Ziarna kakaowca uznawane są za superfoods. Dostarczają naszemu organizmowi wielu składników odżywczych, przeciwutleniaczy i witamin. Działają przeciwzapalnie i przeciwnowotworowo. Zalecane są w dietach odchudzających. Dlaczego warto jeść kakaowca w surowej postaci i gdzie go kupić?
Skąd pochodzą ziarna kakaowca?
Ziarna kakaowe lub ziarna kakaowca pochodzą z drzewa kakaowego (Theobroma cacao L.), które pierwotnie porastało lasy tropikalne Ameryki Południowej i Środkowej. Nazwę Theobroma cacao, czyli „pokarm bogów” nadał temu drzewu owocowemu Carl Linnaeus, XVIII-wieczny szwedzki botanik.
Kakaowiec właściwy to gatunek rośliny z rodziny ślazowatych. Kwitnie w cieplejszym klimacie tropikalnym i na niższych wysokościach. Drzewa lub krzewy kakaowe są stosunkowo niskie, osiągają maksymalnie 15 m wysokości. Kakaowiec pierwsze plony daje dopiero po około 5 latach od zasadzenia.
Ziarna kakaowca z punktu widzenia botanicznego są nasionami. Dojrzewają we wnętrzu dużych owalnych owoców (250 × 100 mm), przypominających wyglądem piłkę do futbolu amerykańskiego. Owoce zawierają zazwyczaj 20 do 60 nasion (ziaren kakaowca) otoczonych białym aromatycznym śluzem zwanym Baba.
W jakich krajach produkuje się kakao?
Drzewo kakaowe Theobroma pochodzi z obszarów Ameryki Południowej szczególnie z terenów Brazylii, Kolumbii i Peru. Obecnie kakao jest uprawiane w ponad 50 krajach na całym świecie, głównie na niewielkich plantacjach rodzinnych. Do największych producentów kakao należą Wybrzeże Kości Słoniowej, Ghana i Indonezja.
Różne odmiany kakao
Podobnie jak wiele innych drzew owocowych kakaowce mają również swoje specyficzne odmiany. Odmiana Forastero ma gładszy, bardziej zaokrąglony kształt strąka kakaowego z grubszą ścianką skorupy i daje kakao o bardziej klasycznych właściwościach i czekoladowym smaku.
Odmiana Criollo z kolei ma bardziej wydłużony kształt strąka z cieńszą ścianą skorupy i daje kakao o bardziej kwiatowym, owocowym i orzechowym smaku. Odmiana Trinitario to hybryda Forastero i Criollo.
Historia kakao
Ziarna kakaowca były istotnym elementem diety w cywilizacjach Majów i Azteków. Archeologiczne ślady odnalezione na Kostaryce wskazują, że kakao było pite przez Majów już w 400 r. p.n.e. Ziarna kakaowca spożywane były na wiele sposobów, głównie w formie zmielonej na mąkę, mieszanej z mąką kukurydzianą i gotowanej z owocami papryki a przede wszystkim jako xocolatl.
Słowo xocolatl, czyli ”czekolada” pochodzi z języka azteckiego i oznacza „gorzką wodę”. Aztekowie spożywali nasiona kakaowca w postaci napoju z papryczką chili i zielem angielskim, czasem schładzanym śniegiem.
Xocolatl z ziarna kakaowca uznawany był za silny afrodyzjak. Jak czytamy w jednej z azteckich legend, Montezuma pił czekoladę ze złotego kielicha, zanim odwiedził jedną ze swoich wielu żon.
Pierwszym obcym, który pił czekoladę, był Krzysztof Kolumb, który dotarł do Nikaragui w 1502 roku w poszukiwaniu drogi morskiej do Indii. Jednak to Hernan Cortés, przywódca wyprawy w 1519 r. do imperium Azteków, powrócił do Hiszpanii, niosąc ze sobą aztecki przepis na xocoatl (napój czekoladowy).
Hiszpanie słodzili go cukrem, cynamonem i mielonymi migdałami. Około 100 lat później gorąca czekolada dołączyła do kawy i herbaty jako popularne i prestiżowe europejskie napoje.
Zobacz też: Co lepsze – karob czy kakao?
Ziarno kakaowca – właściwości.
Ziarna kakaowca zawierają ponad 300 składników, które korzystnie wpływają na funkcjonowanie i rozwój organizmu. Wśród nich znajduje się m.in. wiele witamin i minerałów, a także spore dawki potasu i miedzi, które wspomagają zdrowie układu krążenia oraz żelazo, które transportuje tlen przez organizm. W ziarnach kakaowca znajdują się również wapń i magnez, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania wszystkich głównych organów.
Właściwości przeciwzapalne.
