Pestki, choć mogą wydawać się tylko niepozornym dodatkiem do pieczywa czy sałatek, w rzeczywistości kryją w sobie bogactwo składników odżywczych korzystnych dla naszego organizmu. Zawierają m.in. cenne kwasy tłuszczowe, białko, witaminy z grupy B, magnez, żelazo oraz cynk, dzięki czemu mogą przyczyniać się do poprawy stanu zdrowia, urody i samopoczucia. Czy pestki dyni to faktycznie superfood? Jakie są ich właściwości?
Pochodzenie dyni
Dynia jest jednoroczną rośliną należącą do rodziny dyniowatych. Występuje ona w stanie dzikim jedynie w bardzo gorącym klimacie Ameryki Środkowej. Również stamtąd pochodzi, ale jako roślina uprawna rośnie także na terenie Polski i wielu krajów całego świata. Jej owoce dorastają nieraz do bardzo dużych rozmiarów. Niektóre odmiany nie służą wyłącznie jako produkt spożywczy, a są uprawiane w celach ozdobnych. Popularne są zwłaszcza dynie hokkaido, pochodzące z Japonii, które są dekoracyjne, a przy tym mają cienką skórkę, której nie trzeba obierać.
Pestki dyni służą do celów spożywczych. Poza jedzeniem ich na surowo albo po uprażeniu, można z nich robić także olej dyniowy. Pestki dyni są w małym stopniu narażone na absorpcję metali ciężkich i innych szkodliwych składników z gleby.
Największymi producentami dyni na świecie są Chiny, następnie Indie, Rosja, Stany Zjednoczone i Iran.
Pestki dyni – rodzaje
W dyni można znaleźć od 500 do 1000 chrupiących nasion. W sprzedaży dostępnych jest wiele rodzajów pestek z dyni zarówno w formie łuskanej, jak i dynia GWS (Grown without shell). Do popularnych rodzajów należą:
Pestki dyni „Shine skin”
To rodzaj pestek, które się zawdzięczają swoją nazwę lśniącej, kremowej powłoce łupiny. Pestki mają owalny kształt, są nieco zaostrzone na końcu, płaskie i asymetryczne. Pestki te zazwyczaj mają od 10 do 11 mm długości. Główne obszary dyni znajdują się w Chinach.
Pestki dyni “Snow White”
“Snow White“ pestki, które wyróżniają się śnieżnobiałym kolorem łupiny, są płaskie i asymetrycznie owalne z ostrą końcówką. Wielkość ich w zależności od typu oscyluje od 9 do 11 mm. Podobnie jak Shine skin to pestki, które pochodzą z dyni uprawianych w Chinach.
Pestki dyni GWS (Grown without shell)
Pestki dyni GWS (uprawiane bez łupiny) wyróżniają się jądrem o ciemniejszej, zielonej barwie. Zaletą tego rodzaju pestek jest to, że odmiany te nie posiadają łupiny — jest ona bardzo cienka i miękka.
Wśród odmian GWS dominują pestki z dyń uprawianych w Chinach, które są głównym producentem GWS na eksport. Do odmian europejskich należy dynia styryjska (olejowa). Ta odmiana dyni uprawiana jest głównie w Austrii, Węgrzech, Słowenii i na Ukrainie, ale także na terenie Polski.
Pestki dyni styryjskiej
Dynia styryjska (Cucurbita pepo var. oleifera), znana jest również jako dynia bezłupinowa. Jej nazwa pochodzi od austriackiej prowincji Styria, w której pojawiła się na początku XIX wieku. Unikalne nasiona tej odmiany mają cienką powłokę zamiast łupiny, dzięki czemu całe nasiona są jadalne. W Ameryce Północnej pestki dyni styryjskiej nazywają się pepitas (co w języku hiszpańskim oznacza „małe nasiona dyni”). Pestki dyni styryjskiej wyróżniają się ciemnozieloną barwą. To płaskie, owalne nasiona, na jednym końcu ostro zakończone.
Pestki dyni styryjskiej są idealne do jedzenia, ponieważ są bogate w olej i naturalnie pozbawione łusek. Mogą być spożywane na surowo lub prażone. Mieszkańcy Styrii na przykład tłoczą pestki na olej, który dodaj potem do sałatek, makaronów i zup.
