Przy komponowaniu diety ważne jest nie tylko pochodzenie owoców, sposób uprawy (ekologiczne czy nie), ale również czas, w jakim zostały zebrane. Najlepsze owoce suszone i orzechy są te, które które zostały przetworzone z owoców sezonowych i zabrane w ostatnich zbiorach. Jak poznać datę ostatnich zbiorów?
Sezonowość owoców — dlaczego warto zwracać na to uwagę?
Dietetycy zgodnie przyznają, że najlepszy efekt osiągamy wówczas gdy będziemy spożywać owoce sezonowe, czyli takie, które dojrzewają zgodnie z naturalnym cyklem w danej strefie klimatycznej. Tylko te owoce cechują się tzw. maksymalną gęstością energetyczną. Oznacza to, że mają najwięcej wartości odżywczych i odpowiednią koncentrację witamin i składników mineralnych.
W Polsce do takich owoców sezonowych należą na przykład truskawki i czereśnie. Sezon na truskawki gruntowe rozpoczyna się w czerwcu, a kończy końcem sierpnia. Z kolei okres zbioru na czereśnie jest u nas stosunkowo krótki, bo trwa od końca czerwca do połowy lipca.
W przypadku owoców i warzyw świeżych, szczególnie tych uprawianych w naszym kraju, nie mamy problemu z oceną „sezonowości”. Wiemy intuicyjnie, kiedy przypada sezon na szparagi, młode ziemniaki, rzodkiewki czy wspomniane truskawki i czereśnie. A co z bananami, mango czy pomarańczami? Kiedy są zbierane i czy ich zbiory wypadają w ich „sezonie”? Tego niestety większość z nas nie wie.
Czy sezonowość ma znaczenie przy owocach suszonych?
Sezonowość zazwyczaj kojarzona jest z owocami świeżymi. Nie każdy z nas ma świadomość, że dotyczy również owoców suszonych. Orzechy i owoce suszone, które zostały przetworzone z owoców świeżych, uprawianych zgodnie z naturalnym cyklem, są po prostu smaczniejsze i zawierają więcej składników odżywczych.
Aby właściwie ocenić wartość danego owocu musimy znać nie tylko gatunek, ale również kraj pochodzenia i przybliżoną datę zbioru.
Kraj pochodzenia
Każdy owoc lub orzech ma swój własny cykl wzrostu, który związany jest z porami roku i okresem wegetacyjnym w kraju, w którym znajduje się jego uprawa.
Wiedza na temat tego, z jakiego kraju dany owoc pochodzi, umożliwia nam określenie daty zbiorów. W zależności od półkuli (północna czy południowa) zbiory owoców będą wypadać w innych terminach.
Najlepiej można to zilustrować na przykładzie migdałów. Obecnie zdecydowana większość migdałów dostępnych na rynku europejskim pochodzi z Kalifornii (Stany Zjednoczone), ale pojawiają się również migdały australijskie i hiszpańskie.
Migdały kalifornijskie w zależności od odmiany są zbierane od początku sierpnia do końca września. Zupełnie inaczej wygląda to w przypadku migdałów australijskich, które zbierane są od końca stycznia do kwietnia. Zbiory migdałów australijskich i kalifornijskich może różnić niemal całe pół roku, a to ma wpływ na ich świeżości i zawartość składników odżywczych.
Warto pamiętać, że wiele krajów „wyspecjalizowała się” w produkcji określonych owoców suszonych i można z góry założyć, że to właśnie z tego kraju będą pochodzić owoce suszone, które będą zachować się najlepszą jakością. Na przykład Filipiny obecnie są największym producentem suszonego orzecha kokosowego, a Kanada jest liderem eksportu żurawiny. Rynek pistacji zdominowany jest przez Iran i Turcję a najwięcej orzechów pekan pochodzi oczywiście z USA.
Data zbioru w sezonie
Wiedza na temat daty zbioru owoców ma istotne znaczenie perspektywy ich świeżości i zawartości wartości odżywczych.
Owoce suszone wytwarzane są bowiem z owoców świeżych, które przetwarzane są zaraz po zerwaniu z drzewa czy krzewu. To informacja ważna z uwagi na to, że niektóre owoce stosunkowo krótko zachowują świeżość po zerwaniu. Dotyczy to m.in. jagód, truskawek czy malin.
Najlepiej obrazuje to poniższa tabela:
| Owoc | Okres trwałości (lodówka) | Spiżarnia (chłodna i ciemna) |
| Jabłko | 1-2 miesięcy | 2-3 tygodni |
| Awokado | 7-14 dni | 3 dni |
| Banan | Nie przechowuj w lodówce | 7 dni (jeśli zielony), 3-4 dni (jeśli dojrzały) |
| Pomarańcza | 2+ tygodni | 1-2 tygodni |
| Gruszka | 2 tygodni | 3-5 dni |
| Jagody | 2-4 dni (odizolowane i zakryte) | Nie przechowuj w spiżarni |
| Arbuz | 6-8 dni | 2-3 dni |
Z tego powodu suszone owoce produkowane są ze świeżych owoców, które po zebraniu w sadzie, na plantacji, z pola uprawnego trafiają od razu do zakładu przetwórczego. Tam są sortowane i poddawane procesowi odwadniania w procesie mechanicznym lub naturalnym (na słońcu).
