Sól dodawana jest niemal do wszystkich potraw. Choć popularnie nazywana jest białą śmiercią, to ciężko nam z niej zrezygnować. Czy sól himalajska jest lepsza od soli jodowanej? Dlaczego warto ją używać?
Sól himalajska – co to jest?
Różowa sól himalajska to rodzaj halitu zwierającego specyficzne pierwiastki śladowe, którym zawdzięcza swój różowy odcień. Intensywność koloru jest zależna wyłącznie od zawartości żelaza w soli. Większość dostępnej w sklepach soli himalajskich jest różowa, ale mogą zdarzyć się również pomarańczowe, czerwone, a nawet (choć bardzo rzadko) białe.
Głównym składnikiem soli jest chlorek sodu, który występuje naturalnie w bardzo wielu produktach m.in. skorupkach jaj, czy mleku. Chlorek sodu jest jednym z ważniejszych minerałów w diecie człowieka. Jednak jego nadmiar może prowadzić do wielu chorób m.in. układu sercowo-naczyniowego[1].
Gdzie jest wydobywana?
Warto zacząć od początku, czyli od powstania soli – stało się to około 250 mln lat temu (w erze jurajskiej). Naturalnie występuje w Himalajach (tereny dzisiejszego Pakistanu). Tereny, w których obecnie wydobywana jest sól himalajska, w erze jurajskiej były morzem, które w wyniku erupcji spowodowanej uderzeniem komety zostały zalane lawą. Dzięki temu sól znajdująca się pod złożami lawy była chroniona przed dostępem zanieczyszczeń. Dlatego sól himalajska uznawana jest za jedną z najczystszych na całym świecie.


Sól himalajska wydobywana jest w pakistańskich górach Salt Range (południowej granicy pasa fałdu-pachowego pod płaskowyżem Pod Ohar, na południe od Himalajów) wyłącznie przez wykwalifikowanych pracowników. Sól himalajska pochodzi z tzw. grubej powłoki ediakaru formacji Salt Range i jednocześnie wczesnych ewaporatów kambryjskich.
Pierwsze pisemne wzmianki o soli himalajskiej pochodzą z okresu panowania Aleksandra Wielkiego. Gdy jego żołnierze podróżowali po tym regionie, to znaleźli sól. Duże pokłady tegoż minerału zabrali ze sobą w drogę powrotną.
Pisemne wzmianki można znaleźć również o wydobyciu soli przez cesarza Mogołów Jalaluddin Muhammad Akbar z Indii, który wydobywał ten minerał dla miejscowej ludności. Wydobycie soli himalajskiej stało się tak popularne dopiero w latach 20. XX wieku. Obecnie kopalnie soli himalajskiej przyciągają rocznie około 300 tys. turystów.
Wydobycie soli himalajskiej
Wydobywanie soli himalajskiej rozpoczęło się w XII wieku przez mieszkańców Janjua. Pierwsze próby wydobywania soli na skalę przemysłową podjęto w XVI wieku, lecz stosowana technika była niebezpieczna, a ilość wydobywanego i sprzedawanego minerału nie była satysfakcjonująca. Pod koniec XIX wieku wydobycie soli himalajskiej „przejęli” Brytyjczycy – niektóre z ich strategii wydobycia stosowane są do dziś. Obecnie sól himalajska wydobywana jest ręcznie, dzięki temu jest wolna od dodatków i jest zdrowsza od soli jodowanej.
Sól himalajska wydobywana jest głównie w kopalni soli Khewra w Khewra, dystrykt Jhelum w Pendżabie w Pakistanie znajdującej się między rzeką Indus a równiną Pendżabu, u podnóża łańcucha wzgórz Salt Range. Z tego okręgu sól jest eksportowana na cały świat. Podczas wydobywania soli himalajskiej zauważono, że górnicy nie chorują na choroby płuc, co spowodowało, że polski lekarz około 150 lat temu założył wewnątrz jednej z jaskiń solnych klinikę, w której leczone są osoby cierpiące na alergię, problemy neurologiczne i reumatologiczne. Po tym odkryciu nastąpiło całkowite uprzemysłowienie wydobycia soli himalajskiej. Co roku wydobywa się ponad 360 mln kg tegoż minerału. Pierwotnie sól himalajska stosowana była wyłącznie w celu konsekrowania żywności i do przyprawiania posiłków. Później odkryto, że ma wiele prozdrowotnych właściwości, co spowodowało, że stała się również przedmiotem dekoracyjnym np. jako lampa solna.