Pestki dyni wartości odżywcze
Wartości odżywcze na 100 gram:
- pestki dyni kalorie: 559 kcal / 2339 kJ;
- białko: 30,23 g;
- tłuszcz ogółem: 49,05 g;
- nasycone: 8,659 g;
- jednonienasycone: 16,242 g;
- wielonienasycone: 20,976 g;
- omega-3: 0,180 g;
- omega-6: 20,796 g;
- węglowodany: 10,71 g;
- błonnik pokarmowy: 6,0 g.
Pestki dyni witaminy:
- wit. A: 16 I.U;
- wit.E: 2,18 mg;
- wit. K: 7,3 µg;
- wit. C: 1,9 mg;
- wit. B1: 0,273 mg;
- wit. B2: 0,153 mg;
- wit. B3 (PP): 4,987 mg;
- wit. B6: 0,143 mg;
- kwas foliowy: 58 µg;
- kwas pantotenowy: 0,750 mg.
Minerały:
- wapń: 46 mg;
- żelazo: 8,82 mg;
- magnez: 592 mg;
- fosfor: 1233 mg;
- potas: 809 mg;
- sód: 7 mg;
- cynk: 7,81 mg;
- miedź: 1,34 mg;
- mangan: 4,54 mg;
- selen: 9,4 µg.
Pestki dyni właściwości zdrowotne
Zawierają dużo błonnika
Pestki dyni stanowią niezwykle cenne źródło błonnika pokarmowego i dlatego korzystnie wpływają na zdrowie układu pokarmowego. Jedna porcja (28 g) pestek dostarcza aż 1,1 grama błonnika. Składnik ten poprawia funkcjonowanie jelit, jej perystaltykę i tym samym zmniejsza ryzyko zaparć. Diety bogate w błonnik są związane ze zmniejszonym ryzykiem chorób serca, cukrzycy typu 2 i otyłości
Bogate źródło cynku
Pestki dyni łuskane zawierają w swoim składzie cynk. Ten składnik ma działanie przeciwwirusowe. Oprócz tego jest on także polecany mężczyznom, ze względu na swoje właściwości przeciwdziałające przerostowi prostaty. To właśnie wysoka zawartość cynku jest szczególnie doceniana przez dietetyków. Cynk dba o skórę, włosy i paznokcie, natomiast magnez wspomaga pracę układu nerwowego. Cynk powinien być ceniony także przez mężczyzn. Wpływa on bowiem bardzo pozytywnie na męską potencję. Niedobór tego minerału prowadzić może do zaburzeń i utraty płodności.
Pestki dyni są również badane przez naukowców, którzy chcą dowieść, że mogą ona zapobiec rozwojowi się choroby AIDS. Ten produkt ma działanie delikatnie moczopędne. Przyda się w trakcie zmagania się z chorobami układu moczowego.
Skarbnica witamin i antyoksydantów
Nasiona dyni są prawdziwą skarbnicą witamin. Witamina E jest skutecznym przeciwutleniaczem, niszczy ona wolne rodniki i wpływa na odżywienie komórek ciała. To również dobre źródło witamin z grupy B, które są odpowiedzialne za prawidłowe działanie układu nerwowego, zapewniają równowagę psychiczną oraz biorą udział w syntezie hormonów. Witamina A jest składnikiem odpowiedzialnym za prawidłowe funkcjonowanie nabłonka naczyń krwionośnych oraz skóry.
Bogate w kwasy tłuszczowe omega 3
Ten produkt jest bogatym źródłem kwasów tłuszczowych WNKT. Wchodzą one w skład hormonów, ich działanie jest odpowiedzialne także za transport enzymów. Zawierają one również wiele minerałów.
Pestki dyni w 30-40 procentach składają się z oleju bogatego w fitosterole oraz nienasycone kwasy tłuszczowe. To składniki, które obniżają poziom cholesterolu LDL w surowicy krwi. Mogą więc zapobiec zmianom miażdżycowym w naczyniach krwionośnych.
Zwalczają pasożyty
Według ludowej medycyny, pestki dyni miały zwalczać pasożyty. Jest to w dużej mierze prawda, a wszystko to za sprawą kukurbitacyny, działającej w sposób porażający na układ nerwowy pasożytów. Ten składnik znaleźć można przede wszystkim w świeżo wyłuskanych ziarnach, w cienkiej warstwie błony.
Zawierają sporo magnezu
Pestki dyni są wartościowym źródłem magnezu. Tylko 28 gramów pastek zapewnia niemal 37% dziennego zapotrzebowania. Składnik mineralny, który w naszym organizmie występuje często w sporym niedoborze. Magnez bierze udział w ponad 600 reakcjach chemicznych zachodzących w naszym ciele. Wpływa między innymi na ciśnienie krwi, a także regulowanie poziomu cukru. Odgrywa istotną rolę w formowaniu i utrzymaniu zdrowych kości, a także poprawia funkcjonowanie naszego serca, zmniejszając jednocześnie ryzyko chorób związanych z tym organem.
