Smak waniliowy jest jednym z najbardziej popularnych w kontekście deserów. Mało kto jest w stanie się mu oprzeć. Oczywiście ten smak i aromat można uzyskać w sztuczny sposób. To jednak prawdziwa, naturalna wanilia jest tym składnikiem, który z lodów albo ciasta jest w stanie uczynić prawdziwe dzieło sztuki. Ponieważ prawdziwa wanilia nie jest produktem tanim, warto wiedzieć, w jaki sposób ją wybierać, by uzyskać zamierzony efekt.
Wanilia – co to za przyprawa?
Wanilia jest uprawiana w wielu miejscach na świecie. To jednak Madagaskar jest odpowiedzialny za pozyskanie jej 80% rocznie. Z tego aż 50% produkowanych jest w światowej stolicy wanilii: Antalaha.
Wanilia to orchidea przypominająca wyglądem winorośl. Jej liany mogą się rozrastać do nawet 10 metrów. Potrzebuje ona tropikalnych, wilgotnych warunków, aby się rozwijać. Uprawia się ją w runie, przy średniej temperaturze 25°C. Preferuje wilgoć, którą spotkać można przede wszystkim na wybrzeżu tropikalnych wysp. W naturze jest epifitem: oplata inne drzewa, aby pozyskiwać z nich składniki odżywcze.
Nie w pełni dojrzałe strąki zbiera się, by poddać je procesowi fermentacji i suszenia, przez co stają się bardzo ciemne. Tak powstają laski wanilii. Do użycia należy je rozciąć i wydobyć w ten sposób miąższ, który dodać można do słodkich potraw. Pozostałą laskę również można wykorzystać, na przykład dodając do gotującego się mleka, ponieważ jest pełna aromatu.
Do 1800 roku wanilia była uprawiana wyłącznie w Meksyku. Tylko tam żyła pszczoła bezżądłowa, która jako jedyna była w stanie zapylić tę roślinę. Dopiero później odkryto metodę ręcznego zapylania, dzięki czemu wanilia zaczęła być uprawiana w wielu tropikalnych regionach świata.
Jakie są rodzaje wanilii?
Wanilia to roślina dość zróżnicowana. Występuje w wielu różnych odmianach, zależnych od miejsca jej uprawy. Oto najbardziej popularne.
Wanilia Bourbon
Wanilia z gatunku Vanilla Planifolia lub Vanilla Fragrans pochodzi głównie z Madagaskaru, ale także z wyspy Reunion, archipelagu Komorów, Nossi Bé, Seszeli i z całej Oceanii. To najpopularniejszy jej rodzaj. Wanilia taka jest czarna, oleista i elastyczna. Ma subtelny, kwiatowy zapach z naturalnymi nutami anyżu i suszonych śliwek, które kończą się intensywnymi nutami wanilii.
Przeczytaj więcej na ten temat w artykule: Wanilia Bourbon z Madagaskaru: jak jest uprawiana i dlaczego jest taka wyjątkowa?
Wanilia tahitańska
Vanilla Tahitentis Moore to hybryda wanilii powstała ze skrzyżowania dwóch innych jej rodzajów. Pochodzi z Polinezji Francuskiej, głównie z Tahiti. Zaczyna zdobywać coraz większą sławę. Charakteryzuje się bardzo mięsistymi strąkami, mogącymi ważyć nawet 15 g. Mają one piękną błyszczącą ciemnobrązową szatą. Są naładowane małymi, aromatycznymi nasionami. Swoim zapachem i wyglądem naprawdę różni się od wanilii z Madagaskaru, co czyni ją dla niej prawdziwą alternatywą. Ciepły i delikatny smak tego rodzaju, prezentuje nuty słodkiego piernika zestawione z zapachem suszonych śliwek.
Wanilia meksykańska
Meksyk to historyczna kolebka wanilii, od którego wszystko się zaczęło. Meksykańska wanilia ma delikatny i błyszczący strąk o dość jasnobrązowym kolorze. Pochodzi z tego samego gatunku, co wanilia z Madagaskaru. Jej strąki są jednak mniej mięsiste i stosunkowo bardziej płaskie. Ma przy tym dość złożoną paletę aromatyczną: ciepłą i mocną, z wyraźnym czekoladowym i pikantnym smakiem. Ten rodzaj wanilii jest rzadszy niż jej kuzyni. Trudniej jest ją kupić, ale z pewnością smak zrekompensuje wszystkie trudy.
Wanilia z Papui Nowej Gwinei
Na Papui Nowej Gwinei występuje głównie odmiana Planifolia, ale także odmiana Tahitensis. To jędrna i mięsista wanilia, bogata w wanilinę. Strąki mają drzewny aromat z nutami przypraw i pieprzu. Od dawna nazywa się ją „wyspową wanilią” lub „tropikalną wanilią”. Uwaga, tak zwana wanilia z Papui Nowej Gwinei to bardzo często wanilia z Indonezji, której produkcja jest łączona w celu zaspokojenia rosnącego zapotrzebowania na to pochodzenie.
Wanilia z Indii
Jest to wanilia, której produkcja stale spada, pomimo, że jej strąki są naprawdę smaczne. Posiadają aromat czekoladowo-drzewny i lekko kwiatowy, z posmakiem lukrecji.
Wanilia karaibska
Karaibska wanilia pochodzi z Martyniki, Gwadelupy, ale także z Gujany. Zwana jest też bananem waniliowym ze względu na swój charakterystyczny kształt. Charakteryzuje się szczególnie niskim poziomem waniliny, dlatego ma niepowtarzalny aromat w porównaniu do innych wanilii. To prawie inna przyprawa. Ma bardzo wyraźne nuty lukrecji, kumaryny i świeżego, delikatnie kwiecistego liścia tytoniu.
Wanilia pochodzenia syntetycznego
Należy odróżnić wanilię naturalną, pochodzącą z owoców storczyka, od wanilii syntetycznej, czyli waniliny. Otrzymuje się ją z etylowaniliny, odkrytej w 1874 roku przez Niemca Wilhelma Haarmanna. Wanilina jest powszechnie stosowana w przemyśle spożywczym z uwagi na niski koszt jej produkcji. W smaku jest jednak tylko nieco podobna do oryginalnej wanilii. Nigdy nie zastąpi ona użycia prawdziwej laski wanilii i nie zalecamy jej używania.