Aloes suszony i świeży: właściwości i zastosowanie

Od wieków znane są właściwości prozdrowotne aloesu. Liście tej rośliny bogate są w witaminy i minerały oraz przeciwutleniacze. Dlaczego warto jeść aloes kandyzowany? Do czego można go używać?

Jak i gdzie rośnie aloes?

Aloe Vera jest najbardziej znaną odmianą aloesu. Należy do rodzinny liliowatych Liliaceae. Pochodzi z krajów śródziemnomorskich. Przemysłowe uprawy aloesu są w klimacie tropikalnym i subtropikalnym. Dlatego plantacje tej rośliny znajdują się m.in. na południu Stanów Zjednoczonych, w południowo- zachodniej Azji, na Bahamach, Tajlandii, w Meksyku, Ameryce Środkowej i Indiach Zachodnich. Pierwsze plantacje Aloesu powstały w 1912 roku na Florydzie.

Jak wygląda uprawa aloesu?

Aloes uprawiany jest na dobrze nawodnionych i nawożonych plantacjach. Roślina jest odporna na choroby. Dzięki temu nie trzeba stosować pestycydów do jej ochrony. Do produkcji przemysłowej wykorzystuje się liście mające co najmniej 4 lata, lecz nie starsze niż 5 lat. Osiągają wtedy masę około 2 kg.
Przetwarzanie liści przeprowadzone jest w ciągu 48 godzin od ich zerwania. Tylko wtedy można otrzymać produkty najwyższej jakości. Wszystkie czynności w czasie produkcji przeprowadzane są bardzo ostrożnie, ponieważ naruszenie zewnętrznej skórki może spowodować zanieczyszczenie produktu. W pierwszym etapie liście myte są ze wszystkich zanieczyszczeń. Kolejne etapy produkcji zależne są od tego, jaki produkt ma zostać uzyskany.

Co wytwarza się z aloesu?

Sok

Sok z aloesu wytwarzany jest poprzez miażdżenie lub mielenie całych liści wraz z częścią lateksową. Ma on gorzki smak, dlatego wielu producentów oczyszcza sok, co powoduje utratę wielu cennych wartości odżywczych m.in. Acemannanu. Dlatego warto wybierać soki renomowanych firm zawierających m.in. 99% procent Aloesu.

Żel

Wytwarzany jest z soku z liści aloesu lub miąższu wewnętrznego, bez zewnętrznej skórki oraz lateksu aloesowego. Niektórzy producenci do zagęszczenia żelu wykorzystują karacen E 407 (dodatek do żywności pochodzenia naturalnego). W żelu jest najwięcej lepkiej cieczy (śluzu) zawierającej polisacharydy.

Aloes suszony kandyzowany

Wytwarzany jest z obranych, następnie suszonych (gorącym powietrzem) i kandyzowanych liści aloesu. Dzięki temu zachowują wszystkie wartości odżywcze świeżej rośliny. Jest bogaty w witaminy i minerały.

Koncentrat

Koncentrat najczęściej robiony jest z całych liści. Skoncentrowana dawka zalecana jest osobom, którym nie smakuje aloes i wolą go przyjmować raz dziennie.

Proszek

Proszek z aloesu powstaje przez usunięcie z żelu resztek aloiny (składnik lateksu o właściwościach przeczyszczających). Liście są odwodnione, a następnie zmielenie do postaci proszku.

Kapsułki z aloesem

Najczęściej produkowane są z całych liści, które są liofilizowane do formy kapsułek. Jest to skoncentrowana forma aloesu tak samo, jak koncentrat.

Właściwości odżywcze aloesu

W liściach aloesu jest wiele składników odżywczych. Ich liczba zależna jest od: miejsca uprawy, warunków, pory zbiorów oraz metody pozyskiwania. Roślina bogata jest w kwasy tłuszczowe, przeciwutleniacze oraz wiele witamin i minerałów. Jest świetnym źródłem witamina A i E, które mają właściwości przeciwutleniające. Zwalczają wolne rodniki odpowiedzialne m.in. za proces starzenia się oraz choroby nowotworowe.