Pestki dyni należą do grona produktów, które poprawiają nastrój. Magnez pozytywnie wpłynie na układ nerwowy, pomoże wyeliminować bóle głowy.
Pomagają w usypianiu
Jak wynika z badań, jedzenie z pestek dyni może pomagać w usypianiu. Wszystko za sprawą aminokwasu tryptofanu, który wspomaga w zasypianiu. Przyjmuje się, że zażywanie co najmniej jednego grama tryptofanu dziennie może pozytywnie wpłynąć na komfort naszego zasypiania. Taka ilość składnika znajduje się w 200 g pestek dyni. Istotną rolę odgrywa również cynk, który pomaga przekształcać w ten składnik serotoninę a później w melatoninę, czyli hormon regulujący cykl snu. Na koniec pestki z dyni są również bogate w magnez, który poprawia jakość snu.
Pestki z dyni w ciąży
Zasadniczo nie ma żadnych przeciwwskazań związanych z jedzeniem pestek dyni w trakcie ciąży. O ile nie jesteśmy uczuleni na składniki odżywcze zawarte w pestkach, to spożywanie ich ma zdecydowanie pozytywny wpływ na nasz organizm i nawet jest rekomendowane.
Jak już wspominaliśmy, pestki z dyni oferują wiele cennych i zróżnicowanych składników odżywczych, które pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu matki jak i rozwijającego się płodu. Dyniowe pestki są przede wszystkim naładowane białkami, węglowodanami, witaminami i minerałami. Poza tym mogą zapobiegać pewnym dolegliwością, które pojawiają się w ciąży.
- Zaparcia. W trakcie ciąży wiele kobiet skarży się na zaparcia. Ich powodem są zaburzenia hormonalne, które zachodzą w ciele kobiety. Pestki z dyni zawierają stosunkowo dużo błonnika, który rozwiązuje ten problem. Zawarty w pestkach dyni błonnik stymuluje pracę jelit, ułatwiając wypróżnianie.
- Pestki z dyni doskonale radzą sobie w łagodzeniu skurczy brzucha, które często doskwierają w ciąży szczególnie w trzecim trymestrze. Dzieje się to między innymi dzięki zawartości magnezu, który bezpośrednio wpływa na mięśnie organizmu.
Pestki pomagają również w kontroli poziomu cukru we krwi podczas ciąży. - Jedzenie pestek dyni również znacznie minimalizuje ryzyko wystąpienia biegunek i egzemy, które są częstymi dolegliwościami u kobiet w ciąży. Poza tym mają właściwości oczyszczające. Pomagają w pozbywaniu się toksyn ze śledzony, w ten sposób zmniejszają ryzyko infekcji żołądka.
Pestki z dyni są korzystne nie tylko dla organizmu matki, ale przede wszystkim dla rozwijającego się płodu.
- Zawarte w nich składniki i minerały mają istotny wpływ na rozwój dziecka w łonie matki. Witaminy A, C, E oraz witaminy z grupy B: B1, B2, B6, które znajdują się w dyniach, wspierają rozwój serca, płuc, kości oczu, nerek nerwów i układu krążenia.
- Cynk pomaga w rozwoju mózgu a żelazo pomaga w transporcie tlenu do komórek.
- Istotne są również kwasy tłuszczowe omega-3, które odgrywają istotną rolę w rozwoju ośrodkowego układu nerwowego
Pestki może spożywać w różnej formie zarówno jako codzienną przekąskę jak i we wszelkiego rodzaju potrawach sałatka czy wypiekach. Oczywiście, jeżeli nie mamy pewności, czy pestki z dyni są wskazane w naszym przypadku, zawsze przed włączeniem do diety warto skonsultować się z naszym lekarzem prowadzącym.
Więcej na temat tego co można i warto jeść w ciąży znajdziesz w artykule: Jakie owoce suszone można jeść w ciąży.
Pestki z dyni a indeks glikemiczny
Pestki z dyni, podobnie jak inne pestki i nasiona, charakteryzują się niskim indeksem glikemicznym, który wynosi 10. Oznacza to, że mają niewielki wpływ na poziom glukozy we krwi. Wiele badań wskazuje, że składniki zawarte w pestkach i pozwalają na kontrolę stężenia cukru we krwi. W ten sposób pestki są doskonałą przekąską dla osób chorujących na cukrzycę typu 2, a także borykających się z insulinoodpornością.
