Ashwagandha – co to za roślina i jak działa na nasz organizm?

Ashwagandha jest rośliną cieszącą się coraz większą popularnością ze względu na cenne właściwości lecznicze. Od wieków stosowana jest w ajurwedzie. Dlaczego warto ją wprowadzić do diety?

Czym jest ashwagandha?

Witanią ospała (Withania somnifera) nazywana jest także ashwagandhą, indyjskim żeń-szeniem, wiśnią zimową i śpioszynem lekarskim. Należy do rodziny psiankowatych. Naturalnie rośnie w klimacie tropikalnym i subtropikalnym, m.in. Azji, Afryce oraz południowej Europie.

Jest to niewielki krzew mający wydłużone i matowe liście. Kwiaty są w kształcie dzwonków. Ma pomarańczowo- czerwone owoce. Najczęściej wykorzystywana jest część naziemna i korzeń.

Co zawiera?

Swoje prozdrowotne działanie ashwagandha zawdzięcza obecności unikalnych związków roślinnych takich, jak:

• witanolidy- mają działanie antybakteryjne i antynowotworowe;
• glikowitanolidy- o działaniu adaptogennym;
• witanozyd;
• saponiny- przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybiczne i przeciwzapalne
• alkaloidy- przeciwbakteryjne, przeciwbólowe, pobudzające układ nerwowy, nasenne;
• flawonoidy- mają działanie antyoksydacyjne.

Suszona i sproszkowana roślina jest świetnym źródłem żelaza i wit. C.

Jakie są zalety stosowania?

Z opracowania naukowego[1] napisanego na podstawie dostępnej literatury medycznej wynika, że ashwagandha zawiera wiele cennych dla zdrowia składników odżywczych oraz roślinnych związków chemicznych.

Działa antystresowo 

Obszerne badania[2] przeprowadzone na modelach zwierzęcych wykazały, że indyjski żeń-szeń skutecznie zwiększa wytrzymałość fizyczną. Zapobiega również powstawaniu wrzodów żołądka spowodowanych stresem, co zostało potwierdzone przez eksperyment naukowy[3] przeprowadzony na szczurach. U zwierząt zastosowano doustną dawkę ashwagandha 100 mg/1 kg ciała. Zaobserwowano, że surowy korzeń jest silnym lekiem antystresowym. Przedstawione wyniki potwierdzają teorię o skuteczności indyjskiego żeń-szenia w zapobieganiu i leczeniu chorób wywołanych stresem m.in. cukrzycy, miażdżycy, czy przedwczesnego starzenia się oraz nowotworów złośliwych.

Powyższy przegląd literatury udowodnił także, że działanie antystresowe ashwagandhy wpłynęło na wydłużenie czasu pływania u szczurów, które były zestresowane tą czynnością. Po zastosowaniu tej roślinny zmniejszyła się u nich ilość kortyzolu w nadnerczach. Została również obniżona wysokość kwasu askorbinowego, który występuje w czasie stresu podczas pływania. 

Pomaga zmniejszyć stan zapalny

Według opracowań naukowych[4][5] organiczne związki chemiczne zawarte w ashwagandha, takie jak WA pomagają zmniejszyć stan zapalny w organizmie, ponieważ obniżają one poziom białka C-reaktywnego oraz poziomu markerów zapalnych CRP, IL-6 i TNF-α. Mimo obiecujących wyników potrzebne są dalsze badania, aby to potwierdzić.

Ma działanie przeciwutleniające

Ashwagandha ma działanie antyoksydacyjne, co powoduje, że zwalcza wolne rodniki i zmniejsza stres oksydacyjny nimi spowodowany. Ich nadmiar jest szkodliwy dla zdrowia i może doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Ma działanie hepatoprotekcyjne

Indyjski żeń- szeń ma podobne działanie do silmarymy. Pomaga chronić wątrobę przed działaniem szkodliwych substancji. Zawiera witazydy, które mają działanie odtruwające i chroniące ten narząd przed szkodliwym działaniem metali ciężkich.

Poprawia jakość snu

Kontrolne badanie[6] potwierdziło, że ashwagandha ma korzystny wpływ na jakość snu. Doświadczenia naukowe[7][8] przeprowadzone z udziałem 50 osób w wieku 65-80 lat wykazało, że przyjmowanie codziennie przez 12 tygodni 600 mg korzenia indyjskiego żeń-szenia poprawia jakość snu w porównaniu z grupą placebo. Badacze zauważyli także, że wyniki są lepsze u osób przyjmujących zioła przez co najmniej 8 tygodni.

