Pistacje należą do jednych z najpopularniejszych produktów eksportowych Iranu. Znajdują się też w gronie najlepszych na świecie. W czym tkwi niezwykły smak i właściwości irańskich pistacji?
Pistacje to ulubiona przekąska i ważny produkt eksportowy Iranu
Pistacje to orzechy, które na trwałe wpisały się kulturę oraz gospodarkę Iranu. Orzeszki pistacjowe są wymieniane w całej irańskiej literaturze, opowieściach, wierzeniach, tradycjach i rytuałach. Są tradycyjną przekąską na wszystkich ważnych uroczystościach, weselach i pogrzebach a także w Norooz (Nowy Rok Iranu) i wigilię Jaldā. Można powiedzieć, że pistacje to przysmak must have w każdym irańskim gospodarstwie domowym. To właśnie one oferowane są gościowi, jako podstawowa przekąska do szklanki herbaty.
Pistacje to nie tylko kultura i tradycje, ale przede wszystkim gospodarka. Iran jest drugim co do wielkości producentem pistacji na świecie i ma największy obszar uprawy tej rośliny. Sady pistacjowe zajmują niemal 336 700 ha powierzchni kraju. W “rodzinie pistacjowej” zatrudniona jest spora część społeczeństwa. Jak wynika z danych, prawie 51 milionów Irańczyków związanych jest z którymś z ogniw produkcji orzechów pistacjowych – uprawą, nawadnianiem, opryskiwaniem, konserwacją, zbiorami, sprzedażą i eksportem. W samym Iranie mieszka jedynie 81 milionów osób, co oznacza, że niemal każda irańska rodzina ma swój udział w produkowaniu orzechów pistacjowych. Nic dziwnego, że z roku na rok produkcja pistacji sukcesywnie wzrasta, a w 2020 roku zbiory osiągnęły 190000 ton pistacji w łupinach. Sami Irańczycy nazywają pistacje “zielonym złotem”. Te orzechy są dla nich ważne zarówno pod względem odżywczym, jak i ekonomicznym.
Jak uprawia się pistacje w Iranie?
Orzechy eksportowane z tego kraju uznawane są za jedne z najlepszych. Pod względem smaku, wyglądu i walorów odżywczych pistacje uprawiane w Iranie plasują się bez wątpienia ścisłej światowej czołówce. Duża w tym zasługa korzystnego klimatu i optymalnych warunków, w jakich rosną.
Warto pamiętać, że pod tym względem drzewa pistacjowe są bardzo wymagające. Aby orzechy osiągnęły pełną dojrzałość i odpowiednią wielkość muszą mieć gorącego lata, a aby zapaść w stan uśpienia i odpocząć – chłodnych zim. Prawie 1000 godzin rocznie w temperaturze 7 ° C lub niższej. Kwitnienie pistacji rozpoczyna się zazwyczaj na początku marca. Latem optymalna temperatura to 25-40ᵒC, a wilgotność względna 40%. Jeśli wszystko przebiega bez problemów, skorupki pistacji pękają na początku września. Wówczas są gotowe do zbioru.
Takie warunki właśnie zapewniają żyzne irańskie plantacje. Drzewa pistacjowe, uprawiane są przede wszystkim prowincji Kerman, którą bez wątpienia można nazwać irańskim pistacjowym zagłębiem. W Kerman produkowanych jest rocznie ponad 100000 ton pistacji. Do przodujących prowincji należą również Khorasan Razavi, Yazd, Fars, Południowy Khorasan, Semnan, Markazi i Qom. Te wysoko położone regiony z dużym nasłonecznieniem i doskonałą glebą produkują wysokiej jakości pistacje, które doceniane są na całym świecie.
Zobacz też: Pistacje irańskie, amerykańskie i tureckie – czym się różnią?
Rodzaje irańskich pistacji
Podobnie jak nie ma jednego gatunku jabłka czy daktyli, tak i nie ma jednych pistacji irańskich. W tym kraju pistacje produkowane są w wielu gatunkach i odmianach. Niemal każdy region ma swoją odmianę pistacji i lokalne nazwy. Pistacje dzieli się na różne kategorie w zależności od ich kształtów smaków i miejsca wzrostu. Zasadniczo pod względem kształtów irańskie pistacje można wyróżnić na: Long, Jumbo, Round i Kernel oraz pistacje o zielonej skórce.
Pistacje Long
Najbardziej znane lokalne marki irańskich długich pistacji to: irańskie długie pistacje – Akbari a także Momtaz, Badami i Ahmad Aghaegi.
