Nie bez powodu kardamon nazywany jest królową przypraw. To unikalna przyprawa o cytrusowo-słodkim smaku, która znajduje się – obok szafranu i wanilii – na liście najdroższych przypraw świata. Jakie właściwości ma kardamon i dlaczego warto włączyć go do swojej diety?
Co to jest kardamon?
Kardamon to popularna i dosyć droga przyprawa, która wytwarzana jest z rośliny o łacińskiej nazwie Elettaria cardamomum (L.) Maton. Popularnie nazywany jest kardamonem zielonym lub kardamonem malabarskim – nazwa ta nawiązuje do pierwotnego miejsca pochodzenia rośliny.
Roślina ta, należąca do rodziny imbirowatych (Zingiberaceae), może dorastać do ponad 6 stóp (około 1,8 metra) wysokości. Uważana jest za ekologicznie przyjazną uprawę przyprawową.
Kardamon to przyprawa, która pierwotnie pojawiła się na obszarach Indii – konkretnie w wysokich partiach Zachodnich Ghatów. Obecnie uprawia się go komercyjnie na dużych obszarach południowych Indii, ale także na Sri Lance, w Ameryce Środkowej (zwłaszcza w Gwatemali), a także w Azji Południowo-Wschodniej.
Najczęściej wykorzystywaną częścią rośliny są nasiona – to właśnie z nich powstaje popularna przyprawa, którą dodajemy do potraw w formie ziaren lub sproszkowanej.
Dlaczego kardamon tyle kosztuje?
Jak wspomniano wcześniej, kardamon to jedna z najdroższych przypraw świata – ustępuje miejsca jedynie szafranowi i wanilii. Skąd tak wysoka cena?
Na koszt kardamonu składa się kilka czynników. Przede wszystkim – ogromna popularność i rosnący popyt, zwłaszcza w kuchni afrykańskiej i arabskiej, połączone ze stosunkowo ograniczoną powierzchnią upraw.
Do tego dochodzi niska wydajność samej uprawy. Jak wspomnieliśmy, przyprawa pozyskiwana jest wyłącznie z owoców kardamonu – czyli ze strąków zawierających nasiona. Proces uprawy wymaga cierpliwości – pierwsze plony uzyskuje się dopiero po około 3 latach. W dodatku w jednym strąku znajduje się maksymalnie 10 nasion.
Oznacza to, że aby wyprodukować 1 kg kardamonu, potrzeba aż 6 kg samych nasion. Dla lepszego zobrazowania – jeden strąk daje około 1/5 łyżeczki mielonego kardamonu, czyli około 2 g.
Kardamon – jakie składniki odżywcze zawiera i dlaczego warto go spożywać?
Kardamon to jedna z najbardziej aromatycznych przypraw, która nie tylko nadaje potrawom wyjątkowy smak, ale również dostarcza cennych składników odżywczych. Choć spożywamy go w niewielkich ilościach, warto wiedzieć, co kryje się w tej małej, pachnącej przyprawie.
W jednej łyżeczce mielonego kardamonu, czyli około dwóch gramach, znajdziemy błonnik, który wspiera prawidłowe trawienie i pracę jelit. Jego ilość stanowi około dwa procent dziennego zapotrzebowania, co może wydawać się niewiele, ale przy regularnym stosowaniu w kuchni ma pozytywny wpływ na organizm.
Najbardziej wyróżniającym się składnikiem w kardamonie jest mangan. Już niewielka ilość tej przyprawy dostarcza aż 24 procent dziennego zapotrzebowania na ten minerał. Mangan jest niezwykle ważny dla prawidłowego metabolizmu, zdrowia kości i funkcji antyoksydacyjnych organizmu, dlatego kardamon może być świetnym uzupełnieniem zdrowej diety.
W składzie znajdziemy także wapń, żelazo, miedź i cynk, choć w nieco mniejszych ilościach. Te minerały wspierają układ odpornościowy, pomagają w utrzymaniu mocnych kości i prawidłowej pracy serca. Kardamon zawiera również niewielkie ilości witamin z grupy B, takich jak niacyna, witamina B6, tiamina i ryboflawina, jednak ich ilość nie jest na tyle wysoka, by miały kluczowy wpływ na dietę.
