Kurkuma jest przyprawą coraz częściej stosowaną w polskich domach. Sprawia, że dania nabierają wyjątkowego smaku. Jak kurkuma wpływa na dolegliwości trawienne? Dlaczego warto ją stosować?
Krótko o kurkumie.
Kurkuma jest popularną indyjską przyprawą. Wytwarzana jest z korzenia Curcuma longa, który po zmieleniu ma postać żółtego proszku. Zawiera wiele ważnych składników odżywczych witaminy: C, E, z grupy B i K oraz minerałów: wapń, żelazo, magnez, fosfor, potas, sód, cynk, miedź, mangan i selen. Ma także jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Zawiera kameron, czyli olejek eteryczny oraz barwniki kurkuminoidy. Najcenniejszym składnikiem kurkumy jest kurkumina, czyli związek chemiczny o właściwościach o przeciwzapalnych.
Przeczytaj więcej na temat właściwości kurkumy
Dlaczego kurkuma może wspomóc nasz układ trawienny?
Proces trawienia rozpoczyna się w jamie ustnej, gdzie następuje wstępne rozdrabnianie pokarmu. Następnie pożywienie trafia do przełyku, a z niego do żołądka, gdzie jest trawione przy pomocy soków żołądkowych. Później jedzenie przechodzi do wątroby i woreczka żółciowego, a kończy w jelitach. Kurkuma wspomaga działanie każdego z tych narządów, co powoduje zminimalizowanie dolegliwości chorobowych ze strony układu pokarmowego.
Od dawna stosowana jest w Indiach i Chinach jako ziołowy lek na różne choroby. Gruntowne opracowanie[1] omawiające właściwości lecznicze kurkumy dostarczyło bardzo wiele cennych informacji odnośnie do wpływu tej rośliny na układ trawienny. Dane zawarte w analizie potwierdziły, że kurkuma ma liczne właściwości terapeutyczne i wykazuje działanie:
- przeciwzapalne,
- przeciwutleniające,
- przeciwdrobnoustrojowe,
- przeciwpłytkowe,
- przeciwnowotworowe.
- żółciopędne i moczopędne.
Badania przedkliniczne wykazały, że działanie przeciwzapalne kurkumy chroni układ pokarmowy. To samo badanie wykazało również, że kurkuma zwiększa wydzielanie gastryny, sekretyny i wodorowęglanów oraz enzymów trzustkowych i śluzu w ścianach żołądka.
Kurkuma hamuje także powstawanie wrzodów spowodowanych stresem, nadużywaniem alkoholu, nadmiernym zażywaniem leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, zwężeniem odźwiernika i niestrawnością.

Działanie kurkumy na żołądek
Kurkuma jest bogata w kurkuminę, która ma właściwości przeciwzapalne i odpowiada za żółty kolor przyprawy. Związek ten jest silnym przeciwutleniaczem. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne, dzięki temu ma właściwości immunostymulujące (pobudzające) oraz przeciwutleniające. Oczyszcza żołądek i pomaga regulować florę jelitową. Hamuje również namnażanie się szkodliwych bakterii m.in. Helicobacter pylori, która jest główną przyczyną wrzodów żołądka i dwunastnicy.
Dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym i przeciwutleniającym zmniejsza ryzyko występowania infekcji, łagodzi zgagę i wzdęcia spowodowane przejadaniem się i spożywaniem wysokoprzetworzonego jedzenia.
Regularne spożywanie kurkumy zmniejsza występowanie zaburzeń pracy żołądka, takich jak:
- odbijanie,
- refluks żołądkowo- przełykowy,
- wzdęcia,
- zgaga,
- brak apetytu.
Kurkumina pomaga też w zwalczaniu stanów zapalnych, wirusów i bakterii, które mogą być przyczyną powstawania mdłości. Zawarte w przyprawie przeciwutleniacze łagodzą psychiczne przyczyny nudności, takie jak stres i niepokój.
Kurkuma łagodzi ból żołądka spowodowany złym stylem życia. Związki przeciwzapalne i przeciwbakteryjne zawarte w kurkumie pomagają łagodzić ból żołądka spowodowany tłustymi lub pikantnymi potrawami, alkoholem czy brakiem ruchu.
