Yerba mate wiele osób nazywa herbatą, chociaż z prawdziwą herbatą ma ona niewiele wspólnego. To napar pozyskiwany z liści i gałązek pewnej południowoamerykańskiej rośliny, słynący z niesamowitych właściwości zdrowotnych.
Herbata yerba mate – jak powstaje?
Yerba mate jest to gatunek ostrokrzewu (rodzina Aquifoliaceae). Rośnie w Argentynie, południowym Paragwaju, zachodnim Urugwaju i południowej Brazylii. Roślina yerba mate to krzew lub małe drzewo. Może dorastać do 15 metrów wysokości. Jej liście są zimozielone, mają 7-11 centymetrów długości i 3-5,5 centymetrów szerokości. Mają ząbkowany brzeg. Kwiaty są małe, zielono-białe, z czterema płatkami. Owocem jest czerwona jagoda o średnicy 4-6 mm.
Napar zwany mate jest przygotowywany poprzez moczenie suchych liści (i gałązek) yerba mate w gorącej wodzie, ale nie we wrzątku jak czarna herbata czy kawa. Jest nieco słabszy od kawy i znacznie łagodniejszy dla żołądka. Picie mate z przyjaciółmi ze wspólnej wydrążonej tykwy (zwanej również mate po hiszpańsku i cabaça lub cuia po portugalsku) za pomocą metalowej słomki (bombilla po hiszpańsku, bomba lub canudo po portugalsku) jest niezwykle powszechną praktyką społeczną w Argentynie, Urugwaju, Paragwaju, południowym Chile, wschodniej Boliwii i Brazylii, a także Syrii i Libanie.
Zaparzona yerba jest podobna w smaku do niektórych odmian zielonej herbaty. Wielu uważa, że smak jest bardzo przyjemny, ale generalnie jest gorzki, jeśli parzy się ją we wrzącej wodzie. Dlatego jest przygotowywana przy użyciu gorącej, ale niewrzącej wody. W przeciwieństwie do większości herbat, nie staje się gorzka i cierpka, gdy maczana jest przez dłuższy czas, a liście mogą być parzone kilka razy. Dodatkowo można kupić mate smakowe w wielu odmianach.
Herbata yerba mate – wartości odżywcze
Herbata mate to bardzo pożywny napój, co potwierdzają liczne badania naukowe, które dowodzą jej pozytywnego wpływu na zdrowie fizyczne i psychiczne. Yerba mate naturalnie zawiera prawie wszystkie mikroelementy potrzebne organizmowi ludzkiemu. Oprócz przeciwutleniaczy i polifenoli, jest bogata w minerały, aminokwasy i niezbędne witaminy. Witaminy pochodzą głównie z kompleksu B, w skład którego wchodzi 8 z 13 niezbędnych witamin potrzebnych do optymalnego funkcjonowania DNA, odnowy komórek oraz wydajności metabolicznej tłuszczów i białek.
W swoim składzie ma również ważne minerały, takie jak potas i magnez, które między innymi poprawiają pracę serca. Zawiera chlorofil, składniki odżywcze, garbniki, pierwiastki śladowe i flawonoidy. Zawartość kofeiny jest kompensowana teobrominą i teofiliną, działającymi na centralny układ nerwowy z silnym efektem, który jest jednocześnie energetyzujący i regenerujący dla umysłu i ciała. Yerba mate spełnia wszystkie wymagania, aby być uważana za superfoods.
Herbata yerba mate właściwości – na co pomaga?
Herbata yerba mate zawiera silne związki, które były używane w celach terapeutycznych już od czasów starożytnych przez ludność Guarani, rdzennych mieszkańców Ameryki Południowej. Uzdrawiająca moc mate nie jest tylko mitem rodem z dżungli. Wielokrotnie udowodniono zalety picia mate, a także jej skuteczność w zwalczaniu niektórych chorób.
