Kwasek cytrynowy ma liczne zastosowania, nie tylko kulinarne. Sprawdzi się jako składnik kosmetyków, a także zastąpi wiele środków chemicznych o nieobojętnym działaniu na ludzki organizm. Pora dowiedzieć się o nim czegoś więcej.
- Artykuł został zaktualizowany i rozbudowany o nowe treści i zdjęcia 23.08.2024
Co to jest kwasek cytrynowy?
Kwas cytrynowy (C₆H₈O₇) to słaby kwas, który naturalnie występuje we wszystkich owocach cytrusowych i nie tylko. Producenci dodają jego sztuczną wersję do przetworzonej żywności.
Nie tylko kwaśne owoce cytrusowe zawierają kwas cytrynowy. Wszystkie rośliny i zwierzęta mają po nim niewielkie ślady. Występuje w każdej komórce żywego organizmu, gdzie spełnia ważną funkcję, między innymi bierze udział w spalaniu węglowodanów.
Wiele pakowanych artykułów spożywczych i nieżywnościowych, takich jak kosmetyki i środki czyszczące, również zawiera kwas cytrynowy, ale w wersji sztucznej, a nie takiej, jaką można znaleźć w naturze.
Kupowany w sklepie kwasek cytrynowy ma postać białego proszku bez zapachu, ale o mocno kwaśnym smaku. Naturalny kwasek pozyskuje się w procesie fermentacji cytrynowej. By tak się stało niezbędna jest pożywka cukrowa oraz grzyby z rodzaju Aspergillus Niger.
Kwasek cytrynowy a witamina C
Krótka odpowiedź na to pytanie może być dla ciebie dosyć zaskakująca. W kwasku cytrynowym nie znajdziesz witaminy C. Być może pomyliłeś kwasek cytrynowy z inną substancją, bardzo podobną, czyli kwasem askorbinowym. To dwie różne substancje, które często są mylone ze względu na podobieństwo nazwy i kwaśny smak.
Kwasek cytrynowy, znany również jako kwas cytrynowy, to związek chemiczny występujący naturalnie w cytrusach, ale nie zawiera witaminy C. Jego główne zastosowania obejmują poprawę smaku żywności, przedłużenie trwałości produktów oraz różnorodne zastosowania w domu, takie jak odkamienianie czy czyszczenie.
Z kolei witamina C (kwas askorbinowy) jest kluczowym składnikiem odżywczym, który pełni ważne funkcje w organizmie, takie jak wzmacnianie układu odpornościowego i wspomaganie produkcji kolagenu.
Kwasek cytrynowy nie dostarcza witaminy C i nie powinien być mylony z tym cennym składnikiem odżywczym. Aby dostarczyć organizmowi witaminę C, warto sięgać po świeże owoce i warzywa, takie jak cytrusy. W wersji skondensowanej witamina C zawarta jest w kwasie askorbinowym.
Kwasek cytrynowy vs kwas askorbinowy – porównanie
| Cechy | Kwasek cytrynowy (kwas cytrynowy) | Kwas askorbinowy (witamina C) |
|---|---|---|
| Skład chemiczny | C₆H₈O₇ | C₆H₈O₆ |
| Naturalne występowanie | W owocach cytrusowych, sokach cytrusowych | W owocach cytrusowych, warzywach |
| Rola w organizmie | Nie pełni istotnych funkcji biologicznych | Niezbędny, wspiera odporność, produkcję kolagenu, działa jako przeciwutleniacz |
| Zastosowanie w przemyśle | Regulator kwasowości, konserwant, środek czyszczący | Suplement diety, przeciwutleniacz w żywności, składnik leków |
| Zastosowanie w medycynie | Brak | Leczenie i zapobieganie niedoborom witaminy C, wspomaga układ odpornościowy |
| Zastosowanie w gospodarstwie domowym | Odkamienianie, czyszczenie, zachowanie świeżości owoców | Brak zastosowania w gospodarstwie domowym |
Kwasek cytrynowy – właściwości
Ze względu na swoje właściwości, kwasek cytrynowy ma wiele zastosowań. Kwas cytrynowy producenci dodają do przetworzonej żywności i napojów, takich jak lody, sorbety, napoje gazowane, wino oraz żywność w puszkach i słoikach, jako konserwant, środek emulgujący i jako kwaśny aromat. Jest on dodawany do wielu produktów spożywczych, aby zapobiegać ich zatruciu jadem kiełbasianym.
