Jedną z pierwszych rzeczy, którą musimy sprawdzać przy zakupie produktów spożywczych, jest ich termin przydatności do spożycia. Jak długo owoce suszone i orzechy są zdatne do spożycia? Czy po przekroczeniu podanego na opakowaniu terminu nie możemy już ich zjeść?
Termin ważności: czy zawsze przeterminowany produkt jest niejadalny?
Prawidłowe czytanie etykiety to ważna umiejętność, którą powinien wyrobić sobie świadomy konsument. Jedną z najistotniejszych informacji, oprócz składu produktu i danych producenta, na którą powinniśmy zwracać uwagę, jest data ważności.
Istotna jest też właściwa interpretacja tego oznaczenia, ponieważ wielu konsumentów ma z tym problem. W większości przypadków rezygnujemy, że spożycia produktu, już gdy data podana na produkcie zostanie przekroczona o 1 czy 2 dni. Takie podejście nie zawsze jest właściwe i prowadzi do marnowania żywności, która mogłaby być bez problemu skonsumowana bez narażenia na problemy zdrowotne.
Czy zawsze po przekroczeniu daty ważności musimy definitywnie wyrzucić produkt do kosza? Oczywiście, że nie. Ścisłe trzymanie się dat ważności tak naprawdę ma rację bytu tylko przy pewnej grupie produktów żywnościowych. Kluczem do sukcesu jest właściwe odczytanie informacji zawartych na etykiecie. W tym przypadku „diabeł tkwi w szczegółach”, a konkretnie „tkwi” w dwóch przyimkach: „do” i „przed”.
Według prawa Unii Europejskiej (w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności) wszystkie produkty paczkowane muszą być oznakowane terminem przydatności do spożycia: „należy spożyć do” lub datą minimalnej trwałości: „najlepiej spożyć przed”. [1]
Jak widać, o pomyłkę nie jest trudno. Te dwa z pozoru bardzo podobnie brzmiące wyrażenia mają zupełnie inne znaczenie.
Co znaczy „najlepiej spożyć do”?
Termin „najlepiej spożyć do” (ang. use to) dotyczy bezpieczeństwa żywności. Informuje nas o faktycznej dacie ważności danego produktu. Po upływie daty podanej przez producenta nie jest zalecane spożywanie danego produktu, ponieważ może to być niebezpieczne dla zdrowia. Tego typu oznaczenie znajdziemy na produktach krótkoterminowych, do których należą
- świeże mięso wołowe wieprzowe drobiowe i inne
- produkty garmażeryjne (wędliny, kiełbasy itp)
- świeże ryby
- niepasteryzowane soki,
- mleko i nabiał.
Warto dodać w tym miejscu, że data ważności dotyczy tylko i wyłącznie sytuacji, w której produkt był przechowywany zgodnie z zaleceniami producenta: w odpowiedniej temperaturze (lodówce), w szczelnym opakowaniu itp. W wielu przypadkach produkty, które zostały otwarte mają krótszy termin ważności niż te w opakowaniu. Wówczas producent dodatkowo podaje sugerowany czas na spożycie po otwarciu opakowania.
Co znaczy „najlepiej spożyć przed”?
Zupełnie inaczej sytuacja przedstawia się z produktami, na których widnieje oznaczenie „najlepiej spożyć przed” lub „najlepiej spożyć przed końcem” (ang. best before). Tego typu informacja nie odnosi się do bezpieczeństwa, a do jakości żywności. Producent informuje nas, że produkt będzie miał określone właściwości — smak, konsystencję, aromat czy wartości odżywcze — do określonej daty. Po tym terminie produkt również będzie zdatny do spożycia, ale nie będzie miał optymalnych walorów. Tego typu oznaczenia najczęściej znajdziemy na produktach, które nie ulegają szybkiemu zepsuciu. Należą do nich między innymi różnego typu
- niektóre przyprawy
- suszone owoce i bakalie.
- orzechy
- kasze, makarony, mąki, ryże,
- kawa, herbata, cukier w postaci sypkiej, itp.
W jaki sposób rozumieć to oznaczenie?
Informacja „najlepiej spożyć przed”, która umieszczona jest np. na suszonych śliwkach czy suszonych morelach mówi nam, że dane owoce będą miały optymalne walory smakowe do daty na opakowaniu. Oczywiście pod warunkiem, że będą one przechowywane zgodnie z zaleceniami producenta. Po tym terminie również bez obaw możemy spożywać suszone owoce, ale mogą odznaczać się nieco gorszymi walorami smakowymi, strukturą niż przed terminem na opakowaniu — np. daktyle mogą być bardziej wysuszone a orzechy nie będą już tak chrupiące, jak wcześniej.
Produkty, które nie muszą mieć daty ważności
Prawo Unii Europejskiej dopuszcza również do obrotu produkty, które nie będą miały daty ważności. W tym gronie przede wszystkim znajdują się produkty niepaczkowane oraz świeże owoce i warzywa.
- wyroby piekarnicze lub cukiernicze, które zwykle konsumowane są w ciągu 24 godzin od ich wytworzenia;
- wyroby cukiernicze składające się prawie wyłącznie z cukrów aromatyzowanych i/lub kolorowych;
- wina, wina likierowe, wina musujące, wina aromatyzowane i podobne produkty otrzymane z owoców innych niż winogrona oraz napoje objęte kodem CN 2206 00 otrzymane z winogron lub moszczu winogronowego;
- napoje zawierające 10% lub więcej objętości alkoholu;
- ocet winny;
- sól kuchenna;
- cukier stały;
- gumy do żucia i inne produkty do żucia.
