Popularne daktyle suszone są owocami palmy daktylowej znanej również jako daktylowiec właściwy (Phoenix dactylifera L.). Daktylowce potrzebują odpowiednich warunków klimatycznych. Uprawiane są w kilku krajach Afryki Północnej, na Bliskim Wschodzie i w USA.
- Artykuł został zaktualizowany i rozbudowany o nowe treści i autorskie zdjęcia 27.12.2024
Na jakim drzewie rosną daktyle?
Daktyle są owocami palmy daktylowej, czyli daktylowca właściwego (Phoenix dactylifera L.). Daktylowce zazwyczaj mierzą między 15 a 20 metrów, a sam owoc w zależności od odmiany może osiągnąć nawet 7 cm.
Daktyl to owoc pestkowy, który otoczony jest skórką, warstwą wewnętrzną i słodkim karmelowym miąższem. Szacuje się, że na całym świecie jest ponad 600 odmian daktyli, które różnią się od siebie swoimi parametrami takimi jak smak, wielkość czy zawartość wody w miąższu.
Gdzie są uprawiane daktyle?
Naturalnym środowiskiem występowania palmy daktylowej jest Afryka i Bliski Wschód. Palma daktylowa ma głęboko rozbudowany system korzeniowy, dzięki temu może korzystać z głębokich wód gruntowych. To pozwala jej przetrwać w wyjątkowo suchym, a nawet ekstremalnym klimacie. Palma daktylowa to jedno z tych drzew, które najczęściej spotkamy na pustynnych oazach, gdzie panuje stosunkowo niska wilgotność powietrza, a opady występują niezwykle rzadko.
Daktylowiec wydaje owoce dopiero około 5-7 lat od posadzenia. Najlepsze i najbardziej wartościowe plony daje dopiero po 30-40 latach.
Jak długo rosną palmy daktylowe?
Palma daktylowa jest drzewem stosunkowo długowiecznym. W trudnym i suchym klimacie może rosnąć nawet przez 100 lat.
Jak wygląda daktyl?
Daktyle, które zazwyczaj możemy kupić w tradycyjnym sklepie w formie paczkowanych, suszonych owoców, w niczym nie przypominają tych, które oryginalnie są spożywane w krajach ich naturalnego występowania. Daktyle eksportowe, o czym warto wspomnieć, są specjalnie przygotowywane i suszone. Zrywa się je w końcowej fazie dojrzewania, kiedy stają się bardzo słodkie i osiągają najwyższy poziom cukru.
W rzeczywistości daktyle spożywane na przykład w Egipcie czy Izraelu są zupełnie inne. Tamtejsze świeże daktyle je się podobnie jak w Polsce jabłka – jako soczyste owoce. Wyglądają również zupełnie inaczej: są jaśniejsze, często złociste lub jasno-brązowe, ich skórka jest gładka, a miąższ miękki i pełen soku.
Jak dojrzewają daktyle?
Ciekawostką jest fakt, że palma daktylowa jest rośliną dwupienną, a to oznacza, że istnieją męskie i żeńskie drzewa daktylowe. Kwiaty rosnące na męskiej palmie wytwarzają pyłek, który przenoszony jest między innymi przez wiatr, pszczoły i inne owady. Owady i pszczoły zapylają kwiaty na damskiej palmy daktylowej. To właśnie tam powstają kwiaty, które później przekształcają się daktyle. Daktyle w trakcie wzrostu przechodzą kilka fazy dojrzewania. Niedojrzałe są zielone, a gdy osiągną dojrzałość zmieniają kolor na żółty, czerwony lub nawet ciemnobrązowy. W dojrzewaniu daktyli wyróżnia się 5 etapów:
- Hababouk: owoc jest okrągły, przybiera barwę od kremowej do jasnozielonej. Czas trwania fazy: 4-5 tygodni.
- Kimri: w tej fazie znacznie zwiększają swoją wielkość i wagę, są zielone, niedojrzałe z dużą zawartością tanin. Czas trwania fazy: 9-14 tygodni.
- Khalal: owoc jest już fizjologicznie dojrzały, a jego tempo wzrostu spada. Ma pełny rozmiar i czerwono-żółtą barwę skórki. Wyróżnia się chrupiącą, twardą konsystencję oraz cierpki smakiem wynikający z dużej zawartości tanin. Czas trwania fazy: 3-5 tygodni.