Jako składnik kosmetyków kwas cytrynowy może pomóc rozjaśnić skórę, skorygować ciemne plamy i zminimalizować drobne zmarszczki. Może być także bezpiecznie używany na skórze niemowląt. Kwas cytrynowy i jego sole można również stosować w lakierach do włosów, dezodorantach i sprayach do ciała.
Kwasek cytrynowy – zastosowanie
Liczne zastosowania kwasku cytrynowego umożliwiają jego używanie także we własnym gospodarstwie domowym. Kwasek cytrynowy sprawdzi się do mycia i czyszczenia, a także do gotowania i pieczenia.
Kwasek cytrynowy – do mycia i czyszczenia
- Kwasek cytrynowy możesz dodawać do sklepowych środków czyszczących, ponieważ może pomóc w usuwaniu osadów z twardej wody na przykład na szklanych naczyniach albo na armaturze.
- Kwasek cytrynowy na plamy – to naturalny i bezpieczny środek. Usuwa plamy po kawie i herbacie, żółte i brązowe przebarwienia oraz plamy z moczu.
- Kwasek cytrynowy do prania – pozwala pozbyć się uporczywych zabrudzeń i dodatkowo nadaje tkaninom świeży aromat.
- Ten produkt jest świetny także do czyszczenia sprzętów AGD. Odkamienianie ekspresu do kawy kwaskiem cytrynowym pozwoli w szybkim czasie pozbyć się z niego kamienia. Podobnie działa czyszczenie czajnika kwaskiem cytrynowym. Kamień pojawia się na skutek występowania twardej wody, dlatego dobrym rozwiązaniem jest także profilaktyczne czyszczenie pralki kwaskiem cytrynowym. To naturalny, ekologiczny sposób, pozwalający sporo zaoszczędzić na sklepowych środkach. Co zrobić, aby zwiększyć skuteczność odkamieniania kwaskiem cytrynowym? Proporcje na roztwór to 1-2 łyżeczki na 200 mililitrów ciepłej wody.
Kwasek cytrynowy do basenu / oczka wodnego
Kwasek cytrynowy często jest wykorzystywany przez osoby posiadające niewielki basen lub oczko wodne. Jest on stosowany jako naturalna alternatywa dla tradycyjnego chloru. Kwasek cytrynowy działa jako środek zakwaszający, obniżając poziom pH i redukując obecność żelaza w wodzie. W efekcie po dodaniu kwasku do basenu przez pewien czas utrzymuje się efekt czystej wody. Warto jednak pamiętać, że kwasek nie jest alternatywą dla chloru, ponieważ nie ma takiego samego działania. Przede wszystkim, w odróżnieniu od chloru, nie działa grzybobójczo i bakteriobójczo, a także nie usuwa glonów z basenu. Kwasek cytrynowy można stosować sporadycznie do oczyszczenia wody, jednak nie powinien to być jedyny sposób na utrzymanie czystości basenu.
Podobnie, kwasek cytrynowy jest często wykorzystywany do oczek wodnych. Pomaga on w zakwaszeniu wody, co z kolei stwarza nieprzyjazne środowisko dla glonów. Warto jednak pamiętać, że tego typu działanie może wpływać nie tylko na glony, ale również na inne rośliny, dlatego należy stosować go z rozwagą, aby nie zniszczyć naturalnej flory znajdującej się w oczku.
Jeżeli zdecydujesz się na zastosowanie kwasku cytrynowego do basenu czy oczka wodnego, powinieneś stosować następujące proporcje: od 50 do 70 g na 1 m³ wody.
Kwasek cytrynowy – zastosowanie w kuchni
- Kwas cytrynowy można dodawać do przepisów jako składnik lub jako zamiennik innych kwasów, takich jak sok z cytryny lub ocet. Na przykład podczas marynowania pomidorów na każdy litr pomidorów można użyć 1/2 łyżeczki sproszkowanego kwasu cytrynowego. Sproszkowanym kwaskiem cytrynowym można również posypać gotowe produkty, takie jak guacamole lub surowe, pokrojone owoce, aby zapobiec ich brązowieniu.
- Kwasku cytrynowego można używać zamiast soli w przepisach na chleb na zakwasie. Najczęściej potrzebna będzie nie więcej niż 1 łyżka stołowa kwasku. Może być również stosowany podczas przygotowywania dziczyzny, aby pomóc wyeliminować z niej wszelkie bakterie: przed gotowaniem spryskaj mięso roztworem kwasku i wody.
