Płatki orkiszowe są przez wielu dietetyków uznawane za superfood – zawierają wiele cennych witamin i minerałów. Dlaczego warto jeść płatki orkiszowe? Czy każdy może je jeść?
Jak powstają płatki orkiszowe?
Orkisz jest jednym z najstarszych uprawianych zbóż. Wg niektórych źródeł został po raz pierwszy wyhodowany około 8000 lat temu. Powstał najprawdopodobniej przez skrzyżowanie pszenicy płaskurki i dzikiej trawy. Orkisz jest powszechnie uprawiany w wielu krajach Europejskich oraz w USA.
Płatki orkiszowe powstają poprzez obłuszczenie i zgniecenie ziaren orkiszu. W kolejnym etapie ziarna poddawane są czyszczeniu, a później dosuszaniu. Następny etap produkcji polega na złuszczeniu i czyszczeniu z pozostałości łupin. Po takim przygotowaniu ziarna są rozdrabniane. W ostatnim etapie na ziarna orkiszowe oddziaływana jest para, a następnie są płatkowane i odsiewane. Tak przygotowane płatki orkiszowe są pakowane.
Składniki odżywcze w płatkach orkiszowych
Płatki orkiszowe są świetnym źródłem składników odżywczych i błonnika pokarmowego (w 100 g jest aż 10 g). Płatki orkiszowe zawierają również tłuszcz, w tym kwasy jedno- i wielonienasycone m.in. kwas linolenowy i glutaminowy. Zawierają witaminy: z grupy B, E, A, K oraz minerały: wapń, żelazo, magnez, fosfor, potas, cynk, miedź, mangan, selen, Zawiera również karotenoidy m.in. luteinę i zeaksantynę oraz kwas krzemowy. Badanie[1] wykazało, że orkisz w porównaniu z pszenicą ma większą zdolność antyoksydacyjną.
Składniki | Zawartość |
---|---|
Kalorie | 367 kcal |
Witaminy | |
Ryboflawina | 0.11 mg |
Niacyna | 6.67 mg (42%) |
Kwas pantotenowy | 1.33 mg (27%) |
Witamina B6 | 0.27 mg |
Składniki mineralne | |
Żelazo | 4.80 mg (27%) |
Magnes | 133 mg (32%) |
Mangan | 3 mg (130%) |
Fosfor | 333 mg (27%) |
Cynk | 3 mg (27%) |
Tłuszcze | 3.33 g |
Błonnik | 10 g |
Cukry | 16.67 g (36%) |
Jakie mają właściwości?
Liczne badania naukowe[2][3][4][5] wykazały, że spożywanie produktów pełnoziarnistych (w tym orkiszowych) zmniejsza ryzyko udaru mózgu, zawału serca, a nawet występowania niektórych rodzajów nowotworów.
Wspomaga układ pokarmowy
Płatki orkiszowe mają dużą zawartość błonnika, który stymuluje pracę układu pokarmowego. Pomaga zwiększyć objętość stolca oraz poprawia wchłanianie składników odżywczych. Zawartość włókna pomaga w leczeniu takich dolegliwości jak wzdęcia, zaparcia, nadmiar gazów, biegunki oraz inne choroby jelita m.in. wrzody. Badanie[6] wykazało, że zwiększenie ilości błonnika zmniejsza ryzyko występowania choroby uchyłkowej.
Pomaga w kontrolowaniu poziomu cholesterolu we krwi
Analiza naukowa[7] wykazała, że błonnik pokarmowy pomaga obniżyć poziom złego cholesterolu we krwi. Zapobiega nadmiernemu wchłanianiu się cholesterolu z jedzenia. Pomaga w osiągnięciu równowagi między kwasami tłuszczowymi w organizmie. Płatki orkiszowe zawierają kwas krzemowy, który zwiększa elastyczność żył przy jednoczesnym zwiększeniu odporności naczyń krwionośnych.
Pomaga w leczeniu nadciśnienia
Płatki orkiszowe zawierają błonnik pokarmowy, który pomaga w obniżeniu ciśnienia. Metaanaliza 24 randomizowanych badań[8], w których łącznie wzięło udział 247 tys. pacjentów, wykazała, że regularna suplementacja błonnika zawartego w płatkach orkiszowych obniża poziom ciśnienia skurczowego i rozkurczowego. Zwiększenie zawartości błonnika w diecie może przyczynić się do zapobiegania występowania nadciśnienia u osób mieszkających w krajach wysoko uprzemysłowionych.