Co zawiera sól himalajska? Poznaj skład
Zarówno różowa sól himalajska, jak i sól kuchenna składają się z chlorku sodu. Jednak w tej pierwszej jest aż 84 minerały i inne pierwiastki śladowe. Odżywczy i nie odżywczy skład soli himalajskiej będzie się różnił w zależności od regionu pochodzenia[2]. Liczne opracowania naukowe[3] udowodniły duże rozbieżności w składnicach mineralnych takich jak:
- wapń 1799,40 – 5736,73 mg/kg
- chrom 0,01- 0,82 mg/kg,
- miedź 0,05 -0,41 mg/kg
- żelazo 20.10-167,52 mg/kg
- molibden 0,00- 0,11 mg/kg
- magnez 146,78- 11937,98 mg/kg
- mangan 0,33 -3,42 mg/kg
- fosfor 0,00 – 28,90 mg/kg
- potas 143,31-3945,90 mg/kg
- selen 0,00- 0,18 mg/kg
- sód 343.384,79 – 426.467,55 mg/kg
- cynk 0,00 – 0,82 mg/kg
Analizy naukowe[4] udowodniły również różnice w zawartości składników nieodżywczych takich jak: bar, kadm, kobaltu, ołowiu, krzemu i siarki. Sól himalajska zawiera więcej składników odżywczych w porywaniu z solą różową z innych regionów.
Intensywność koloru, a zawartość składników odżywczych
Przeprowadzone dowody naukowe[5] wykazały również, że próbki w kolorze ciemnoróżowym mają wyższy poziom wapnia – różnica średnio:
- wapń 2583,90 mg/kg (p < 0,050)
- potas 2747,40 mg/kg (p < 0,05)
- bar 0,97 mg /kg (p < 0,05)
- krzem 179,63 mg/kg (p < 0,05)
Próbki w ciemnym kolorze miały niższy poziom magnezu (-5528,70 mg/kg (p < 0,05) oraz boru (-1,57 mg/kg (p < 0,05). Próbki soli himalajskiej kolorze średnioróżowym miały większą zawartość potasu – średnia różnica 2214,40 mg/kg (p < 0,05) oraz baru 0,82 mg/kg (p < 0,05), przy niższej zawartości magnezu -5881,60 mg/kg (p < 0,05 ), boru -1,76 mg/kg (p < 0,05) oraz siarki siarka -16 688,00 mg/kg (p < 0,05) w porównaniu z próbkami bez koloru.
Poznaj właściwości sól himalajskiej
Choć sól himalajska zawiera śladowe ilości niektórych minerałów, to wiele osób uważa, że może mieć korzystny wpływ na stan zdrowia.
Ma korzystny wpływ na układ oddechowy
W kilku badaniach[6][7][8] oceniono zastosowanie soli himalajskiej przy leczeniu różnorodnych chorobach płuc. Wyniki sugerują jednoznacznie, że stosowanie soli himalajskiej podczas chorób dróg oddechowych może przynieść korzyści zdrowotne. Jednak potrzebne są dalsze badania, aby potwierdzić ich skuteczność.
Zmniejsza problemy ze snem
Analiza naukowa[9] udowodniła, że dieta uboga w chlorek sodu może przyczyniać się do problemów ze snem. Dlatego zwiększenie soli himalajskiej w diecie wpływa korzystnie na układ współczulny, a tym samym korzystnie na sen.
Sól himalajska – do czego stosować?
Sól himalajską można używać zarówno do jedzenia, jak i w innych celach. Ogólnie sól himalajską można używać do gotowania tak samo, jak kuchenną sól jodowaną poprzez dodawanie do gotowania, marynat. W sklepach można znaleźć różową sól himalajską drobn omieloną i gruboziarnistą. Należy pamiętać, że sól himalajska zawiera mniej chlorku sodu niż sól jodowana.
Różowa sól himalajska ma również kilka innych zastosowań niedietetycznych:
- Może być stosowana jako składnik mieszanki do kąpieli, ponieważ poprawia stan skóry i łagodzi ból mięśni.
- Lampy solne z soli himalajskiej usuwają zanieczyszczenia z pomieszczeń, w których się znajdują.
- Spędzanie czasu w grotach solnych wykonanych z soli himalajskiej pomaga złagodzić problemy skórne i dróg oddechowych.
Czy sól himalajska jest zdrowsza od zwykłej soli?
Zwykła sól jodowana cieszy się ogromną popularnością na całym świecie. W porównaniu z solą himalajską sól jodowana zawiera niewielkie ilości składników mineralnych: wapń 393,28 mg/kg, magnez 83,94, miedź 0,09 mg/kg, molibden 0,04 mg/kg, czy potasu 151,68 mg/kg. Zawiera dużo sodu 427 636,27 m/kg. Sól jodowana zawiera także śladowe ilości substancji nieodżywczych takich jak: bar, kard, ołów, rtęć. Powyżej przytoczone badania naukowe[10] jednoznacznie wskazują, że różowa sól himalajska jest znacznie zdrowsza od białej soli jodowanej.
Sól himalajska, gdzie kupić?
Wysokiej jakości sól himalajską najlepiej jest kupować w sklepach ze zdrową żywnością (zarówno tych stacjonarnych, jak i on-line). Podczas zakupu należy zwrócić uwagę na kolor – niejednolita barwa wskazuje na wysoką zawartość mikro i makro-elementów.
Materiały źródłowe
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27449852/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7603209/table/foods-09-01490-t005/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7603209/table/foods-09-01490-t002/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7603209/table/foods-09-01490-t005/
- [j.w.]
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27723955/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24591823/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16629791/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6822653/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7603209/table/foods-09-01490-t005/