Czy można pić kwasek cytrynowy?
Tak, picie kwasku cytrynowego w umiarkowanych ilościach nie powinno wywołać żadnych negatywnych skutków dla naszego organizmu. Zamiast pytać, czy można pić kwasek cytrynowy, warto zastanowić się, po co chcemy go pić. Kwasek cytrynowy, w odróżnieniu od kwasu askorbinowego, nie jest źródłem witaminy C. Z punktu widzenia zdrowotnego picie kwasku cytrynowego, nawet rozcieńczonego z wodą, nie ma większego sensu.
Kwasek cytrynowy najczęściej spożywany jest jako dodatek do żywności czy napojów. Możemy go dodać, by nadać kwaśnego charakteru wodzie mineralnej, herbacie czy innym napojom lub słodyczom. Może on w ten sposób pełnić funkcję regulatora kwasowości. Picie samego roztworu kwasu cytrynowego nie jest zalecane.
Kwasek cytrynowy jest bardzo kwaśny i w dużych ilościach może podrażniać błony śluzowe jamy ustnej, gardła i przewodu pokarmowego, a także negatywnie wpływać na szkliwo zębów. Dlatego nie powinno się go pić w dużych ilościach ani w formie skoncentrowanej.
Reasumując, kwasek cytrynowy w małych ilościach (jako dodatek do potraw czy napojów) jest bezpieczny. Picie jego skoncentrowanych roztworów nie jest zalecane i może negatywnie wpłynąć na nasze zdrowie.
Co się stanie, gdy wypijemy roztwór kwasku cytrynowego?
Jednorazowe wypicie roztworu kwasku cytrynowego, oprócz nieprzyjemnego kwaśnego posmaku w ustach i ewentualnych skutków ubocznych w postaci nudności czy wymiotów, nie powinno wywołać poważnych problemów zdrowotnych.
Kwasek cytrynowy zamiast cytryny?
Kwaskiem cytrynowym można zastąpić cytrynę. ¼ łyżeczki sproszkowanego kwasu cytrynowego odpowiada 1 łyżce soku z cytryny. 1 łyżeczka sproszkowanego kwasu cytrynowego odpowiada ¼ szklanki soku z cytryny (4 łyżki stołowe). Kwas cytrynowy obniża pH i nadaje cierpkość mieszance owoców, ale nie nadaje przy tym szczególnego smaku.
Przypominamy jednak, że kwas cytrynowy i kwas askorbinowy to dwa różne kwasy o różnym składzie chemicznym. Oba są obecne w soku z cytryny i można je także kupić.
Zamienniki dla kwasku cytrynowego
Istnieje kilka zamienników kwasku cytrynowego, jeżeli akurat zabrakło go w twojej szafce.
- Sok z cytryny: proporcja 1/8 szklanki soku z cytryny zastępuje 1/2 łyżeczki kwasku cytrynowego;
- Kwas winowy: proporcja 1/4 łyżeczki kwasu winowego zastępuje 1 łyżeczkę kwasku cytrynowego;
- Ocet winny: proporcja 3 łyżki octu zastępują 1 łyżkę kwasku cytrynowego;
- Witamina C: proporcja 1 łyżeczka witaminy C zastępuje 1 łyżeczkę kwasu cytrynowego
Kwasek cytrynowy – skutki uboczne
Kwas cytrynowy jest ogólnie uznawany za bezpieczny w żywności i produktach do pielęgnacji skóry. Mimo tego może on powodować skutki uboczne, w tym:
- Podrażnienie skóry – przy długotrwałym kontakcie;
- Ból oczu, jeżeli się do nich przedostanie. Należy je wówczas dobrze przepłukać i wyjąć soczewki;
- Problemy z zębami – produkty spożywcze zawierające kwas cytrynowy mogą niszczyć szkliwo, zwiększając prawdopodobieństwo pojawienia się ubytków;
- Rozstrój żołądka – jeśli przyjmujesz lek z kwasem cytrynowym doustnie, możesz mieć różne skutki uboczne, takie jak nudności lub wymioty.
Czasami leki z kwasem cytrynowym mogą powodować poważne skutki uboczne, takie jak dezorientacja, zawroty głowy, ból w klatce piersiowej, zmęczenie, drętwienie dłoni lub stóp. O takich przypadkach należy poinformować swojego lekarza.