Obniża poziom cukru
Badanie przeprowadzone przez Federalny Uniwersytet Santa Catarina w Brazylii i opublikowane w Journal of the American College of Nutrition twierdzi, że regularne picie tej herbaty może zapobiegać, a nawet odwracać cukrzycę typu 2. Badanie przeprowadzone na pacjentach z cukrzycą i ze stanem przedcukrzycowym, wykazało, że napar z yerba mate pomaga kontrolować lipidy i poziom cukru we krwi.
Obniża zły cholesterol
W połączeniu z odpowiednią dietą, yerba mate jest wysoce skuteczna w obniżaniu poziomu „złego” cholesterolu i trójglicerydów u pacjentów w stanie przedcukrzycowym. Zapobiegając gromadzeniu się złego cholesterolu i trójglicerydów w tętnicach, yerba mate zmniejsza również ryzyko miażdżycy i chorób układu krążenia, jednocześnie podwyższając poziom cholesterolu HDL, zwanego „dobrym cholesterolem” i obniżając ryzyko chorób serca. Polifenole zawarte w yerba mate chronią również tkankę mięśnia sercowego i zapobiegają śmierci komórek spowodowanej ograniczeniem przepływu krwi.
Zmniejsza ryzyko chorób neurodegeneracyjnych
Według badań niektóre związki zawarte w yerba mate, takie jak teobromina i kwas chlorogenowy, mają lepsze właściwości neuroprotekcyjne niż kofeina i nikotyna, co sugeruje, że yerba mate może zawierać klucz nie tylko do zapobiegania chorobie Parkinsona, ale nawet do opracowania terapii tej choroby w przyszłości. Zapobiegając uszkodzeniu czerwonych krwinek przez tlen (proces znany jako stres oksydacyjny), picie 1 litra herbaty mate dziennie może również zapobiegać chorobom wynikającym z tego procesu, takim jak choroba Alzheimera.
Działa antyoksydacyjnie
Napar z yerba mate w swojej tradycyjnej postaci jest silnym przeciwutleniaczem, który przewyższa czerwone wino, zieloną herbatę i sok pomarańczowy. Dzięki wysokiej zawartości polifenoli (kwasu chlorogenowego i galusowego) yerba mate jest w stanie przywrócić równowagę komórkową i przeciwdziałać szkodliwemu działaniu wolnych rodników, które przyspieszają procesy starzenia i rozwój chorób przewlekłych.
Przeciwdziała zaparciom
Picie herbaty mate poprawia trawienie poprzez stymulację wypróżnień oraz przepływ żółci i soków trawiennych. Yerba mate jest doskonałym sprzymierzeńcem w łagodzeniu zaparć, o ile dodatkowo pijesz 2 litry wody dziennie. Poza zapewnieniem dobrej podaży płynów, która wspomaga również układ trawienny, udowodniono wpływ yerba mate na aktywność jelitową. Działa poprzez stymulację skurczów i ruchów w układzie pokarmowym (dlatego czasami yerba mate działa lekko przeczyszczająco).
Dodaje energii
Dzięki zawartości kofeiny (czasami określanej jako „mateina”), yerba mate zwiększa energię i koncentrację, sprzyjając lepszej wydajności w codziennych czynnościach wymagających koncentracji i czujności, takich jak nauka, praca czy aktywność fizyczna. Chociaż efekt jest podobny do kawy i oba mają stosunkowo taką samą ilość kofeiny, proces stymulacji jest inny. Może to być spowodowane tym, że kofeina zawarta w yerba mate jest rozcieńczana w większej ilości wody, którą później wypija się łyk po łyku.
Herbata yerba mate na odchudzanie
Oprócz zerowej zawartości tłuszczu i prawie zerowej zawartości sodu, yerba mate jest bardzo niskokaloryczna, dzięki czemu można ją łatwo włączyć do każdej diety i rutyny każdego, kto stara się kontrolować swoją wagę lub zdrowo się odżywiać.