Działanie kurkumy na jelita
Łagodzi biegunki
Kurkuma zawiera potas i magnez, dzięki temu zapobiega odwodnieniu spowodowanym przez biegunkę. Przywraca równowagę płynów, a zawarte w niej witaminy i składniki mineralne poprawiają trawienie. Łagodzi nagłe biegunki spowodowane przez nietolerancję pokarmową, leki, alergie i wirusy. Przy występowaniu tych dolegliwości zalecamy stosowanie 1 łyżeczki kurkumy do 3 razy dziennie.
Zmniejsza wzdęcia i uczucie pełności
Wzdęcia są jedną z najbardziej kłopotliwych dolegliwości. Kurkuma może być stosowana jako naturalny i szybko działający środek na złagodzenie wzdęć. Zawiera organiczne związki chemiczne, które wspomagają trawienie i pomagają w zniwelowaniu nadprodukcji gazów.
Łagodzi IBS
Kurkuma zawiera kurkuminę, która ma działanie przeciwzapalne, przeciwskurczowe i przeciwutleniające. Stosowana jest jako pomoc w leczeniu jelita drażliwego (IBS). Pomaga również w leczeniu lęku i depresji, które mogą niekorzystnie wpływać na IBS.
Badanie kontrolne [2] z zastosowaniem kurkumy przeprowadzone na grupie 116 osób (w tym 41 osób otrzymywało placebo) wykazało, że już po 7 dniach 87% pacjentów doświadczyło złagodzenia objawów choroby.
Z przeglądu badań [3] z 2018 roku wynika, że kurkuma pomaga łagodzić dolegliwości związane z IBS, dzięki właściwościom przeciwutleniającym i przeciwzapalnym.
Inne badanie [4] przeprowadzone na grupie 211 z IBS wykazało, że pacjenci, którzy codziennie przez 2 miesiące przyjmowali kapsułki z ekstrem z kurkumy i olejku eterycznego z kopru włoskiego, odczuli znaczące zmniejszenie dolegliwości związanych z IBS. Poprawił się również ich komfort życia.


Kurkuma a IBD – choroba zapalna jelit
Od niedawna kurkuma jest stosowana jako uzupełnienie terapii farmakologicznej na IBD. Zawarta w przyprawie kurkumina ma właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające. Liczne badania naukowe[5][6][7] przeprowadzone na małej liczbie osób z IBD wykazały, że regularne stosowanie kurkumy z lekami może przynieść wiele korzyści dla osób z łagodnym do umiarkowanego IBD. Przyprawa może być także stosowana jako terapia uzupełniająca i łagodząca objawy m.in. choroby Leśniowskiego-Crohna.
Działanie kurkumy na wątrobę
Kurkuma dzięki zawartości kurkuminy, ma szerokie spektrum działania na wątrobę.
Pomaga w detoksykacji
Stymuluje produkcję i wydzielanie żółci przez woreczek żółciowy, dzięki temu ułatwia rozkład tłuszczów i pomaga w detoksykacji wątroby. Kurkumina zawarta w kurkumie ma także właściwości przeciwutleniające, dzięki temu zapobiega uszkodzeniu komórek przez wolne rodniki. Jedną z najpopularniejszych przyczyn toksyczności komórek wątroby jest stres oksydacyjny spowodowany przez nadmiar wolnych rodników.
Łagodzi stany zapalne
Cechą charakterystyczną marskości wątroby jest stan zapalny, który powoduje przewlekły ból wątroby. Kurkuma ma właściwości przeciwzapalne, dlatego łagodzi przewlekłe i ostre stany bólowe.
Badanie przeprowadzone przez doktora Yumei Fu i jego zespół wykazało, że kurkuma zmniejsza stany zapalne oraz obniża poziom markerów wątrobowych.
