Pistacje są jednymi z najstarszych orzechów spożywanych na świecie. Zdaniem archeologów znajdowały się w diecie ludzi już 9 000 temu. Ze względu na charakterystyczny kształt nasiona po pęknięciu skorupki Irańczycy nazywają pistacje „uśmiechniętym orzechem” a Chińczycy „szczęśliwym orzechem”.
Obecnie największymi producentami pistacji są Iran, USA i Turcja. Jaki kraj produkuje najlepsze pistacja i które odmiany są najlepsze?
Pistacje uznawane są za orzechy, chociaż w istocie nimi nie są. Tak prawdę pistacje są nasionami drzewa pistacjowego, rośliny z rodziny nerkowców. Nasiona pistacji cenione są za kremową konsystencję, wyjątkowy słodki orzechowy smak i walory odżywcze. Jeżeli cenisz sobie wyraziste smaki, możesz wybrać pistacje solone. Jedzenie pistacji korzystnie wpływa na organizm człowieka. Jak wynika z badań, ich regularne spożywanie pomaga w obniżeniu poziom cholesterolu, ciśnienia i cukru we krwi (mają niski indeks glikemiczny). Pistacje zawierają też przeciwutleniacze, które neutralizują w organizmie wolne rodniki i chronią komórki przed stresem oksydacyjnym. Zdecydowanie najlepszym i najzdrowszym wyborem są pistacje niesolone i nieprażone. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule Pistacje i ich właściwości.
Pistacje uprawiane są w Afganistanie, Syrii, Iranu, Turcji, USA, a także w południowej części Europy oraz w Azji Mniejszej i Środkowej. Do największych producentów tych orzechów należą Iran, Stany Zjednoczone i Turcja. Z tych trzech krajów pochodzą też pistacje importowane na polskim rynek. Czym różnią się od siebie te trzy odmiany pistacji i które z nich warto kupować?
Pistacje irańskie
Iran jest obecnie największym producentem pistacji na świecie. Większość plantacji pistacji zlokalizowanych jest w prowincji Kerman w południowym Iranie, skąd pochodzi wiele odmian tych orzechów. Każda ma niepowtarzalne właściwości i smak. Do handlu międzynarodowego trafiają jedynie cztery: Fandoghi (40% sadów pistacjowych), Kalleh-Ghouchi (20%), Akbari (15%) i Ahmad-Aghaei (12%).
Pistacje z Iranu wyróżniają się doskonałym smakiem, który ceniony jest na całym świecie. Smak pistacji wzmacniany jest przez prażenie ich w wysokich temperaturach (od 160 do 180°C).
Tego typu obróbka możliwa jest dzięki wyższej zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych w odmianach pochodzących z tego regionu. To jedna z cech, które wyróżniają pistacje irańskie od pochodzących z innych terenów. Prażenie wydobywa wyjątkowy smak orzecha, a jednocześnie eliminuje bakterie, które mogą występować w surowym produkcie.
Kolejną różnicą jest wielkość ziarna. W irańskich pistacjach proporcja gabarytów ziarna do grubości skorupki jest lepsza. Nasiona w pistacjach irańskich są dorodniejsze. Innymi słowy, otrzymujesz więcej jadalnych ziaren za tę samą liczbę zakupionych pistacji.
Wynika to z tego, że na terenie Iranu panują bardzo korzystne warunki do uprawy pistacji, a same ziarna wewnątrz skorupki osiągają większe średnice.
Wszystkie cztery handlowe odmiany irańskich pistacji mają bogaty, niepowtarzalny i charakterystyczny smak. Z tego punktu widzenia irańskie pistacje oferują większy wybór i kombinację smaków.
Więcej na temat pistacji irańskich przeczytasz w artykule: Pistacje irańskie – poznaj ich pyszne odmiany.
Pistacje kalifornijskie USA
Stany Zjednoczone plasują się na drugim miejscu jako producent pistacji na świecie. Uprawy pistacji pojawiły się w Kalifornii w latach 60., a później w Arizonie i Nowym Meksyku. Obecnie pistacje najwięcej pistacji pochodzi z San Joaquin Valley w amerykańskim stanie Kalifornia (stąd też często nazywa się je pistacjami kalifornijskimi). Amerykańskie pistacje są bardzo podobne do pistacji irańskich, ale z niewielką różnicą w jakości i wielkości oraz cenie. Do najpopularniejszych odmian pistacji amerykańskich należą: Kerman, Golden Hills i Lost Hills.
Podstawowa różnica między pistacjami kalifornijskimi i irańskim związana jest z zawartością nienasyconych kwasów tłuszczowych.
Amerykańskie pistacje zawierają mniej nienasyconych kwasów tłuszczowych. W związku z tym, w odróżnieniu od pistacji irańskich, nie mogą być poddawane procesowi prażenia w wysokich temperaturach. Niższa temperatura prażenia, wynosząca około 120°C, wpływa na smak pistacji kalifornijskich, który znacznie się różni od smaku odmian irańskich.
Pistacje tureckie
Turcja jest jednym z liczących się producentów pistacji. Zajmuje trzecie miejsce w światowej produkcji po Iranie i Stanach Zjednoczonych. Niemal 85% pistacji tureckich produkuje się w prowincjach wschodniej Anatolii. Turecka pistacje wywodzą się z innej odmiany niż irańskie i kalifornijskie. Często nazywa się je pistacjami Antep, od nazwy pistacji w języku tureckim, co tłumaczy się jako „Antep orzech”.
Do najpopularniejszych odmian tureckich pistacji należą: Uzun, Kirmizi, Halebí, Abiad miwahi, Jalalé, Aintaby i Ayimi.
Tureckie pistacje są nieco mniejsze niż inne odmiany. Trudniej się je otwiera, ponieważ ich łupina jest bardziej smukła i wydłużona, a także twardsza. W związku z tym po wysuszeniu i uprażeniu nie otwierają się tak łatwo, jak pistacja irańskie czy kalifornijskie.
Smak tureckich pistacji jest powszechnie uważany za lepszy od innych odmian, być może z wyjątkiem pistacji irańskich. Jest to najsłodszy i najsilniejszy smak spośród wszystkich odmian pistacjowych, który jest wzmocniony przez prażenie.
Jakie pistacje wybrać? Wiele zależy do indywidualnych gustów i preferencji. Wielu uważa smak pistacji kalifornijskich za ten jedyny i niepowtarzalny, inni z kolei preferują wyraziste smakowo irańskie odmiany. Mogą występować jako pistacje prażone solone lub pistacje nieprażone.
Przeczytaj więcej o niezwykłych właściwościach pistacji w artykule: Pistacje i ich właściwości