Będąc naparem moczopędnym i oczyszczającym, herbata yerba mate zapobiega przybieraniu na wadze w wyniku zatrzymywania płynów, jednocześnie promując eliminację toksyn. Przyspiesza też metabolizm i pomaga spalić więcej kalorii, zwłaszcza podczas aktywności fizycznej (do której notabene yerba mate dostarcza potrzebnej energii). Chociaż yerba mate nie powinna zastępować posiłków, prawdą jest, że picie mate wywołuje uczucie sytości i ogólnie zmniejsza apetyt, co może przyczynić się do utraty wagi. A dzięki pozytywnemu wpływowi na nastrój, może również zapobiegać tzw. „apetytowi emocjonalnemu” lub głodowi spowodowanemu stresem.
Herbata yerba mate – jak parzyć?
Dodaj 1-2 łyżki yerba mate do francuskiej prasy lub na sitko, a następnie zwilż zioło zimną wodą. Dodaj do kubka 250 mililitrów wody o temperaturze około 76 stopni Celsjusza. Zaparzaj 5 minut i odcedź.
Tradycyjny sposób przygotowania yerba mate zakłada użycie tykwy i bombilli. Napełnij tykwę w ⅔ luźną yerba mate. Przesuń ją na bok, aby stworzyć jamę. Zwilż dół zimną wodą. Włóż bombillę do dołu. Wlej do dołu małymi łykami wody o temperaturze 65 stopni Celsjusza.
Yerba mate – ile pić?
Yerba matę można pić codziennie. Ponieważ jeden napar zalewać można wielokrotnie (nawet 7-8 razy), taka ilość jest odpowiednia. Należy obserwować, czy nadmiar kofeiny nie wpływa negatywnie na twoje samopoczucie.
Yerba mate w ciąży
Ogólnie przyjmuje się, że kobiety powinny zmniejszyć spożycie kofeiny podczas ciąży, ograniczając narażenie płodu, który nie ma enzymów niezbędnych do metabolizowania kofeiny.
American Pregnancy Association informuje jednak, że umiarkowane spożycie kofeiny podczas ciąży nie wpływa na nią negatywnie. Organizacja definiuje umiarkowane spożycie jako 150 do 300 miligramów dziennie. Mate zawiera mniej więcej taką samą ilość kofeiny jak kawa – 85 miligramów na filiżankę. W przeprowadzonym w Brazylii badaniu nie wykryto szkodliwego wpływu na wzrost wewnątrzmaciczny ani czas trwania ciąży w przypadku kobiet sięgających po yerba mate.
Czy dzieci mogą pić yerba mate?
Ze względu na zawartość kofeiny, yerba mate nie powinny pić dzieci.
Yerba mate – skutki uboczne
Picie bardzo gorącej herbaty yerba mate – w temperaturze 64ºC lub wyższej – wiąże się z wyższym ryzykiem zachorowania na raka niż picie herbaty mate w niższej temperaturze. Picie płynów w wyższych temperaturach może uszkodzić wyściółkę dróg oddechowych i przewodu pokarmowego. Może również spowodować uszkodzenie błony śluzowej.
Yerba mate przynosi szereg korzyści zdrowotnych, jednak jej nadmiar może powodować szereg skutków ubocznych. Podobnie, jak kawa i inne produkty kofeinowe, herbata yerba mate może powodować: bóle głowy, lęk, nerwowość, rozstrój żołądka, nudności i wymioty, dzwonienie w uszach, nieregularne bicie serca.
Yerba mate – przeciwwskazania
Yerba mate razem z tytoniem może zwiększać ryzyko zachorowania na raka, tak samo jak spożywana przez osoby pijące alkohol. Niepokój i nerwowość to efekt uboczny nadmiernego spożycia herbaty yerba mate. Bogata zawartość kofeiny w mate może pogorszyć wcześniej zdiagnozowane zaburzenia lękowe. Kofeina z herbaty yerba mate może również wywołać biegunkę i potencjalnie pogorszyć objawy IBS (zespół jelita drażliwego).