Działa na cholesterol
Kurkuma obniża poziom złego cholesterolu LDL, którego obecność jest wprost proporcjonalna do uszkodzeń spowodowanych przez marskość wątroby wywołanej przez otyłość. Im wyższy jest poziom cholesterolu, tym może dochodzić do większych uszkodzeń wątroby. Wysoki poziom cholesterolu aktywuje komórki gwiaździste w wątrobie (HSC), która wpływa na fibrogenezę wątroby.
Obniża poziom cukru we krwi
Kurkuma obniża poziom cukru we krwi, którego zbyt wysoki poziom jest najczęstszą przyczyną aktywacji komórki gwiaździste w wątrobie (HSC), co doprowadza do fibrogenezy wątroby, jeśli marskość wątroby związana jest z cukrzycą.
Łagodzi skutki nadmiernego spożywania alkoholu
Kurkuma ma właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne i regulujące działanie enzymów. Dzięki temu zmniejsza szkodliwe działanie alkoholu na wątrobę, które wywołane jest akumulacją lipidów spowodowanych nadmiernym spożyciem alkoholu.
Łagodzi objawy zespołu niealkoholowego stłuszczenia wątroby
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFLD) powoduje odkładanie lipidów w komórkach wątroby. Kurkumina zawarta w kurkumie ma korzystny wpływ na pacjentów cierpiących na NAFLD, ponieważ obniża poziom LDL i glukozy. Dzięki temu zmniejsza ilość lipidów odkładanych w komórkach wątroby.
Kurkuma a refluks
Kurkuma od wieków stosowana jest na dolegliwości związane z refluksem. Jest bogata w związki o działaniu przeciwzapalnym i przeciwutleniającym. Dlatego stosowana jest obecnie do łagodzenia objawów zgagi, stanów zapalnych i wrzodów żołądka.
Przegląd literatury [8] z 2007 roku wykazał, że refluks żołądkowo-przełykowy i choroba refluksowa przełyku (GERD) mogą być spowodowane przez stan zapalny i stres oksydacyjny. Według tego przeglądu można je leczyć przeciwutleniaczami i środkami przeciwzapalnymi.
W artykule [9] z 2019 roku zostały przedstawione informacje o działaniu przeciwnowotworowym, przeciwutleniającym i przeciwzapalnym kurkumy w leczeniu problemów układu pokarmowego. Przyprawa ta chroni również przed uszkodzeniami spowodowanymi przez niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) i inne szkodliwe czynniki. Pomaga w niszczeniu komórek rakowych oraz w leczeniu wrzodów jelit.
Jak jeść kurkumę, aby złagodzić zaburzenia trawienia?
Kurkumę na zaburzenia trawienia można jeść na różne sposoby:
Samą przyprawę
W przypadku wystąpienie zaburzeń trawienia zaleca się jedzenie 1 łyżeczki (3 g) dziennie, aż do ustąpienia objawów.
W połączeniu z czarnym pieprzem
Kurkuma ma niska biodostępność dlatego, aby uzyskać lepsze efekty lecznicze, trzeba jeść ją w dużej ilości. W celu uniknięcia tego warto spożywać kurkumę razem z czarnym pieprzem, którego składnik aktywny piperyna zwiększa 1000- krotnie przyswajanie kurkuminy. Dlatego zalecamy połączenie 1:9, czyli np. 9 g kurkumy na 1g pieprzu czarnego.
Jako dodatek do potraw
Polecamy, aby stosować kurkumę profilaktycznie niezależnie od występowania problemów z układem trawiennym. Wystarczy dodać 3 g/na osobę dziennie do gotowanych potraw. Taka dawka zawiera około 200 mg kurkuminoidów, które świetnie łagodzą zaburzenia trawienia.
Jako dodatek do napojów
Herbatę z kurkumy można pić zapobiegawczo. Jest to jeden z najlepszych sposobów leczenia, gdy problemy trawienne są już obecne.
Składniki:
- 1-2 g kurkumy,
- 2-3 ziaren czarnego pieprzu,
- 150 ml wrzącej wody.
Sposób przygotowania:
- Przyprawy wsyp do kubka. Zalej wrzącą wodą.
- Parz przez 10- 15 minut.
- Pij 2 filiżanki naparu dziennie.