Ziarna kakaowca mają silne właściwości przeciwzapalne. Badania pokazują, że polifenole w nich zawarte mogą zmniejszać aktywność białka NF-κB, które odgrywa kluczową rolę w procesach zapalnych.
Działanie antydepresyjne.
Ziarna kakaowca są uważane za naturalny środek przeciwdepresyjny. Zawierają dopaminę, fenyloetyloaminę (PEA) i serotoninę, które są wykorzystywane do promowania dobrego zdrowia psychicznego i nastroju.
Wzmacniają odporność.
Surowe kakao ma korzystny wpływ na układ odpornościowy. Flawonoidy kakaowe pomagają zmniejszyć stan zapalny, co może pomóc poprawić ogólną odpowiedź immunologiczną. Składniki zawarte w ziarnach mogą chronić przed alergiami pokarmowym.
Poprawiają zdrowie serca.
Wiele badań wykazało, że polifenole kakaowe – w tym katechiny i antocyjany – mogą korzystnie wpływać na zdrowie serca. W badaniach wykazano, że kakao zmniejsza wiele czynników ryzyka chorób serca, takich jak wysokie ciśnienie krwi i poziom cholesterolu. Spożycie kakao poprawia czynność naczyń krwionośnych, przepływ krwi i cholesterolu HDL (dobry), jednocześnie zmniejszając LDL (zły) cholesterol i stany zapalne.
Epikatechina
Ziarna kakaowe zawierają również substancję znaną jako: epikatechina. Podejrzewa się, że działanie epikatechiny jest porównywalne z działaniem znieczulenia i penicyliny. Epikatechina prawdopodobnie zmniejsza ryzyko cukrzycy, chorób serca, raka i udarów. Ze względu na gorzki smak epikatechina jest często usuwana ze zwykłych wyrobów kakaowych. Aby czerpać korzyści z tego związku, konieczne jest kupowanie całych surowych ziaren kakaowych.
Potężny zastrzyk energii
Filiżanka kakao może dostarczyć tyle samo energii, co filiżanka kawy. Kakao zawiera jednak znacznie mniej używek i kofeiny, dlatego w kakao, nie działa tak samo pobudzająco ja kawa.
Ziarno kakaowca – jak jeść?
Ziarna kakaowca można jest w wersji surowej, jednak wielu osobom trudno jest poradzić sobie z ostrym, gorzkim smakiem. Surowe ziarna kakaowca, jak i kruszone można łatwo włączyć do wielu różnych przepisów zarówno na słodko, jak i na słono.
Oto kilka zastosowań:
- Wrzuć pokruszone ziarna kakao do porannej owsianki z innymi suszonymi owocami.
- Dodaj prażone i kruszone kakao do jogurtu naturalnego.
- Dodaj pokruszone lub zmielone ziarna kakao do swojego ulubionego smoothie.
- Używaj zamiast kawałków czekolady w przepisach na muesli.
- Używaj ich do wypieków. Świetnie nadają się do wypieków bezglutenowych i paleo, misek na smoothie, trufli i nie tylko.
- Zmiksuj pokruszone kakao z domowym masłem orzechowym.
- Dodaj zmielone kawałki kakao do deserów czekoladowych, lodów, koktajli, granoli bezglutenowej, gorącej czekolady i budyniu.
- Wymieszaj je z orzechami i suszonymi owocami, aby uzyskać energetyczną przekąskę.
- Dodaj pokruszone lub zmielone ziarna kakao do napojów kawowych, takich jak latte i cappuccino.
- Wzbogać smakiem wyraziste surowego kakao pikantne sosy np. barbecue.
- Dodaj kruszone ziarna kakao do mięs (np. steku).
Jak zrobić kakao z surowego kakao? Przepis na kakaowy napój Majów.
Kakao z kakaowca
Jeżeli chcesz poczuć prawdziwy smak kakaowca, ta receptura jest dla Ciebie. Odpowiednie przyprawy, takie jak cynamon, gałka muszkatołowa i papryczka chili, dodają unikatowego smaku i głębokości. To nie jest zwykły napój z kakaowym proszkiem z supermarketu; to podróż do korzeni kakaowca, prosto z lasów deszczowych.
Składnik na 1 porcję:
- 1 szklanka ekologicznego mleka koziego, krowiego lub roślinnego
- 2 łyżki stołowe kruszonych ziaren kakaowca lub surowego proszku kakaowego
- 1/4 łyżeczki mielonego cynamonu
- 1/8 łyżeczki zmielonej gałki muszkatołowej
- 1/4 łyżeczki mielonej papryczki chili
- 1-2 łyżki miodu
Przygotowanie:
- W młynku lub blenderze zmiel kruszone ziarna kakaowca na proszek.
- W małej misce wymieszaj kakao i przyprawy.
- Dodaj niewielką ilość mleka, zmieszaj na pastę.