Warto zwrócić uwagę, że kardamon nie zawiera witaminy A, D ani cholesterolu, a jego kaloryczność jest bardzo niska – jedna łyżeczka to zaledwie 6,22 kcal. Dzięki temu może być doskonałym dodatkiem nawet w dietach niskokalorycznych.
Kardamon to przede wszystkim świetne źródło manganu oraz błonnika, które wspierają metabolizm i układ pokarmowy. Choć nie jest szczególnie bogaty w witaminy, jego aromatyczny smak i prozdrowotne właściwości sprawiają, że warto dodawać go do naparów, deserów czy dań kuchni orientalnej. To nie tylko doskonały sposób na urozmaicenie posiłków, ale także subtelny krok w stronę zdrowszej diety.
| Składnik | Ilość na 2 g | % Dziennego zapotrzebowania |
|---|---|---|
| Masa | 2 g | – |
| Opis | 1 łyżeczka, mielony | – |
| Kalorie | 6,22 kcal | – |
| Witamina A (RAE) | 0 mcg | 0% |
| Retinol | 0 mcg | 0% |
| Tiamina (B1) | 0,00 mg | 0% |
| Ryboflawina (B2) | 0,00 mg | 0% |
| Niacyna (B3) | 0,02 mg | 0% |
| Witamina B6 | 0,01 mg | 0% |
| Witamina B12 | 0 mcg | 0% |
| Witamina C | 0,40 mg | 0% |
| Witamina D | 0 mcg | 0% |
| Wapń | 7,66 mg | 1% |
| Miedź | 0,01 mg | 1% |
| Żelazo | 0,28 mg | 2% |
| Magnez | 4,58 mg | 1% |
| Mangan | 0,56 mg | 24% |
| Fosfor | 3,56 mg | 0% |
| Potas | 22,38 mg | 0% |
| Sód | 0,36 mg | 0% |
| Cynk | 0,15 mg | 1% |
| Węglowodany | 1,37 g | 0% |
| Błonnik | 0,56 g | 2% |
| Fitosterole | 0,92 mg | – |
Właściwości lecznicze kardamonu
Właściwości kardamonu były doceniane już w starożytności. Ta niezwykła przyprawa od tysięcy lat stanowiła ważny element medycyny naturalnej. To Hindusi jako pierwsi odkryli jej zdrowotne działanie i zaczęli wykorzystywać kardamon w swojej tradycyjnej medycynie. W Indiach stosowano różne części tej rośliny w leczeniu wielu dolegliwości. Kardamon był ceniony za swoje wszechstronne działanie i używany w szerokim zakresie terapii. Jego nasiona oraz inne części rośliny miały właściwości moczopędne, wykrztuśne, wspomagające pracę żołądka, antyseptyczne, antybakteryjne oraz wzmacniające serce.
Jego zastosowanie nie ograniczało się jednak tylko do medycyny. W starożytnym Egipcie nasiona kardamonu były używane do oczyszczania zębów i odświeżania oddechu.
Współczesne badania potwierdzają, że starożytni się nie mylili – a przynajmniej nie w większości przypadków. Wiele wskazuje na to, że kardamon faktycznie może mieć pozytywny wpływ na niektóre aspekty funkcjonowania organizmu.
Jakie korzyści zdrowotne niesie za sobą spożywanie kardamonu? Oto jego najważniejsze właściwości:
1. Kardamon na jelita – wspomaga trawienie
Kardamon od wieków jest stosowany jako naturalny środek wspierający układ trawienny. Pomaga łagodzić wzdęcia, niestrawność oraz inne dolegliwości żołądkowe. Badania sugerują, że może wpływać na wydzielanie kwasu żołądkowego, co usprawnia procesy trawienne i przyczynia się do lepszego przyswajania składników odżywczych. Dodatkowo, jego właściwości przeciwbiegunkowe oraz ochronne wobec błony śluzowej żołądka czynią go cennym wsparciem dla osób borykających się z problemami układu pokarmowego.