- Rutab: Owoce są półdojrzałe, soczyste, kolor skórki ciemnieje do
kolor bursztynowy, brązowy lub czarny. Owoc staje się słodszy i zaczyna mięknąć. Czas trwania fazy: 2 – 4 tygodnie. - Tamar: owoce są dojrzałe i miękkie. Skórka przybiera intensywny brązowy kolor. Miąższ zawiera wiele cukrów. Czas trwanie fazy: 2 – 4 tygodnie.
Przeciętnie palma daktylowa może wytworzyć nawet 40 kg daktyli. W dobrym sezonie i warunkach klimatycznych z drzewa daktylowego można zebrać nawet 100 kg daktyli.
Jak smakują świeże daktyle?
Świeże daktyle charakteryzują się unikalnym połączeniem słodkiego i delikatnie cierpkiego smaku, przypominającego persymonę. Dominującą nutą jest jednak intensywna słodycz, z wyczuwalnym miodowym posmakiem. Wiele osób opisuje ich smak jako „zrównoważony”, gdzie cierpkość doskonale współgra ze słodyczą, co sprawia, że owoce są wyjątkowo przyjemne w jedzeniu.
Świeże daktyle można spożywać na surowo, dodawać do sałatek, płatków śniadaniowych czy deserów. W czasie gotowania, na przykład w owsiance lub kuskusie, ich słodycz się potęguje, a cierpkość zanika, co sprawia, że nadają potrawom głęboki, słodki aromat.
Świeże vs. suszone daktyle
Suszone daktyle, które dominują w handlu międzynarodowym, mają ciemniejszą barwę, pomarszczoną skórkę i lepką konsystencję, podczas gdy świeże owoce są bardziej soczyste, jasne i delikatne. Choć oba rodzaje różnią się pod względem smaku i tekstury, każdy z nich ma swoje unikalne zastosowania w kuchni.
Co ciekawe, daktyle największą swoją wartość odżywczą osiągają w fazie khalab. Wtedy chętnie są spożywane na rynku lokalnym. Daktyle przeznaczone na eksport zrywane są dopiero w fazie ostatniej, kiedy są słodkie, miękkie i mają brązową skórkę.
Gdzie uprawiane są daktyle komercyjnie?
Najwięcej daktyli komercyjnie uprawianych jest dokładnie w miejscu ich naturalnego występowania, czyli na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej. Do największych producentów daktyli należy Iran, Irak Arabia Saudyjska. Cenione są daktyle pochodzące z Libii, Tunezji, Algierii, a także Izraela. Szacuje się na, że na tamtych terenach znajduje się około 60% wszystkich palm daktylowych występujących na całym świecie.
Mocnym ośrodkiem produkcji daktyli są Stany Zjednoczone. W USA daktyle uprawiane są głównie w południowej Kalifornii, Południowo-zachodniej Arizonie i okolicach Las Vegas w stanie Nevada.
Klimat sprzyjający uprawie daktyli i ich produkcji występuje również w niektórych rejonach Meksyku i Ameryki Południowej, a także w Australii, Chinach, Indiach i południowym Pakistanie.
Najpopularniejsze odmiany daktyli
Palma daktylowa dostępna jest w wielu atrakcyjnych odmianach, które dają owoce różniące się między sobą wielkością kształtem smakiem, a także poziomem wilgotności czy zawartością cukru. Niektóre regiony specjalizują się w produkcji określonych odmian daktylowca.
Odmiany trudne i wymagające w uprawie takie jak np. daktyle świeże Medjool rosną w kilku miejscach na świecie. Optymalne warunki do uprawy tych odmian daktyli są wzdłuż doliny rzeki Jordan: Izrael, Palestyna i zachodnia Jordania. Uprawia się je również w południowej Kalifornii i kilku miejscach w Australii.
Do najpopularniejszych palm daktylowych należą
- daktylowiec Medjool,
- półsucha palma daktylowa Deglet Noor,
- palma daktylowa Zahidi,
- palma daktylowa Barhi,
- palma daktylowa Halawi.
Więcej na temat daktyli irańskich dowiesz się z artykułu: Daktyle z Iranu i ich najsmaczniejsze odmiany.