Brak konieczności oznakowania wynika z kilku powodów. Przede wszystkim żywność ta uważana jest za bezpieczną z uwagi na to, że np. nie jest ona podatna na rozwój drobnoustrojów lub zepsucie będzie zauważalne na pierwszy rzut oka (np. na owocach).
Jak długo można przechowywać suszone owoce po dacie ważności?
Wiele zależy od tego, w jaki sposób przechowujemy suszone owoce i orzechy. W przypadku gdy zachowaliśmy wszystkie zasady bezpieczeństwa i zadbaliśmy o właściwe warunki, trwałość z orzechów suszonych może być naprawdę długa.
Średnio suszony owoc przechowywany na półce, w szczelnym etycznym opakowaniu otrzymuje swoją świeżość i pełnię składników odżywczych od 6 do 12 miesięcy. Trwałość suszonego owocu wydłuży się w przypadku, gdy zdecydujemy się na trzymanie go np. w lodówce lub zamrażalniku. Większość suszonych owoców suszonych przetrzymywanych w lodówce wytrzyma nawet 2 lata. W przypadku zamrożenia możesz przechowywać owoce bardzo długo, nawet kilka lat.
Podajemy poniżej szacunkową długość przechowywania owoców suszonych podacie best before.
| Suszone owoce | Spiżarnia | Lodówka | Zamrażalnik |
| Paczkowane/zamknięte | |||
| Rodzynki sułtanki | 6-12 miesięcy | 1-2 lata | nieokreślony |
| Suszona żurawina | 6-12 miesięcy | 1-2 lata | nieokreślony |
| Suszona czereśnie | 6-12 miesięcy | 1-2 lata | nieokreślony |
| Suszone morele | 6-12 miesięcy | 1-2 lata | nieokreślony |
| Suszone mango | 6-12 miesięcy | 1-2 lata | nieokreślony |
| Daktyle | 3-12 miesięcy | 1-2 lata | nieokreślony |
| Suszona śliwki | 6-12 miesięcy | 1-2 lata | nieokreślony |
| Chipsy bananowe | 1-2 miesięcy | — | — |
| Suszone figi | 3-12 miesięcy | 1-2 lata | nieokreślony |
| Wiśnie w czekoladzie | 2-3 tygodni | 6 miesięcy | 1 rok |
| Po otwarciu | Spiżarnia | Lodówka | Zamrażalnik |
| Owoce suszona luzem/otwarte | 3-6 miesięcy | 6-12 miesięcy | 1 rok |
Przydatność do spożycia orzechów drzewnych i pestkowców.
Troszeczkę inaczej sytuacja przedstawia się w przypadku orzechów drzewnych i pestkowców. Czas przechowywania i optymalna świeżość orzechów różni się względem składu olejów i kwasów tłuszczowych. Orzechy o wysokim poziomie jednonienasyconych kwasów tłuszczowych są bardziej stabilne i mniej podatne na jełczenie niż orzechy, które zawierają zawierające wysoki poziom wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.
Ponadto przyjmuje się, że orzechy w łupinach mają o 25-50% dłuższy okres przydatności do spożycia niż orzechy pozbawione łupiny. [1] Zdatność spożycia orzechów posiekanych rozdrobnionych jest prawie o 50% krótsza niż orzechów nienaruszonych. W przypadku prażonych orzechów trwałość to około 1/4 tego, co surowe orzechy. Tutaj warto podkreślić, że niektóre rodzaje orzechów i pestkowców są pozbawione skorupki już w momencie przetworzenia. Dotyczy to między innymi migdałów czy pistacji.
Źle przechowywane orzechy mogą zjełczeć. Z tego powodu w przypadku orzechów data zbioru jest ważną informacją. Na jej podstawie jesteśmy w stanie ocenić, jak długo orzechy przechowywane były u producenta czy importera. Kupując orzechy bez względu na to, czy są to orzechy włoskie, pekan, pistacje, migdały, musimy zwrócić uwagę na datę zbioru.
Szacunkowy okres przydatności do spożycia surowych orzechów (w łupinach lub w nienaruszonych orzechach) w różnych miesiącach temperatury.
| Orzech | Forma | ‐10°C | 0°C | 10 °C | 20°C | 30°C |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Migdały | łuskane | 10 | 8 | 4 | ||
| w skorupce | 20 | 16 | 6 | |||
| Orzechy brazylijskie | łuskane | 6 | ||||
| w skorupce | 12 | |||||
| Nerkowiec | łuskany | 12 | 6 | |||
| Kasztan | w skorupce | 3 | 0.5 | 0.25 | ||
| Orzech laskowy | łuskany | 24 | 12 | |||
| w skorupce | 24 | 12 | ||||
| Orzech ziemny | łuskany | 24 | 12 | 9 | 4 | |
| w skorupce | 12 | 9 | 6 | |||
| Pekan | łuskany | 18 | 10 | 3 | ||
| w skorupce | 24 | 18 | 4 | |||
| Pistacja | łuskany | 10 | 3 | 1 | 0.25 | |
| w skorupce | 12 | |||||
| Orzech włoski | łuskany | 12 | 3 | |||
| w skorupce | 12 | 4 |
Więcej na temat przechowywania różnych rodzajów owoców suszonych i orzechów znajdziesz pod linkiem: https://go4taste.pl/blog/?s=przechowywa%C4%87
Przypisy:
- ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32011R1169&from=PL#d1e40-18-1 [dostępny 29.07.2022r]
- Estimates of Shelf‐life of Raw Nuts Held at Different Temperatures, https://ucanr.edu/datastoreFiles/234-2753.pdf [dostępny 29.07.2022r]