Akbari. Ten typ pistacji uprawiany jest przede wszystkim w prowincjach Khorasan Razavi, Kerman, Semnan i Yazd. Orzechy te są stosunkowo dużych rozmiarów, a kształtem przypominają migdały. Górna część nasion jest fioletowo-brązowa, a skórka jądra jest ciemnokremowa.
Momtaz. To kolejna odmiana pistacji, które również ma owalny, zbliżony do migdała kształt. Wyróżniają się wyjątkowym smakiem w porównaniu z innymi gatunkami pistacji. Zazwyczaj gotowe są do zbiorów pod koniec września.
Badami. Te pistacje, w porównaniu do pozostałych, cechują się niewielkimi rozmiarami. Rosną głównie w sadach Zarand i Kerman. Zbierane są już wczesnym latem.
Ahmad Aghaei. To orzechy pistacjowe o dużych rozmiarach, które mają podłużny, nieco prostokątny kształt. Kolor jądra jest fioletowy, a kolor skórki jest bardzo jasny i kremowy. Najwięcej tego typu pistacji uprawianych jest w Yazd i Kerman. Ta odmiana jest znana jako najdroższa i najbardziej ekskluzywna spośród wszystkich irańskich pistacji. Jest bardzo popularny na niektórych rynkach, takich jak Indie i Grecja.
Pistacje Jumbo
Do najbardziej znanej odmiany pistacji należy: Kaleh Qouchi.
Kaleh Qouchi.To orzech pistacjowy, który znany jest ze swoich pokaźnych rozmiarów. Jego kształt przypomina bardziej orzech laskowy. Ma czerwono-szary kolor, a jego skorupki są bardzo jasne. Ta pistacja jest produkowana w trzech prowincjach Khorasan, Yazd i Kerman. Możnają zbierać w połowie września. Produkcja tej odmiany orzechów spad, na rzecz innych, bardziej wydajnych rodzajów
Pistacje Round
W gronie pistacji okrągłych wyróżniają się Fandoghi.
Fandoghi to najbardziej popularna odmiana pistacji, która spotkać można praktycznie w każdym obszarze Iranu. To orzechy pistacjowe o okrągłym kształcie. Najkorzystniejszy owoc ten zbiera się w ogrodach Kerman i Rafsanjan.
Pistacje te są nieco mniejsze niż inne odmiany, ale jest większe niż orzech laskowy. Wyróżniają się wyjątkowym smakiem. W ostatnich latach stanowiły około 50% irańskiej produkcji. Ze względu jednak na stosunkowo wysoki nakład w stosunku do plonów produkcja tych pistacji jest ograniczana na korzyść bardziej wydajnych.
Pistacje z zieloną skórką
Wśród odmian wyjątkowe miejsce zajmują również tzw. pistacje zielone. Ta odmiana pistacji wyróżnia się intensywnym zielonym kolorem. Najczęściej stosowane są w przemyśle spożywczym. Powszechnie wykorzystywane są do barwienia i aromatyzowania lodów, czekolady lub ciast.
Oprócz pistacji w skorupkach, Iran produkuje również pistacje przetworzone takie jak pistacje łuskane, pistacje w plasterkach, pistacje prażone solne oraz pistacje nieprażone. Pistacje łuskane wykorzystywane są głównie w produkcji żywności, dekoracjach żywności i gastronomii. Najzdrowszym wyborem będą pistacje niesolone i nieprażone.
Dlaczego pistacje z Iranu są najlepsze na świecie?
Jak widać, mnogość odmian i wariantów pistacji irańskich potrafi przyprawić o zawrót głowy. Bez wątpienia orzechy z tego kraju należą do jednych z najlepiej sprzedających się pistacji na świecie. Smak, kształt i wyjątkowe właściwości odżywcza sprawiają, że irańskie Akbari, Kale Ghouchi, Ahmad Aghaei , pistacje prażone czy w plasterkach przyciągają miłośników wyjątkowego smaku.
Zaletami pistacji irańskich są:
- zróżnicowany wybór odmian, charakteryzujących się różnymi smakami i kształtem;
- doskonałe warunki klimatyczne i znakomita gleba, która sprawia, że pistacje osiągają swoje optymalne rozmiary i formy;
- wyborny smak, a także doskonały wygląd.
Przeczytaj więcej o niezwykłych właściwościach pistacji w artykule: Pistacje i ich właściwości