Pestki z dyni a dieta ketogeniczna
Pestki z dyni są ubogie w węglowodany, dlatego stanowią doskonały dodatek do wszystkiego rodzaju posiłków odchudzających. W porcji pestek z dyni (28 g) znajduje się jedynie tylko 2g węglowodanów. Z tego powodu to idealny dodatek do diet niskowęglowodanowych i diet ketonowych. Ze względu na to, że są bogate w składniki mineralne, odżywcze i witaminy, stanowią cenny dodatek do posiłków ketonowych.
Pestki dyni – ile jeść dziennie?
Dzienna dawka w dużej mierze uzależniona jest od zapotrzebowania naszego organizmu na określone składniki odżywcze.
Warto również pamiętać, że pestki z dyni są szczególnie bogate w błonnik. W filiżance znajduje się blisko 12 g błonnika. Z tego powodu nie należy przesadzać z ich spożywaniem, ponieważ możemy narazić się na nieprzyjemności w postaci gazów i wzdęć. Błonnik jest korzystny, jeśli chodzi o regulowanie cyklu wypróżnień i poprawę działanie jelit, jednak w nadmiarze może powodować również zaparcia.
Zasadniczo zalecana dawka zalecana dawka to pół szklanki pestek z dyni dziennie, co odpowiada 30 g.
Taka porcja pestek wzbogaci twoją dietę o zróżnicowane składniki takie jak białka, zdrowe tłuszcze, cynk, selen, błonnik i magnez, a jednocześnie nie będzie powodować skutków ubocznych.
Zastosowanie w kuchni
Pestki z dyni można jeść jako osobną przekąskę jak również dodawać je do innych posiłków jak smoothie, jogurt owsianka, a także sałatki czy zupy. Używane są jako forma posypki, a także składnik ciast i różnego typu mieszanek zbożowych.
Pestki dyni można delikatnie podprażyć na suchej patelni, nie dłużej jednak, niż 20 minut, ponieważ inaczej dochodzi do niekorzystnych zmian w znajdujących się w nich kwasach tłuszczowych.
Jak kupować pestki z dyni?
Aby cieszyć się ze wszystkim korzyści zdrowotnych pestek z dyni, warto kupować pestki pochodzące ze sprawdzonych źródeł i dobrej jakości. Oto, czego należy szukać w nasionach najwyższej jakości.
- pochodzące z ekologicznych, zdrowych upraw
- lekko prażone lub surowe
- bez dodatków, takich jak olej z pestek dyni
- bez niechcianych „ulepszaczy”, takich jak słodziki czy konserwanty
- z rodzimych upraw
- w ilości, którą jesteśmy na bieżąco zużyć
Najlepszym wyborem są niełuskane ziarna dyni, ponieważ w ten sposób zabezpiecza się je w naturalny sposób przed jełczeniem. Prażone pestki dyni w swoim składzie mogą zawierać szkodliwy akrylamid.
Pestki z dyni nie należą do produktów, które ulegają szybkiemu zepsuciu. Odpowiednio przechowywane i transportowana zachowują świeżość na długi czas. Tak jest m.in. z pestkami z dyni importowanymi w dużych ilościach z Chin (jeden z wiodących producentów pestek z dyni). Jeśli świeżość ma dla ciebie kluczowe znaczenie, wówczas warto postawić na rodzimą produkcję. Kupując pestki z dyni stryjskiej uprawiane w Polsce, będziesz miał gwarancją świeżości i wysokiej jakości.
Produkt ten po zakupie warto przechowywać na dole lodówki – zawiera wiele tłuszczu, więc może jełczeć.
Pestki dyni – przeciwwskazania
Pestki dyni, choć mają wiele prozdrowotnych zalet, to nie wszyscy mogą je jeść. Kiedy nie należy jeść pestek dni? Podpowiadamy!
Nie powinny ich jeść osoby przyjmujące leki moczopędne
Jeśli przyjmujesz leki moczopędne, to nie powinieneś jeść pestek dyni, ponieważ wchodzą w reakcję z lekami i osłabiają ich działanie. Spożywanie pestek dyni podczas stosowania leków moczopędnych może również powodować powstawanie skutków ubocznych m.in. obrzęków nóg czy zaburzenia pracy nerek lub układu sercowo-naczyniowego
Nie można ich podawać niemowlętom i małym dzieciom
Mimo że pestki dyni zawierają białko roślinne i żelazo, które są bardzo ważne dla prawidłowego rozwoju. W swoim składzie mają również błonnik pokarmowy i kwasy tłuszczowe nie są odpowiednie dla niemowląt i małych dzieci.