Pomaga w obniżeniu poziomu cholesterolu i cukru we krwi

Pomaga obniżyć poziom złego cholesterolu (LDL) przy jednoczesnym podniesieniu poziomu HDL.

Przegląd literatury[9] dowiódł, że leczenie ashwagandą znacznie obniża wysokość cukru we krwi. Jest to głównie spowodowane związkiem witaferyną A (WA), która ma silne działanie przeciwcukrzycowe. Stymuluje także komórki do pobierania glukozy z krwi.

Zwiększa objętość mięśni i siłę

Nadal przeprowadzane są badania kontrolne, które mają na celu wskazać skuteczność indyjskiego żeń-szenia w poprawie tkanki mięśniowej i siły. Jedna z prób[10] przeprowadzona na 30 mężczyznach dowiodła, że stosowanie ashwagandhy może być skuteczne w przypadku ogólnego osłabienia organizmu oraz poprawie wydolności sercowo- płucnej.

Inne badanie[11] przeprowadzone na grupie 18 osób przyjmujących codziennie przez 8 tygodni sproszkowany korzeń ashwagandhy nastąpił wzrost masy mięśniowej przy jednoczesnym obniżeniu wielkości tkanki tłuszczowej i poziomu złego cholesterolu.

Badanie[12] trwające 8 tygodni przeprowadzone na grupie 57 mężczyzn (18-50 lat) wykazało, że grupa (29 osób) przyjmująca 300 ml mg ekstraktu z korzenia ashwagandha dwa razy dziennie przez 8 tygodni miała większy wzrost masy i siły mięśni po upływie tego czasu w porównaniu z grupą placebo (28 mężczyzn).

Poprawia funkcje seksualne u kobiet

Badanie pilotażowe[13] udowodniło, że indyjski żeń-szeń jest skuteczny w leczeniu (FSD) dysfunkcji seksualnych u kobiet. Regularne stosowanie tego zioła poprawia nawilżenie pochwy oraz zwiększa satysfakcję z sexu.

Zwiększa poziom testosteronu i płodność u mężczyzn

Według licznych opracowań naukowych[14][15] korzeń ashwagandhy poprawia zdolności reprodukcyjne mężczyzn. Wykazano w nich, że podawanie tego zioła może być stosowane jako terapia empiryczna w leczeniu niepłodności. Potwierdziły również, że regularne spożywanie tego ziała spowodowało zajście w ciąże u 14% partnerek badanych mężczyzn (grupa 60 osób).

Regularne stosowanie korzenia indyjskiego żeń-szenia zwiększa koncentrację i ruchliwość plemników u mężczyzn z prawidłową liczbą plemników[16].

Wspomaga funkcje psychomotoryczne i pamięć

Regularne stosowanie ashwagandhy poprawia pamięć, funkcje poznawcze oraz zdolność do wykonywania reakcji motorycznych. Badanie[17] przeprowadzone na grupie 20 mężczyzn dowiodły, że zioło znacznie poprawia czas reakcji oraz zdolności psychomotoryczne.

Inna próba[18]przeprowadzona na grupie 50 osób dorosłych udowodniły, że indyjski żeń-szeń znacznie poprawia pamięć i koncentrację u ludzi biorących udział w różnych testach. 

Wykazuje działanie antynowotworowe

Przeprowadzone badanie[19][20] na chomiku chińskim dowiodło, że stosowanie ashwagandhy hamuje o 49% wzrost komórek raka jajnika. Skuteczność leczenia jest zależna od długości terapii oraz gęstości komórek rakowych.

Wspiera zdrowie serca

Różne opracowania naukowe[21][22] przeprowadzone na zdrowych mężczyznach potwierdziły, że ashwagandha zwiększa poziom VO2max, czyli ilość tlenu, która przyjmowana jest w czasie wysiłku fizycznego. Wysoki poziom VO2max wskazuje na zdrowe serce i płuca, które dostarczają wystarczającą ilość tlenu do mięśni w czasie wysiłku fizycznego.