- W rondelku powoli podgrzej pozostałe mleko na średnim ogniu, upewniając się, że zostało wyjęte tuż przed gotowaniem.
- Powoli dodaj pastę do rondla i gotuj na wolnym ogniu, aż lekko zgęstnieje.
- Wlej do kubka i dodaj miód do uzyskania pożądanego smaku.
Jak zrobić czekoladę z ziaren kakaowca w domu?
Czekolada z kakaowca
Czekoladę (co prawda w wersji płynnej) z ziaren kakaowca przygotowywali Aztekowie. Najważniejszym składnikiem tego napoju było pokruszone ziarno kakaowca, które jest kwaśne w smaku i ma więcej składników odżywczych niż sypkie kakao. Pamiętaj, że czekolada z ziaren kakaowca ma specyficzny smak, który nie każdemu odpowiada. Oczywiście do takiej domowej czekolady możesz dodać ulubione liofilizowane owoce. Choć naszym zdaniem najpierw powinieneś spróbować czekolady z ziaren kakaowca bez dodatków.
Składniki:
- 100 g oleju (najlepiej kokosowego)
- 80 g miodu (naturalny smak ma wielokwiatowy)
- 100 g ziaren kakaowca
- 70 g suszonych owoców lub orzechów
Przygotowanie:
- Do garnka wlej wodę. Włóż do niego kolejny garnek. Poczekaj, aż woda w pierwszym garnku zacznie wrzeć. Do pustego garnka (umieszczonego w kąpieli wodnej) wlej olej i miód. Mieszaj do momentu połączenia się obu składników.
- Do powstałej masy dodawaj stopniowo pokruszone ziarna kakaowca, dokładnie przy tym mieszając np. za pomocą trzepaczki. Powstała masa musi mieć delikatną konsystencję.
- Następnie dodaj bakalie i delikatnie wymieszaj łyżką.
- Powstałą masę wylej na płaską formę np. silikonową. Grubość masy nie powinna przekraczać 0,5 cm. Zostaw na noc w lodówce. Podziel na kostki i przechowuj w lodówce.
Tipy:
Rozpuszczanie składników w kąpieli wodnej powoduje, że nie osiągają zbyt wysokiej temperatury. Dzięki temu czekolada się nie zwarzy.
Jak zrobić miazgę kakaową?
Miazga kakaowa to zmielone na gładko ziarna kakao (najpierw obierane są z łupin, a następnie prażone). Z miazgi pozyskiwane są masło kakaowe i kuch (popularne kakao sypkie). Zarówno masło, jak i miazga są częstym składnikiem czekolad. Do przygotowania miazgi kakaowej w domu niezbędne jest użycie urządzeń AGD takich jak m.in. blender, mikser, termomix, czy lidlomix.
Składnik:
- 300 g pokruszonych ziaren kakaowca
Sposób przygotowania:
Blenduj ziarna kakaowca do uzyskania pożądanej konsystencji. Pamiętaj, aby nie przekraczać 30 s blendowania. Następnie należy wykonać co najmniej kilkuminutową przerwę.
Ziarna kakaowca – gdzie kupić?
Ziarna kakaowe w surowej postaci w całości lub w formie kruszonej można kupić w sklepach ze zdrową żywnością. Cena ziarna kakaowca jest zróżnicowana i oscyluje w granicach 20 złotych za 250 g. W sprzedaży są również kruszone ziarna kakaowca, które dostępne są w sklepie Go4taste.pl.
FAQ – najczęstsze pytania o ziarna kakaowca
Czy ziarna kakaowca są zdrowe?
Oczywiście, że tak! W przeciwieństwie do czekolady, ziarna kakaowca mają wiele substancji odżywczych oraz witaminy C i z grupy B. Są również świetnym źródłem minerałów takich jak: cynk, żelazo, potas i magnez. Połączenie tych składników sprawia, że surowe ziarna kakaowca mają korzystny wpływ na pracę układu sercowo- naczyniowego oraz wspomagają mózgu (zwiększają koncentrację). Zawierają przeciwutleniacze, które skutecznie zapobiegają uszkodzeniom wywołanym przez wolne rodniki. Surowe ziarna kakaowca zawierają 3 razy więcej przeciwutleniaczy niż czerwone wino i dwa razy więcej niż zielona herbata. Ziarna kakaowca mają korzystny wpływ na nasze samopoczucie (poprawiają nastrój i zmniejszają stres). Surowe ziarna kakaowca zawierają również teobrominę i kofeinę, czyli związki o działaniu pobudzającym. Są również świetnym źródłem fenyloetyloaminy, która zwiększa libido. W końcu od wieków czekolada uważana jest za jeden z najlepszych afrodyzjaków. Ziarna kakaowca nie są poddane obróbce termicznej, a tym samym zawierają więcej cennych składników odżywczych niż czekolada.Produkt ten jest również świetnym źródłem flawonoli (powodują gorzki smak), które mają działanie antyoksydacyjne (zwalczają wolne rodniki). Wg niektórych dietetyków przeprowadzenie obróbki termicznej (np. pieczenie) surowego kakao sprawia, że składniki odżywcze w nim zawarte są lepiej wchłaniane.