2. Kardamon na serce – wspiera zdrowie serca
Niektóre badania wskazują, że kardamon może mieć korzystny wpływ na regulację ciśnienia krwi, co czyni go sprzymierzeńcem w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych. Ponadto jego spożywanie może przyczyniać się do redukcji poziomu „złego” cholesterolu (LDL) oraz trójglicerydów, co sprzyja utrzymaniu zdrowia naczyń krwionośnych i serca. Regularne stosowanie tej przyprawy może również wspierać ochronę mięśnia sercowego przed uszkodzeniami, co jest szczególnie istotne dla osób narażonych na stres i niezdrową dietę.
3. Działa przeciwzapalnie
Stany zapalne to cichy wróg organizmu, który może prowadzić do wielu przewlekłych schorzeń. Kardamon wykazuje silne właściwości przeciwzapalne, co zostało potwierdzone zarówno w badaniach na zwierzętach, jak i na ludziach. Może zmniejszać poziom markerów świadczących o toczących się procesach zapalnych, co wpływa pozytywnie na ogólną kondycję organizmu i jego zdolność do regeneracji.
4. Jest naturalnym przeciwutleniaczem
Stres oksydacyjny to jeden z głównych czynników przyspieszających procesy starzenia i zwiększających ryzyko wielu chorób. Kardamon zawiera silne przeciwutleniacze, które pomagają neutralizować działanie wolnych rodników i wspierają naturalne mechanizmy obronne organizmu. Dzięki temu może opóźniać procesy starzenia, wzmacniać układ odpornościowy oraz chronić komórki przed degeneracją.
5. Może wspierać walkę z nowotworami
Badania przeprowadzone na modelach komórkowych oraz zwierzęcych sugerują, że kardamon może hamować rozwój komórek rakowych i indukować ich obumieranie. Ponadto może działać ochronnie, redukując negatywne skutki uboczne chemioterapii. Choć potrzeba więcej badań, aby jednoznacznie potwierdzić te efekty u ludzi, dotychczasowe wyniki są niezwykle obiecujące i wskazują na potencjalne właściwości przeciwnowotworowe tej przyprawy.
6. Ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwpasożytnicze
Olejek eteryczny zawarty w kardamonie wykazuje silne działanie antybakteryjne, dzięki czemu może pomóc w zwalczaniu szkodliwych drobnoustrojów. Badania sugerują, że kardamon skutecznie hamuje rozwój bakterii i pasożytów, co czyni go naturalnym wsparciem w walce z infekcjami i problemami trawiennymi wynikającymi z zakażeń.
7. Wspiera funkcje mózgu
Kardamon może pozytywnie wpływać na kondycję układu nerwowego, a jego właściwości są przedmiotem badań nad poprawą pamięci, koncentracji i zdolności poznawczych. Eksperymenty na zwierzętach wykazały, że spożywanie tej przyprawy może wspierać procesy uczenia się oraz redukować poziom stresu i lęku. Choć nadal potrzebne są dokładniejsze badania nad wpływem kardamonu na zdrowie psychiczne człowieka, jego stosowanie może przyczyniać się do poprawy samopoczucia i funkcji poznawczych.
Kto nie może spożywać kardamonu? Przeciwwskazania
Choć kardamon uchodzi za bezpieczną i naturalną przyprawę, nie każdy powinien sięgać po niego bez ograniczeń. W szczególności ostrożność powinny zachować:
- Osoby z alergią na przyprawy korzenne – choć rzadko, kardamon może wywoływać reakcje alergiczne, zwłaszcza u osób wrażliwych na inne rośliny z rodziny imbirowatych.
- Kobiety w ciąży – w dużych ilościach kardamon może stymulować mięśnie macicy, dlatego zaleca się umiarkowane jego spożycie w tym okresie.
- Osoby przyjmujące leki rozrzedzające krew – kardamon może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami przeciwzakrzepowymi, dlatego warto skonsultować się z lekarzem przed jego regularnym stosowaniem.
- Pacjenci z kamicą żółciową – przyprawa ta może stymulować wydzielanie żółci, co u niektórych osób z problemami woreczka żółciowego może wywoływać dolegliwości.
Jak zawsze – kluczem jest umiar. Dla większości zdrowych osób kardamon w rozsądnych ilościach będzie bezpieczny i wręcz korzystny. Jeśli jednak masz jakiekolwiek wątpliwości, najlepiej skonsultuj się z lekarzem lub dietetykiem.