Mogą być niebezpieczne dla kobiet w ciąży i karmiących piersią
Nie badań potwierdzających na bezpieczne stosowanie pestek dyni w tym okresie. Dlatego przed zjedzeniem tego produktu zalecamy skonsultowanie się z lekarzem lub dietetykiem klinicznym.
Nie mogą być spożywane przez osoby z hiperglikemią
Pestki dyni są świetną przekąską dla osób cierpiących na cukrzycę, ponieważ obniżają poziom cukru we krwi. Jednak nie powinny ich jeść osoby z hiperglikemią, bo mogą za mocno obniżyć poziom cukru we krwi.
Nie mogą ich jeść osoby cierpiące na niskie ciśnienie krwi
Pestki dyni zawierają przeciwutleniacze, dzięki temu naturalnie obniżają ciśnienie krwi. Jeśli cierpisz na niskie ciśnienie, to nie powinieneś spożywać pestek dyni. Narażony wtedy jesteś na występowanie zbyt niskiego ciśnienia.
Nie mogą być spożywane przez osoby z alergią na dynię
Chociaż dynia nie należy do wysoce alergizujących produktów, to u niektórych osób może wystąpić alergia po kontakcie z pestkami dyni. Najczęstszymi objawami alergii na pestki są: egzema, ból głowy i zmiany skórne.
Pestki dyni – jak przechowywać, żeby się nie zepsuły?
Chociaż pestki dyni mają długą przydatność do spożycia (około 2 lata), to gdy chcesz dłużej cieszyć się ich smakiem, to warto je przechowywać w odpowiednich warunkach.
Zamknięte opakowanie
Nieotwarte opakowanie pestek dyni możesz przechowywać w spiżarni. Jeśli nie masz takiego miejsca w domu, to schowaj je w suche i chłodne miejsce. Pamiętaj, aby nie narażać ich na kontakt ze światłem słonecznym.
Po otwarciu
Gdy otworzyłeś swoje opakowanie z pestkami dyni, to zalecamy przechowywać je w lodówce. Jeśli chcesz otwierać często opakowanie z pestkami dyni, to zalecamy je przesypać do małych jednoporcjowych opakowań, dzięki temu powietrze nie będzie dostawało się do środka. Gdy chcesz przedłużyć ich przydatność do spożycia, to najlepszym rozwiązaniem będzie zamrażarka, dzięki temu możesz przechowywać je dłużej niż 2 lata. Pestki dyni możesz mrozić w oryginalnym opakowaniu lub w specjalnych pudełkach na mrożonki.
FAQ – najczęstsze pytania o pestki dyni
Na co są dobre pestki z dyni?
Pestki dyni zawierają wiele cennych składników odżywczych. Są świetnym źródłem wit. A, C, D i z grupy B. Są świetnym źródłem przeciwutleniaczy. Wszystko to sprawia, że te niewielkie nasionka mają wiele prozdrowotnych właściwości. Wspomagają pracę nerek oraz zapobiegają chorobom tego narządu m.in. kamieniom nerkowym. Regularnie spożywane łagodzą również PMS. Mają korzystny wpływ na układ kostny i nerwowy. Wspierają pracę układu odpornościowego. Pestki dyni mają również dobroczynny wpływ na urodę – stymulują porost włosów i zapobiegają łamliwości paznokci. Wspierają układ sercowo-naczyniowy poprzez obniżenie ciśnienia i poziomu cukru we krwi.
Kto nie powinien jeść pestek z dyni?
Pestki dyni mimo tak wielu zalet nie są dla wszystkich. Przede wszystkim nie powinny ich jeść osoby uczulone na dynię. Nie zaleca się również spożywania tego produktu przez osoby przyjmujące leki moczopędne czy cierpiące na hiperglikemię. Nie należy podawać pestek dyni niemowlętom i małym dzieciom. Nie jest wskazane ich spożywanie przez osoby cierpiące na niskie ciśnienie krwi.
Czy pestki z dyni można jeść codziennie?
Choć pestki dyni mają wiele korzyści prozdrowotnych, to nie należy jeść ich w nadmiernej ilości (może to doprowadzić do rozwolnienia). Wielu dietetyków zaleca, aby jeść pestki dyni 2-3 razy w tygodniu nie więcej niż 50 g na raz. Dzięki temu można zniwelować występowanie skutków ubocznych.