Ile jeść ziaren kakaowca dziennie?
Dostępne w sprzedaży ziarna kakaowca są fermentowane oraz dodatkowo palone w temp. poniżej 48°C, dlatego mogą w nim występować różnorodne bakterie, które mają negatywny wpływ na nasze zdrowie. Dlatego wielu producentów przed dopuszczeniem ziaren kakaowca do sprzedaży poddaje je procesowi oczyszczania.
Ziarna kakaowca zawierają sporo teobrominy, która spożywana w nadmiarze może mieć negatywny wpływ na zdrowie i życie. Kakao zawiera sporo kofeiny, które może zakłócać prawidłowy poziom cukru we krwi. Może powodować również wzrost ciśnienia krwi.
Rekomenduje się spożywanie od 5 do 20 g dziennie. Spożywanie od 50 do 100g surowych ziaren kakaowca ma negatywny wpływ na samopoczucie. Może powodować m.in. drżenie rąk, ból głowy, czy nadmierną potliwość. Dlatego zalecamy nie przekraczać zalecanej dziennej dawki.
Jak smakują owoce kakaowca?
Smak owoców kakaowca zależny jest od odmiany drzewa kakaowego, od miejsca uprawy, a nawet czasu zbiorów. Do produkcji kakao wykorzystuje się najczęściej takie odmiany jak: Criollo, Trinitario i Forastero. Klasyfikacja została wprowadzona w latach 40. XX wieku. Gatunek Criollo uważany jest za premium i ma zaledwie 1% udziałów w całej światowej produkcji.
Ziarna kakaowca można jeść na surowo, lecz warto wiedzieć, że ma intensywny nieco ziemisty smak. Ich czekoladowy smak przełamany jest nutą cierpkości. Jeśli chcesz jeść ziarna na surowo, to zalecamy spożywać je z miąższem owocu kakaowca (ma delikatny słodki smak), taki duet świetnie się dopełnia. W celu złagodzenia naturalnej goryczy dodaje się różnorodnych substancji słodzących podczas procesu konszowania i temperowania. Dzięki temu można uzyskać kremową konsystencję wielu produktów. Najczęściej do masowych produkcji czekolady używane są ziarna o kwaśnym smaku.
Czy kakaowiec jest owocem?
Ziarna kakaowca są owocem drzewa kakaowca rosnącego w klimacie tropikalnym. Mają owalny kształt (około 15-30 długości i 8-10 cm szerokości) przypominający nieco piłkę do rugby. Skórka ma żółto-brązowy kolor i jest bardzo twarda. Każdy owoc waży około 500 g. Pod skórką ukryty jest biały smaczny miąższ i ziarna. Miąższ jest słodki i soczysty. Jego smak przypomina owoce tropikalne z wyczuwalną nutą mango oraz innych cytrusów. W każdym owocu jest 30-50 ziaren ułożonych w równych rzędach i pokrytych jadalną błonką (podobną do tej występującej w pomarańczach) o intensywnym czekoladowym, a zarazem cierpkim smaku. Dlatego rdzenni mieszkańcy ameryki bardzo często zjadali jednocześnie nasiona i miąższ.
Czy surowe kakao trzeba gotować?
Nie. Surowych ziaren kakao nie trzeba gotować. Można je spożywać na surowo. Najczęściej mielone są na proszek lub ścierane na pastę. Zanim przystąpisz do „przetwarzania” surowych ziaren kakaowca, to pamiętaj, aby je dokładnie „przebrać”, ponieważ wewnątrz mogą znajdować się różnorodne „ciała obce” np. kamienie, czy elementy gałęzek. Pokruszone ziarna kakaowca uważane są za superfood (mała ilość produktu dostarcza wszystkich niezbędnych minerałów i przeciwutleniaczy). Dlatego zaleca się je wszystkim, którzy chcą dbać o swoje zdrowie. Jedna łyżeczka surowego kakao to około 40 kcal, dlatego może być spożywana przez osoby na diecie.
Zastosowanie surowych ziaren kakaowca jest takie samo jak jego prażonego i zmielonego odpowiednika możesz dodawać je np. do owsianki, smoothie, czy granoli. Można z tego produktu przygotować smaczne i odżywcze kakao. Surowe kakao sprawdzi się również jako dodatek do różnorodnych słodkich wypieków. Spożywanie surowego kakao we właściwej ilości ma pozytywny wpływ na zdrowie.