Poprawia parametry krwi
Płatki orkiszowe zawierają żelazo niehemowe. Ten składnik mineralny jest niezbędny do produkcji czerwonych krwinek. Wzrost RBC powoduje zwiększony przepływ krwi w całym ciele, a tym samym lepsze dotlenienie komórek.
Pomaga w regulowaniu hormonów
Płatki orkiszowe zawierają wit. B3, która odgrywa kluczową rolę dla nadnerczy. Niacyna korzystnie wpływa na poziom hormonów płciowych, a tym samym funkcjonowanie całego organizmu.
Pomaga w utrzymaniu zdrowych kości
Płatki orkiszowe zawierają minerały niezbędne dla zdrowia kości – wapń i fosfor. Zwiększenie poziomu tych minerałów w organizmie zapobiega występowaniu chorób układu kostnego m.in. osteoporozy.
Wspiera rozwój nowych tkanek
Płatki orkiszowe zawierają dużo fosforu w 100g jest 401 mg tego pierwiastka, który w połączeniu z białkiem roślinnym przyczynia się do rozwoju i budowy nowych tkanek. Jest również ważne do budowy DNA niezbędnego do tworzenia nowych połączeń komórkowych.
Może zwiększać odporność
Zawarta w płatkach orkiszowych tiamina wzmacnia układ odpornościowy przy jednoczesnym łagodzeniu stresu czy niepokoju. W 100 g jest 0,36 mg tiaminy, co jest jednym z większych wyników wśród zbóż.
Może być pomocna w leczeniu cukrzycy
Płatki orkiszowe zawierają dużo błonnika pokarmowego, dzięki temu pomagają w regulowaniu poziomu insuliny i glukozy w organizmie. Metaanaliza badań[9] z 2013 roku wykazała, że spożywanie codziennie dwóch porcji produktów bogatych w błonnik takich jak, np. płatki orkiszowe zmniejsza ryzyko występowania cukrzycy typu 2.
Poprawiają stan skóry włosów i paznokci
Płatki orkiszowe zawierają kwas krzemowy, który poprawia stan paznokci (są mocniejsze i odporniejsze na uszkodzenia), skóry (zapobiega starzeniu się) oraz włosów (wzmacnia od cebulek po same końce).
Płatki orkiszowe indeks glikemiczny
Płatki orkiszowe mają nieco wyższy indeks glikemiczny niż płatki owsiane IG=45. Płatki orkiszowe ze względu na niski indeks glikemiczny są szczególnie polecane osobom, które z powodu cukrzycy typu 2 muszą pilnować swojego jadłospisu. Przytoczone powyżej badania potwierdzają korzystny wpływ płatków orkiszowych na zdrowie osób z cukrzycą typu 2.
Przeciwwskazania i alergie
Pomimo wielu właściwości prozdrowotnych orkiszu nie powinny jeść osoby chorujące na celiakię, uczulone na gluten albo cierpiące na zespół jelita drażliwego. Zawarty w orkiszu gluten powoduje reakcję autoimmunologiczną, która doprowadza do stanu zapalnego jelita cienkiego – można leczyć wyłącznie dietą bezglutenową.
Płatków orkiszowych nie powinny również jeść osoby cierpiące na nadwrażliwość na gluten, ponieważ mogą wywołać u nich różne dolegliwości układu pokarmowego. Osoby z alergią na przecznicę powinny również unikać płatków orkiszowych, ponieważ zawiera ten sam rodzaj białek co pszenica.
Płatki orkiszowe są świetną alternatywą dla klasycznych płatków owsianych ze względu na pozytywny wpływ na cały organizm. Można je jeść zarówno jako dodatek do posiłków lub jako przekąskę w ciągu dnia.
Materiały źródłowe:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7215096/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25727082/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25727082/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26098118/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26062574/
- https://www.bmj.com/content/343/bmj.d4131
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/food.200390012
- https://jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine/fullarticle/486375
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24158434/