Witaminy:

• A – jest niezbędna dla układu odpornościowego. Pomaga w zwalczaniu bakterii i wirusów w organizmie;
• C – wspomaga układ odpornościowy, chroni przed rakiem oraz chorobami układu sercowo – naczyniowego;
• E – chroni przed chorobami serca i wzmacnia układ odpornościowy;
• B1 (tiamina) – wspomaga układ trawienny. Wzmacnia układ odpornościowy;
• B2 (ryboflawina) – ma działanie przeciwutleniające. Dostarcza do organizmu energii. Jest bardzo ważna do prawidłowego funkcjonowanie układu nerwowego;
• B3 (niacyna) – stosowana do leczenia wysokiego cholesterolu, migren i cukrzycy. Wspomaga działanie układu trawiennego;
• B6 – jest ważna do prawidłowej pracy układu immunologicznego, sercowo-naczyniowego oraz pokarmowego.
• B12 – znajduje się głównie w produktach odzwierzęcych.

Minerały:

• wapń – wzmacnia kości. Jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego i nerwowego;
• sód – jest ważny dla prawidłowego ciśnienia krwi oraz funkcjonowania mięśni i stawów;
• żelazo – jest jednym z ważniejszych dla organizmu minerałów. Odpowiada za wytwarzanie hemoglobiny oraz za prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego i nerwowego;
• magnez – tak jak żelazo jest jednym z ważniejszych dla organizmu minerałów. Reguluje poziom glukozy we krwi oraz wspomaga utrzymanie silnego układu odpornościowego;
• potas – chroni naczynia krwionośne i pomaga zmniejszyć ryzyko chorób serca;
• miedź – jest niezbędna do ogólnego stanu zdrowia. Minerał ten pomaga utrzymać zdrowe serce i zapobiegać osteoporozie.

Antrachinony

W aloesie jest 12 chemicznych związków organicznych. Mają one działanie: przeczyszczające, łagodzące ból, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe.

Polisacharydy

Aloes zawiera cukier Acemannan o właściwościach przeciwwirusowych. Stymuluje on układ pokarmowy oraz łagodzi problemy żołądkowo- jelitowe.

Kwasy tłuszczowe

Według Amerykańskiego Instytutu Zdrowia (NIH) aloes ma aż 20 aminokwasów, w tym 7 niezbędnych dla zdrowia. Zawiera również kwasy tłuszczowe o właściwościach przeciwzapalnych i przeciwseptycznych.

Jakie właściwości prozdrowotne ma aloes?

Codzienne jedzenie aloesu ma wiele korzyści dla zdrowia:

Ma działanie antyoksydacyjne

Zawiera związki chemiczne o właściwościach antyoksydacyjnych. Chronią one komórki przed nadmiernym utlenianiem. Zwalczają również wolne rodniki odpowiedzialne m.in. za proces starzenia się oraz choroby nowotworowe.

Wspomaga trawienie

Aloes jest produktem wspomagającym trawienie. Zawiera przeciwutleniacze, które wspierają układ odpornościowy. Polisacharydy mają właściwości przeciwzapalne. Dlatego aloes zalecany jest u osób chorujących na zespół jelita drażliwego.

Właściwości detoksykacyjne wykorzystywane są do leczenia choroby wrzodowej układu pokarmowego. Dzięki właściwościom antybakteryjnym skuteczny jest w leczeniu zakażenia szczepami bakterii Helicobacter.

Produkty z tej rośliny stosowane są również u pacjentów, którzy przechodzą chemioterapię i radioterapię. Osoby cierpiące na refluks przełyku mogą również stosować aloes, aby zmniejszyć objawy uszkodzenia tkanek spowodowane tą chorobą.

Wzmacnia układ odpornościowy

Aloes ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne oraz detoksykacyjne, dzięki temu wspomaga układ odpornościowy. Co powoduje, że organizm może szybciej zwalczyć infekcje, a więcej składników odżywczych dostaje się do krwioobiegu. Atrachoniny obecne w roślinie hamują występowanie komórek bakteryjnych.
Roślina jest również źródłem przeciwutleniaczy, które zwalczają wolne rodniki powodujące m.in. proces starzenia się oraz choroby nowotworowe.

Wspomaga pamięć

Badanie przeprowadzone na zwierzętach[2] wykazało, że regularne jedzenie aloesu poprawia pamięć i przyspiesza uczenie się. Zmniejsza również objawy depresji.