Zapobiega negatywnym skutkom wywołanym przez stosowanie uretanu

Liczne badania naukowe[23][24] wykazały, że zapobiega negatywnym skutkom ubocznym wywołanym przez uretan, który stosowany jest m.in. ze względu na działanie przeciwnowotworowe oraz jako środek immunomodulujący. Indyjski żeń-szeń poprawia również liczbę białych krwinek i inne funkcje, które są zaburzane w czasie leczenia nowotworowego. Opracowania udowodniły także, że stosowanie ashwagandhy w czasie leczenia guzów macicy zmniejsza tendencje do krwawień. Powoduje również zanik mięśniaków po długim leczeniu.

Zmniejsza dolegliwości spowodowane chorobami neurodegaradycjnymi

U pacjentów z chorobą Alzheimera następuje zanik neurytów i utrata synaptyczna, które są głównym powodem uszkodzenia funkcji poznawczych. W innych chorobach neurodegeneracyjnych takich jak choroba Parkinsona, Huntingtona i Creutzfeldta-Jakoba, występuje również zanik neurytów. Przeprowadzone liczne eksperymenty naukowe[25][26][27] potwierdziły, że ashwagandha spowalnia, zatrzymuje, a nawet odwraca zanik neurytów. Dzięki temu może być stosowana na każdym etapie choroby neurodegradyacyjnej, nawet zanim zostanie zdiagnozowana.

Może zmniejszać dolegliwości niektórych schorzeń psychicznych

Niektóre dowody naukowe[28][29] sugerują, że ashwagandha jest pomocna w zmniejszeniu objawów niektórych chorób psychicznych. Co zostało potwierdzone badaniem przeprowadzonym na grupie 66 osób ze schizofrenią. Uczestnicy codziennie przez 12 tygodni przyjmowali 1000 mg ekstraktu z indyjskiego żeń-szenia. Badanie wykazało, że osoby przyjmujące zioło odczuwały zmniejszone objawy depresji i lęku, w porównaniu z osobami przyjmującymi placebo. Powyższe badania dowiodły także, że ashwagandha może łagodzić ogólne objawy i odczuwany stres u osób chorujących na schizofrenię.

W studium[30] z 2013 roku zostały przedstawione dowody naukowe, że Ashwagandha pomaga w poprawie upośledzonych funkcji poznawczych u osób z aktywną chorobą dwubiegunową.

Ograniczone badanie[31] z 2012 roku przeprowadzone na grupie 64 osób udowodniło, że przyjmowanie codzienne 600 mg ekstraktu z ashwagandhy przez 60 dni zredukowało objawy depresji u 77% osób, w porównaniu z 5% osób przyjmujących placebo.

Ma działanie przeciwlękowe

Z przeprowadzone badań klinicznych[32]wynika, że ashwagandha może być stosowana jako skuteczny stabilizator w stanach lęku i depresji.  Wykazało ono także, że ma działanie podobne do lorazepam- zmniejsza poziom tribuliny w mózgu.

Ma działanie przeciwbólowe

Ashwagandha ma działanie przeciwbólowe. Wiele opracowań klinicznych[33][34] dowiodło, że łagodzi reakcje układu nerwowego na ból oraz wykazuje działanie przeciwartretyczne. Jest również skuteczna jako lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy.

Jak stosować?

Nie ma określonego dokładnego dawkowania. W medycynie ajurwedyjskiej i tradycyjnej medycynie chińskiej zaleca się spożywanie 3-5 g proszku dziennie. W kuracji zapobiegawczej dawka wynosi od 5-10 g dziennie.

Kuracja może być stosowana przez maksymalnie 40 dni, następnie musi nastąpić min. 10-dniowa przerwa. W czasie roku można stosować nie więcej niż 4 takie kuracje. Zaleca się ich stosowanie zwłaszcza w okresie jesienno- zimowym, podczas rekonwalescencji czy przepracowania.

Podczas stosowania proszku ashwagandhy zaleca się rozpocząć od małej dawki, a następnie stopniowo ją zwiększać aż do osiągnięcia dawki leczniczej.

Żeń-szeń indyjski można stosować o różnych porach dnia. Jednak proponujemy stosować rano na czczo, po ostatnim posiłku wieczorem oraz w momentach nadmiernego stresu.

Przepis na mleko księżycowe

Mleko księżycowe wywodzi się z ajurwedy. Napój wykorzystuje naturalne działanie roślin, dzięki temu wspomaga zasypianie.