Skąd wiedzieć, kiedy odbywają się zbiory owoców i orzechów?
Przygotowaliśmy orientacyjną tabelę z terminami zbiorów najpopularniejszych owoców i orzechów na obu półkulach.
Owoce – daty zbiorów
Morele
Jednym z największych producentów suszonych moreli jest Turcja. Morele suszone pochodzące z Turcji to niemal 50% eksportu światowego. Suszone morele uprawiane są głównie w regionie Malatya, która leży w sercu Turcji. Tutaj zbiór moreli odbywa się latem, zwykle w lipcu i sierpniu.
Daktyle
Największym producentem daktyli jest Iran. Daktyle irańskie zbierane są od września do listopada. Zbiór daktyli izraelskich odbywa się w okresie od sierpnia do października.
Figi
Pomimo zmienności zbiorów fig, zbiera się je latem. W Turcji zbiory trwają w lipcu i sierpniu.
Jagody Goji
Zbiory jagód Goji w Chinach odbywają się od lipca do października;
Mango
Mango zbierane jest w okresie od maja do sierpnia. Na niektórych terenach możliwe jest uzyskanie dalszych zbiorów w okresie zimowym, styczeń-luty, ale są to niewielkie produkcje.
Papaja
Zbiór papai może odbywać się zarówno wiosną, jak i jesienią, tj. od lutego do kwietnia i od października do grudnia.
Suszone śliwki
Na półkuli północnej, w szczególności w USA i Francji (które obejmują ok. 60% światowej produkcji) śliwki zbierane są w okresie od sierpnia do września, natomiast na półkuli południowej tj. w Chile i Argentynie (które stanowią ok. 40% produkcji) są zbierane od lutego do marca.
Rodzynki sułtanki
Okres zbioru najbardziej odpowiednich odmian winorośli do suszenia odbywa na półkuli północnej w sierpniu i wrześniu. W Australii czy Argentynie – w lutym i marcu.
Żurawina
Państwami, z których pochodzi najwięcej produkcji i eksportu żurawiny są Kanada i USA. Zbiory tych owoców odbywają się na przełomie marca i kwietnia. Żurawina pochodząca z Chile będzie odznaczała się najlepszymi właściwościami po zbiorach, które mają miejsce od września do listopada.
Wybrane terminy zbiorów owoców i orzechów
Orzechy – daty zbiorów
Orzechy brazylijskie
W Ameryce Południowej (Brazylia i Boliwia) zbiory orzechów brazylijskich rozpoczynają się w listopadzie i trwają przez całą zimę do marca.
Orzechy makadamia
Orzechy makadamia produkowane są głównie w Australii, która jest też jednym z głównych eksporterów (obok RPA). W tych krajach zbiory odbywają się od lutego do sierpnia. Makadamia uprawiane są również w Kenii, gdzie najlepsze zbiory uzyskuje się między styczniem a majem. Zdarza się że makadamia zbierane ą również od września do listopada, ale odznaczają się znaczniej niższą jakością. niż te otrzymywane w sezonie.
Nerkowce
Zbiory orzechów nerkowca na półkuli południowej głównie w Indiach i Wietnamie odbywają się w lutymm marcu i kwietniu. Nerkowce importowane z Chile największą świeżą będą miały po zbiorach, które odbyły się pod koniec roku od października do grudnia.
Orzeszki ziemne
Zbiory orzeszków ziemnych w Indiach, Iranie i Chinach przypadają na wrzesień i październik. Z kolei na półkuli północnej w Argentynie i północnej Afryce orzeszki ziemne zbierane są w kwietniu i maju.
Orzeszki piniowe
Orzeszki piniowe uprawiane są tylko na półkuli północnej. Zbiory orzeszków odbywają się 2 razy w roku od stycznia do marca i od września do grudnia.
Orzechy laskowe
Zbiory w polskim „zagłębiu orzechów laskowych”, czyli na Lubelszczyźnie rozpoczynają się na początku października. W tym regionie znajduje się ponad 40% nasadzeń w Polsce.
W krajach położonych bardziej na południu takich jak Turcja (60% produkcji orzechów leszczyny dostępnych na rynku), Włochy (13% ), Gruzja, orzechy laskowe zbierane są już na początku lipca i trwają do końca września a nawet października.
Orzechy pekan
W USA, największym producencie orzechów pekan, zbiory zaczynają się wówczas gdy orzechy zaczynają spadać z drzew. Zazwyczaj ma to miejsce na początku września i trwa do listopada.
Przypisy:
- Estimates of Shelf‐life of Raw Nuts Held at Different Temperatures, https://ucanr.edu/datastoreFiles/234-2753.pdf