Tradycja uprawy i konsumpcji daktyli na obszarze współczesnego Iranu sięga aż 4000 p.n.e. Obecnie Iran należy do najbardziej znanych producentów owoców daktylowca, a irańskie daktyle należą do jednych z najsmaczniejszych na świecie. Czym wyróżniają się irańskie daktyle?
Irańskie daktyle
Początki produkcji i stosowania daktyli w Iranie sięgają około 4000 lat p.n.e. Daktyl to jeden z najpowszechniejszych składników irańskiej kuchni narodowej. Palma daktylowa (Phoenix dactylifera L.) uważana jest za główną uprawę owoców w gorących regionach pustynnych (półpustynnych i suchych) świata. Owoce te są bogate w określone składniki odżywcze i szeroko sprzedawane jako środek spożywczy o wysokiej wartości. Wzorzec spożycia żywności przez Irańczyków pokazuje, że spożywają oni średnio 7 kilogramów daktyli na osobę rocznie.
Różne rodzaje irańskich daktyli
Iran jest jednym z czołowych producentów daktyli. [1] W kraju znanych jest ponad 400 odmian tych owoców, chociaż tylko kilka spośród nich ma wartość handlową. Niektóre odmiany mają wspaniałe właściwości lub cechy. Jedną z najbardziej dojrzałych odmian w kraju jest shakkar. Jest to słodki daktylowiec uprawiany głównie na północy Chuzestanu. Shakkar po persku oznacza cukier. Negar to przykład szczególnego daktyla, który jest produkowany w prowincji Kerman. Ta odmiana daktyli jest długa i smukła.
Według raportu Ministerstwa Rolnictwa Iranu, ponad 98% daktyli jest uprawianych w południowym pasie kraju. Daktyle rosną w 13 z 31 prowincji. Kerman, Sistan-Baluchestan, Khuzestan, Bushehr, Fars i Hormozgan to największe spośród nich.
a. Kabkab
Daktyle kabkab można spożywać bez pestek do celów przemysłowych oraz do bezpośredniego spożycia. Mechaniczne usuwanie nasion z miąższu daktyli jest łatwe ze względu na elastyczność ich włókien. Popyt i podaż na daktyle kabkab mają duże znaczenie na krajowym rynku handlowym Iranu. Chociaż daktylowiec kabkab jest szeroko uprawiany na różnych obszarach, jedna z najbardziej znanych odmian jest produkowana w mieście Behbahan w prowincji Chuzestan. Popularność kabkabu z Behbahan związana jest z wysoką jakością i słodyczą tego daktyla.
b. Mazafati
Mazafati to miękki, słodki i mięsisty daktyl średniej wielkości (waga 7–9 g i długość 2,5–4,5 cm), uprawiany głównie w Bam i Jiroft w prowincji Kerman. To jedna z najsmaczniejszych odmian daktyli na świecie. Tego rodzaju daktyle odgrywają ważną rolę w gospodarce południowych prowincji. Mazafati to najbardziej znana odmiana używana w dużych miastach Iranu, a zwłaszcza stolicy.
c. Piarom
Zwykle ta odmiana jest dłuższa niż inne daktyle irańskie (4-5 cm). Owoc jest miękki, smukły i smaczny. Powierzchnia skóry piarom jest cienka i również całkowicie przylega do miąższu daktylowego. Ten pyszny daktyl jest wysokiej jakości środkiem spożywczym przeznaczonym do eksportu. Piarom jest najdroższym daktylem w Iranie (∼7 dolarów za kilogram) i można go znaleźć tylko w niektórych hipermarketach i dużych cukierniach. Piarom jest wolny od substancji chemicznych i pestycydów oraz uprawiany organicznie. W tego typu daktylach głównym cukrem jest fruktoza. Dlatego jest odpowiedni dla osób z cukrzycą.
d. Rabbi
Rabbi jest znanym daktylem z miast Iranshahr i Zabol w prowincji Sistan-Baluchestan. Czekoladowa konsystencja i prażony smak tego pysznego owocu sprawiają, że jest on ulubiony w Iranie. Oprócz pożądanych odmian, istnieją również gorsze odmiany daktyli rabinów o twardej teksturze. Rabbi ma długi okres trwałości i można go przechowywać w temperaturze pokojowej w suchym miejscu.
e. Zahedi
Ta odmiana daktyli jest tania, dostępna w dużych ilościach (1,5 dolara za kilogram na rynku krajowym w Iranie) i prawie wszyscy Irańczycy mogą ją z łatwością kupić. Słowo zahedi w języku arabskim odnosi się do czegoś, co jest właśnie tanie i dostępne w dużych ilościach. Chociaż daktyle zahedi są produkowane w różnych regionach kraju, główna produkcja odbywa się na obszarze o nazwie Poshtkooh w prowincji Bushehr. Daktyle zahedi są używane do produkcji octu i alkoholu. Ten rodzaj daktyli można wygodnie transportować i przechowywać ze względu na ich suchy charakter. Ponadto mają one długi okres przydatności do spożycia – około 1 roku przy przechowywaniu w zimnych i suchych miejscach.
Zobacz też: Daktyle i ich właściwości.
Irańskie daktyle – tradycyjne dania
Daktyle suszone niesiarkowane są podstawowym składnikiem kuchni irańskiej. Te pyszne owoce stanowią bazę do przygotowywania wielu tradycyjnych dań tego kraju. Do najbardziej znanych potraw z daktylami należy:
Pilaw daktylowy (perski khorma polow)
To potrwa, której podstawą są daktyle i rodzynki wymieszane z ryżem parzonym lub namoczonym a potem ugotowanym. Najczęściej w tej potrawie wykorzystuje się daktyle mazafati. Do tego sycącego dania często dodaje się również fasolę z soczewicy, orzechy włoskie, mleko, masło, mięso mielone a także przyprawa jakl takie jak cebula i szafran.
Omlet z daktylami (Khorma Tokhmemorgh)
To rodzaj omletu z dodatkiem daktyli, który zazwyczaj serwowany jest na śniadanie lub kolację. Niekiedy do tego przepisu dodawane są również orzechy. Daktyl na początku jest lekko podsmażony na patelni a potem zalewany masą jajeczną jak w klasycznym omlecie.
Ciasto daktylowe (Kolompeh lub koluche khorma)
To tradycyjne irańskie ciasto z mieszanką mielonych daktyli i kardamonem wypiekane w niektórych częściach kraju, głównie w Kerman. Sycące, pożywne ciasto nie zawiera cukru i ma długi termin przydatności. Dodatkowo ozdabiane jest pistacjami lub sezamem.
Materiały źródłowe:
- Produkcja daktyli, FAOSTAT, https://www.fao.org/faostat/en/ [dostęp14.12.2021r.]
- Iranian dates and ethnic date-based products, https://doi.org/10.1016/j.jef.2017.08.002, [dostęp14.12.2021r.]