Przeciwwskazania 

Nie zaleca się spożywania ashwagandhy u kobiet w ciąży i karmiących piersią, ponieważ nie badań, które potwierdzają bezpieczeństwo stosowania. Dzieci poniżej 16 roku życia nie powinny także stosować żeń-szeń indyjskiego.

Osoby cierpiące na schorzenia tarczycy i choroby autoimmunologiczne przed zastosowaniem indyjskiego żeń-szenia powinny skonsultować się z lekarzem.

Jeśli stosujesz leki o działaniu na ośrodkowy układ nerwowy, czyli m.in. antydepresyjne, nasenne i przeciwpadaczkowe, to należy się skonsultować z lekarzem przed zastosowaniem preparatów z żeń-szeniem indyjskim.

Ashwagandha wzmacnia działanie leków obniżających ciśnienie i poziom cukru we krwi, dlatego osoby chorujące na nadciśnienie oraz cukrzycę powinny częściej kontrolować poziomu cukru i ciśnienia.

Nie zaleca się stosowania w przypadku wystąpienia wrzodów żołądka, ponieważ zawarta w indyjskim żeń-szeniu witania podrażnia błonę śluzową, co wzmaga dolegliwości.

Ashwagandhy nie powinny stosować osoby, które są uczulone na trawę.

Skutki uboczne

Stosowanie ashwagandhy uznaje się za bezpieczne, lecz spożywanie jej w nadmiernej ilości może zwiększyć aktywność GABA neuroprzekaźników, które wydłużają czas odruchu i zmniejszają zdolności motoryczne i intelektualne. Może dochodzić także do niewielkich zaburzeń trawienia.

Po przyjmowaniu indyjskim żeń-szeniu zdarza się występowanie swędzących lub piekących   przebarwień skórnych.

W przypadku wystąpienia skutków ubocznych zaleca się zmniejszenie, a nawet całkowite zaprzestanie stosowania ashwagandhy.

Przypisy:

