedzeniu.
Skutki uboczne stosowania berberysu
Osoby stosujące zalecane dawki na ogół nie doznają żadnych skutków ubocznych. Mimo szeregu właściwości prozdrowotnych nie należy spożywać dawki większej niż zalecana, ponieważ zbyt duża ilość suszonych owoców berberysu może być trująca. Podanie zbyt dużej ilości berberyny jednorazowo może doprowadzić do problemów z układem trawiennym. Regularne nadmierne spożywanie berberyny może doprowadzić nawet do śmierci, ponieważ ten organiczny związek chemiczny odkłada się w sercu, trzustce i wątrobie.
Przeciwwskazania
Nie wolno jeść owoców suszonego berberysu w czasie przekwitania (menopauzy i andropauzy). Kobiety w ciąży i karmiące piersią również powinny zrezygnować z jedzenia owoców berberysu suszonego. Z jedzenia powinny zrezygnować również osoby chorujące na marskość wątroby, choroby żołądka i dwunastnicy.
Owoce berberysu suszonego, a przyjmowanie leków
Nie ma dowodów naukowych, jakie zioła, leki lub suplementy mogą wchodzić w reakcję z berberysem. Możliwe jest, że berberyna może wchodzić w reakcję z:
- antybiotykami- może zmniejszyć ich działanie;
- leki przeciwzakrzepowe- nie możesz jeść owoców suszonego berberysu, jeśli stosujesz leki przeciwzakrzepowe;
- leki przeciwhistaminowe- może zwiększać ich działanie;
- leki na nadciśnienie- może zwiększać ich działanie. Dlatego nie wolno jeść suszonych owoców berberysu, gdy przyjmujesz leki na nadciśnienie;
- leki na cukrzycę- suszone owoce berberysu obniżają poziom cukru we krwi, dlatego nie wolno ich stosować, jeśli stosujesz leki na cukrzycę;
- inne leki metabolizowane przez wątrobę- suszone owoce berberysu działają na wątrobę, dlatego może zmienić działanie leków metabolizowanych w wątrobie.
Materiały źródłowe
- Pharmacological and therapeutic effects of Berberis vulgaris and its active constituent, berberine https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18618524/ [dostęp 17.03.2022r]
- Role of Plant Derived Alkaloids and Their Mechanism in Neurodegenerative Disorders, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5859479/ [dostęp 17.03.2022r]
- In vitro biological assessment of berberis vulgaris and its active constituent, berberine: antioxidants, anti-acetylcholinesterase, anti-diabetic and anticancer effects, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4016550/ [dostęp 17.03.2022r]
- Berberine lowers blood glucose in type 2 diabetes mellitus patients through increasing insulin receptor expression, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19800084/ [dostęp 17.03.2022r]
- Antidiabetic properties of berberine: from cellular pharmacology to clinical effects, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22615079/ [dostęp 17.03.2022r]
- Efficacy of Berberine in Patients with Type 2 Diabetes, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2410097/ [dostęp 17.03.2022r]
- Berberis Fruit Extract and Biochemical Parameters in Patients With Type II Diabetes, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4036375/ [dostęp 17.03.2022r]
- Dried Barberries Health Benefits, https://iranspicery.com/dried-barberries-health-benefits/ [dostęp 17.03.2022r]
- Randomized controlled trial of berberine sulfate therapy for diarrhea due to enterotoxigenic Escherichia coli and Vibrio cholerae, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3549923/ [dostęp 17.03.2022r]
- [Utilization possibilities of ceramic reconstruction materials. 1. Direct ceramic inlay (Dicor)], https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26400188 [dostęp 17.03.2022r]
- Barberry in the treatment of obesity and metabolic syndrome: possible mechanisms of action, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6233907/ [dostęp 17.03.2022r]
- Barberry Administration and Pro-Oxidant–Antioxidant Balance in Patients With Metabolic Syndrome, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4341350/ [dostęp 17.03.2022r]
- Barberry Administration and Pro-Oxidant–Antioxidant Balance in Patients With Metabolic Syndrome, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4341350/ [dostęp 17.03.2022r]
- Emerging Trends of Herbal Care in Dentistry, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3782986/[dostęp 17.03.2022r]
- A systematic review of the anticancer properties of berberine, a natural product from Chinese herbs, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19704371/ [dostęp 17.03.2022r]
- A systematic review of the anticancer properties of berberine, a natural product from Chinese herbs, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19704371/ [dostęp 17.03.2022r]
- Berberine inhibits p53-dependent cell growth through induction of apoptosis of prostate cancer cells, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19360335/ [dostęp 17.03.2022r]
- Berberine induces autophagic cell death and mitochondrial apoptosis in liver cancer cells: the cellular mechanism, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20830746/ [dostęp 17.03.2022r]
- Berberine induces p53-dependent cell cycle arrest and apoptosis of human osteosarcoma cells by inflicting DNA damage, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19159633/ [dostęp 17.03.2022r]
- Berberine induces p53-dependent cell cycle arrest and apoptosis of human osteosarcoma cells by inflicting DNA damage, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19159633/ [dostęp 17.03.2022r]
- Aqueous extract of dried fruit of Berberis vulgaris L. in acne vulgaris, a clinical trial, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23038982 [dostęp 17.03.2022r]