- Do naparu możesz dodać sok z cytryny i miód do smaku.
Przeciwwskazania do stosowania kurkumy na dolegliwości trawienne
- Kurkumy nie powinny stosować osoby cierpiące na kamienie żółciowe lub inne problemy z odpływem żółci do jelit, ponieważ zawarta w przyprawie kurkumina może powodować dolegliwości bólowe podobne do kolki nerkowej.
- Nie zaleca się stosowania również u osób cierpiących na nadkwasotę oraz choroby wrzodowe.
- Nie należy stosować kurkumy w czasie stosowania leków przeciwzakrzepowych (np. Acenokumarolu), przeciwpłytkowych oraz Heparyny lub innych leków trombolitycznych.
Przypisy:
- Thavorn, K., Mamdani, M. M., & Straus, S. E. (2014). Efficacy of turmeric in the treatment of digestive disorders: a systematic review and meta-analysis protocol. Systematic reviews, 3, 71. https://doi.org/10.1186/2046-4053-3-71
- Thamlikitkul, V., Bunyapraphatsara, N., Dechatiwongse, T., Theerapong, S., Chantrakul, C., Thanaveerasuwan, T., Nimitnon, S., Boonroj, P., Punkrut, W., & Gingsungneon, V. (1989). Randomized double blind study of Curcuma domestica Val. for dyspepsia. Journal of the Medical Association of Thailand = Chotmaihet thangphaet, 72(11), 613–620.
- Ng, Q. X., Soh, A., Loke, W., Venkatanarayanan, N., Lim, D. Y., & Yeo, W. S. (2018). A Meta-Analysis of the Clinical Use of Curcumin for Irritable Bowel Syndrome (IBS). Journal of clinical medicine, 7(10), 298. https://doi.org/10.3390/jcm7100298
- Di Ciaula, A., Portincasa, P., Maes, N., & Albert, A. (2018). Efficacy of bio-optimized extracts of turmeric and essential fennel oil on the quality of life in patients with irritable bowel syndrome. Annals of gastroenterology, 31(6), 685–691. https://doi.org/10.20524/aog.2018.0304
- Lang, A., Salomon, N., Wu, J. C., Kopylov, U., Lahat, A., Har-Noy, O., Ching, J. Y., Cheong, P. K., Avidan, B., Gamus, D., Kaimakliotis, I., Eliakim, R., Ng, S. C., & Ben-Horin, S. (2015). Curcumin in Combination With Mesalamine Induces Remission in Patients With Mild-to-Moderate Ulcerative Colitis in a Randomized Controlled Trial. Clinical gastroenterology and hepatology : the official clinical practice journal of the American Gastroenterological Association, 13(8), 1444–9.e1. https://doi.org/10.1016/j.cgh.2015.02.019
- Narges Sadeghi,Anahita Mansoori,Aliakbar Shayesteh,Seyed Jalal Hashemi, The effect of curcumin supplementation on clinical outcomes and inflammatory markers in patients with ulcerative colitis, https://doi.org/10.1002/ptr.6581
- Chandan, S., Mohan, B. P., Chandan, O. C., Ahmad, R., Challa, A., Tummala, H., Singh, S., Dhawan, P., Ponnada, S., Singh, A. B., & Adler, D. G. (2020). Curcumin use in ulcerative colitis: is it ready for prime time? A systematic review and meta-analysis of clinical trials. Annals of gastroenterology, 33(1), 53–58. https://doi.org/10.20524/aog.2019.0439
- Yoshida N. (2007). Inflammation and oxidative stress in gastroesophageal reflux disease. Journal of clinical biochemistry and nutrition, 40(1), 13–23. https://doi.org/10.3164/jcbn.40.13
- Kwiecien, S., Magierowski, M., Majka, J., Ptak-Belowska, A., Wojcik, D., Sliwowski, Z., Magierowska, K., & Brzozowski, T. (2019). Curcumin: A Potent Protectant against Esophageal and Gastric Disorders. International journal of molecular sciences, 20(6), 1477. https://doi.org/10.3390/ijms20061477