---

1. Singh, N., Bhalla, M., de Jager, P., & Gilca, M. (2011). An overview on ashwagandha: a Rasayana (rejuvenator) of Ayurveda. African journal of traditional, complementary, and alternative medicines : AJTCAM, 8(5 Suppl), 208–213. https://doi.org/10.4314/ajtcam.v8i5S.9
2. Ibidem
3. Archana, R., & Namasivayam, A. (1999). Antistressor effect of Withania somnifera. Journal of ethnopharmacology, 64(1), 91–93. https://doi.org/10.1016/s0378-8741(98)00107-x
4. https://blog.priceplow.com/wp-content/uploads/2014/08/withania_review.pdf /
5. Devpura, G., Tomar, B. S., Nathiya, D., Sharma, A., Bhandari, D., Haldar, S., Balkrishna, A., & Varshney, A. (2021). Randomized placebo-controlled pilot clinical trial on the efficacy of ayurvedic treatment regime on COVID-19 positive patients. Phytomedicine : international journal of phytotherapy and phytopharmacology, 84, 153494. https://doi.org/10.1016/j.phymed.2021.153494
6. [6] Salve J, Pate S, Debnath K, et al. Adaptogenic and Anxiolytic Effects of Ashwagandha Root Extract in Healthy Adults: A Double-blind, Randomized, Placebo-controlled Clinical Study. Cureus. 2019;11(12): e6466.
7. Kelgane, S. B., Salve, J., Sampara, P., & Debnath, K. (2020). Efficacy and Tolerability of Ashwagandha Root Extract in the Elderly for Improvement of General Well-being and Sleep: A Prospective, Randomized, Double-blind, Placebo-controlled Study. Cureus, 12(2), e7083. https://doi.org/10.7759/cureus.7083
8. Cheah, K. L., Norhayati, M. N., Husniati Yaacob, L., & Abdul Rahman, R. (2021). Effect of Ashwagandha (Withania somnifera) extract on sleep: A systematic review and meta-analysis. PloS one, 16(9), e0257843. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0257843
9. Durg, S., Bavage, S., & Shivaram, S. B. (2020). Withania somnifera (Indian ginseng) in diabetes mellitus: A systematic review and meta-analysis of scientific evidence from experimental research to clinical application. Phytotherapy research : PTR, 34(5), 1041–1059. https://doi.org/10.1002/ptr.6589
10. Sandhu, J. S., Shah, B., Shenoy, S., Chauhan, S., Lavekar, G. S., & Padhi, M. M. (2010). Effects of Withania somnifera (Ashwagandha) and Terminalia arjuna (Arjuna) on physical performance and cardiorespiratory endurance in healthy young adults. International journal of Ayurveda research, 1(3), 144–149. https://doi.org/10.4103/0974-7788.72485
11. Ibidem
12. Wankhede, S., Langade, D., Joshi, K., Sinha, S. R., & Bhattacharyya, S. (2015). Examining the effect of Withania somnifera supplementation on muscle strength and recovery: a randomized controlled trial. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 12, 43. https://doi.org/10.1186/s12970-015-0104-9
13. Dongre, S., Langade, D., & Bhattacharyya, S. (2015). Efficacy and Safety of Ashwagandha (Withania somnifera) Root Extract in Improving Sexual Function in Women: A Pilot Study. BioMed research international, 2015, 284154. https://doi.org/10.1155/2015/284154
14. Gupta, A., Mahdi, A. A., Shukla, K. K., Ahmad, M. K., Bansal, N., Sankhwar, P., & Sankhwar, S. N. (2013). Efficacy of Withania somnifera on seminal plasma metabolites of infertile males: a proton NMR study at 800 MHz. Journal of ethnopharmacology, 149(1), 208–214. https://doi.org/10.1016/j.jep.2013.06.024
15. Mahdi, A. A., Shukla, K. K., Ahmad, M. K., Rajender, S., Shankhwar, S. N., Singh, V., & Dalela, D. (2009). Withania somnifera Improves Semen Quality in Stress-Related Male Fertility. Evidence-based complementary and alternative medicine : eCAM, 2011, 576962. Advance online publication. https://doi.org/10.1093/ecam/nep138
16. Durg, S., Shivaram, S. B., & Bavage, S. (2018). Withania somnifera (Indian ginseng) in male infertility: An evidence-based systematic review and meta-analysis. Phytomedicine : international journal of phytotherapy and phytopharmacology, 50, 247–256. https://doi.org/10.1016/j.phymed.2017.11.011
17. Pingali, U., Pilli, R., & Fatima, N. (2014). Effect of standardized aqueous extract of Withania somnifera on tests of cognitive and psychomotor performance in healthy human participants. Pharmacognosy research, 6(1), 12–18. https://doi.org/10.4103/0974-8490.122912
18. Choudhary, D., Bhattacharyya, S., & Bose, S. (2017). Efficacy and Safety of Ashwagandha (Withania somnifera (L.) Dunal) Root Extract in Improving Memory and Cognitive Functions. Journal of dietary supplements, 14(6), 599–612. https://doi.org/10.1080/19390211.2017.1284970
19. Sumanran https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4609357/ VN, Boddul S, Madhuri D. Różnicowe działanie hamujące wzrost korzenia Withania somnifera na komórki CHO. Phytother Res. 2007; 21 :1–4
20. Abbas SS, Singh V, Bhalla M, Singh N. Clinical Study of Organic Ashwagandha w przypadkach parkinsonizmu, neuropatii, paraliżu i guzów macicy (włókniaków i innych guzów), w tym raka endodermalnego skóry; Proc., Krajowe Seminarium „Ekologiczne zioła ajurwedy w opiece zdrowotnej ludzkości: strategia oceny naukowej i jednolitej standaryzacji” – Lucknow; 2004. s. 81
21. Choudhary, B., Shetty, A., & Langade, D. G. (2015). Efficacy of Ashwagandha (Withania somnifera [L.] Dunal) in improving cardiorespiratory endurance in healthy athletic adults. Ayu, 36(1), 63–68. https://doi.org/10.4103/0974-8520.169002
22. Sandhu, J. S., Shah, B., Shenoy, S., Chauhan, S., Lavekar, G. S., & Padhi, M. M. (2010). Effects of Withania somnifera (Ashwagandha) and Terminalia arjuna (Arjuna) on physical performance and cardiorespiratory endurance in healthy young adults. International journal of Ayurveda research, 1(3), 144–149. https://doi.org/10.4103/0974-7788.72485
23. Singh N, Hoette Y, Miller R. Tulsi „Matka Medycyna Natury”. Wydanie II. Lucknow: Międzynarodowy Instytut Ziołolecznictwa; 2010. s. 28-32