Orkisz jest jedną z najstarszych roślin uprawnych w historii ludzkości i uważa się, że został użyty po raz pierwszy około 8000 lat temu. Orkisz to zboże, które jest blisko spokrewnione z pszenicą, uważane nawet za jej odmianę. W rzeczywistości orkisz prawdopodobnie rozwijał się z hybrydyzacji pszenicy jarej i dzikiej koziej trawy. Jest on ściśle związany ze zwykłą pszenicą „chlebową”. Orkisz przez lata stał się rośliną reliktową, głównie za sprawą niższych plonów, niż te uzyskiwane z pszenicy.
Powraca jednak jako zdrowa żywność, szczególnie w Hiszpanii, Wielkiej Brytanii i innych częściach Europy. Jest w nim mnóstwo substancji odżywczych, witamin, minerałów i niezbędnych związków organicznych, których nie zawierają inne zboża i formy pszenicy, czym można tłumaczyć odnowione zainteresowanie orkiszem. Orkisz to nie tylko mąka, ale także kasza orkiszowa, która obecnie nie jest w Polsce bardzo popularna, ale zyskuje coraz większe grono zwolenników.
Wartości odżywcze
Wartości odżywcze na 100 gram kaszy niegotowanej
- 350 kcal/1582 kJ
- białko: 11,5 g
- tłuszcz ogółem 2,7 g
- węglowodany: 63 g
- błonnik pokarmowy: 11 g
Witaminy
- witamina A: 10 U.I
- witamina E: 0,79 mg
- witamina K1: 3,6 µg
- witamina B1: 0,364 mg
- witamina B2: 0,113 mg
- witamina B3 (PP): 6,843 mg
- witamina B6: 0,23 mg
- kwas foliowy: 45 µg
Minerały
- wapń: 27 mg
- żelazo: 4,44 mg
- magnez: 136 mg
- fosfor: 401 mg
- potas: 388 mg
- sód: 8 mg
- cynk: 3,28 mg
- miedź: 0,23 mg
- mangan: 0,83 mg
- potas 145,53 mg
- cynk: 1,29 mg
Właściwości
Fakty o orkiszu
Oprócz tego, że jest bardzo funkcjonalną i wszechstronną odmianą pszenicy, orkisz jest również bogaty w składniki odżywcze, których nie zawiera wiele innych rodzajów zbóż. Jest on bogaty w węglowodany, ma bardzo wysoki poziom białka (21% dziennego zalecanego spożycia) i błonnika pokarmowego (30% w jednej porcji). Są to wyniki imponujące. Oprócz tych ważnych związków, orkisz zawiera także znaczące ilości żelaza, magnezu, fosforu, cynku, niacyny, tiaminy, witaminy B6 i kwasu foliowego.
Ułatwia trawienie
Wysoka zawartość błonnika w kaszy orkiszowej oznacza, że w znacznym stopniu ułatwia ona zdrowe trawienie. Błonnik pokarmowy wspomaga wchłanianie substancji odżywczych i przemieszczanie pokarmu przez przewód pokarmowy, przyspieszając absorpcję składników odżywczych i pomagając zmniejszyć stany zapalne, wzdęcia, skurcze, usuwać nadmiar gazów, zwalczając biegunkę i bardziej poważne problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak wrzody. Orkisz ma jedną z najwyższych zawartości błonnika we wszystkich odmianach pszenicy.
Kontroluje poziom cholesterolu
Błonnik pokarmowy ma drugą rolę w organizmie, która ma pomóc obniżyć poziom niebezpiecznego cholesterolu w organizmie. Może on wchodzić w interakcje z procesami wychwytu cholesterolu, a także hamować wchłanianie cholesterolu z pożywienia. W rzeczywistości może być skierowany na frakcję LDL i wyeliminować ją z organizmu w celu uregulowania prawidłowej równowagi kwasów tłuszczowych.
Poprawia krążenie krwi
Wysokie poziomy żelaza i miedzi w kaszy orkiszowej łączą się, aby znacząco poprawić krążenie krwi. Żelazo i miedź są niezbędne do tworzenia czerwonych krwinek. Gdy ich produkcja wzrasta, dochodzi do zwiększonego przepływu krwi w organizmie, co oznacza dodatkową dostawę tlenu do narządów i tkanek, przyspieszenie gojenia, podwyższony poziom energii i bardziej funkcjonalny metabolizm. Zwiększony przepływ krwi może nawet zwiększyć wzrost włosów, podczas gdy zawartość żelaza zapobiega anemii.
Reguluje hormony
Niacyna jest jedną z niezbędnych witamin, które można znaleźć w znaczących ilościach w kaszy orkiszowej. Niacyna odgrywa kluczową rolę w nadnerczach w organizmie, szczególnie w produkcji hormonów płciowych. Układ hormonalny jest wrażliwym i niezwykle ważnym aspektem zdrowia i ogólnego dobrego funkcjonowania organizmu, więc rozsądne jest utrzymywanie prawidłowych poziomów niacyny przez dodanie orkiszu do diety.
Zdrowe kości
Orkisz ma imponujący zakres niezbędnych minerałów, które są konieczne dla zdrowia kości. Minerały te przyczyniają się do rozwoju tkanki kostnej, a zwiększenie ich poziomu w organizmie może aktywnie zapobiegać osteoporozie i innym stanom związanym z wiekiem, które osłabiają lub pogarszają stan kości w ciele.
Wysoki poziom fosforu, w połączeniu z imponującą zawartością białka w kaszy orkiszowej, czyni ten produkt bardzo ważnym dla rozwoju i wzrostu nowych tkanek, naczyń krwionośnych, mięśni, kości i narządów. Fosfor jest jednym z podstawowych elementów niezbędnych do tworzenia nowych białek i DNA nowych komórek.
Zwiększa odporność
Wiadomo, że tiamina znacznie wzmacnia układ odpornościowy i stymuluje mechanizmy obronne organizmu, a także łagodzi stres psychiczny i niepokój. Orkisz jest jednym z niewielu zbóż, które mogą pochwalić się znacznym poziomem tiaminy.
Kontroluje cukrzycę
Chociaż cukry proste i węglowodany są niebezpieczne dla diabetyków, wysoka zawartość błonnika w kaszy orkiszowej może przeciwdziałać tym skutkom i pomagać regulować uwalnianie i rozkład prostych cukrów na glukozę. Regulując uwalnianie insuliny i glukozy w organizmie, pomaga kontrolować cukrzycę u tych, którzy już cierpią na tę chorobę lub zapobiegać jej rozwojowi.
Pomimo wszystkich tych zdrowych korzyści, orkisz zawiera gluten, który jest alergenem odpowiedzialnym za celiakię. Dlatego osoby cierpiące na tę chorobę powinny wybrać inne kasze.
Zastosowanie
Kasza orkiszowa może być podawana zarówno na słodko, jak i na słono. Gotuje się ją w sposób podobny do innych rodzajów kasz. Na jedną szklankę kaszy zaleca się użycie dwóch szklanek wody lub mleka. Po wrzuceniu jej na wrzątek, należy ją gotować przez około 20-30 minut.
Kasza orkiszowa używana może być podobnie do kasz pszennych i gryczanych. Warto pamiętać o jej odpowiednim przechowywaniu w suchym i chłodnym miejscu, co przedłuża jej przydatność do spożycia.