Obniża poziom cholesterolu we krwi

Kilka badań wykazało, że aloes ma właściwości obniżające cholesterol. Codzienne spożycie 10 lub 20 ml aloesu przez 3 miesiące powoduje obniżenie poziomu cholesterolu LDL o 18%, a całkowitego cholesterolu o 15%.

Wspomaga leczenie cukrzycy

Niektóre badania[2][3] [4]wykazały, że aloes przyczynia się do obniżenia poziomu glukozy we krwi. Jednak nie należy łączyć aloesu z lekami na cukrzycę (może to mieć fatalne skutki dla zdrowia).

Łagodzi ból stawów

Enzymy i aminokwasy w aloesie mają właściwości przeciwzapalne. Bardzo często żel jest stosowany w łagodzeniu bólu mięśni i ścięgien.

Pomaga w leczeniu dolegliwości jamy ustnej

Aloes wykorzystywany jest do leczenia chorób przyzębia, stanów zapalnych dziąseł oraz liszaja płaskiego. Jest zalecany jako wspomaganie leczenia kandydozy (choroby o podłożu grzybiczym).

Łagodzi problemy skórne

Badania wykazały, że aloes jest prawdopodobnie skuteczny w leczeniu problemów skórnych m.in. opryszczki, łuszczycy oraz swędzącej wysypki. Pokrycie zmian skórnych żelem daje efekt chłodzenia oraz przyspiesza gojenie się ran. Łagodzi skutki oparzeń i odmrożeń oraz stymuluje produkcję kolagenu (co pomaga w utrzymaniu elastyczności skóry).

Ma działanie przeciwnowotworowe

Badania przeprowadzone na zwierzętach wykazały, że roślina wzmacnia układ odpornościowy. Dzięki temu organizm może samodzielnie zwalczyć raka. Badania opublikowane[5] w 2013 wykazały, że zawarta w roślinie emodyna może być skutecznym lekiem na raka piersi. Jedno z badań[6] wykazało, że Acemannan pobudza komórki do wytwarzania cytokin – cząsteczek odpowiedzialnych za zwalczanie stanu zapalnego.

Przyspiesza gojenie się ran

Stosownie miejscowo aloesu przyspiesza gojenie się ran. Od stuleci stosowany jest na oparzenia i owrzodzenia. Dzięki zawartości polisacharydów, glukomannanu i gliberyny.

Łagodzi ukąszenia owadów

Zawarte w roślinie składniki zapobiegają stanom zapalnym i łagodzą ukąszeń owadów m.in. zmniejszają uczucie swędzenia.

Z czego powstaje aloes suszony?

Aloes suszony to obrane i pokrojone w cienkie plastry liście aloesu, które są suszone gorącym powietrzem (około 2- 3 dni). Tak wysuszone plastry są kandyzowane. Dzięki temu zachowane są wszystkie prozdrowotne właściwości rośliny. Światowym liderem w produkcji suszonego aloesu jest Tajlandia.

Czy można jeść liście aloesu?

Aloes (Aloe vera) z ostrymi i szpiczastymi końcówkami liści nie wygląda na roślinę, która nadawałaby się do jedzenia na surowo. Z pewnością wiele osób zastanawia się: „Czy aloes można jeść?”

Jasne, że tak!

Liście aloesu są jadalne i nie ma przeciwwskazań do ich spożywania. Oczywiście wcześniej musimy je odpowiednio przygotować. Najpopularniejszymi jadalnymi częściami rośliny jest żel i skórka. Liście aloesu zawierają również lateks, który niestety nie nadaje się do spożycia

Żel aloesowy, że to nic innego jak galaretowata substancja, która znajduje się we wnętrzach liścia. Żel jest nie tylko jadalny, ale również pełen wartościowych składników odżywczych. W jego składzie znajduje się wiele przeciwutleniaczy, a także A, B12, C i E. W danym żelu aloesowego znajduje się również kwas foliowy oraz cholina.
Żel jest zdecydowanie najbardziej popularnym „produktem” aloesu. Ma orzeźwiający smak, dzięki temu idealnie nadaje się m.in. do koktajli i salsy.

Skórka również jest bezpieczna do jedzenia. Ma delikatny smaki i chrupiącą konsystencję. Stanowi świetny dodatek, np. do sałatek. Skórkę z liści aloesu można użyć zamiast nachosów do sosu salsa.
Aby przygotować skórkę, musimy odciąć wszystkie kolczyste krawędzie u góry i po bokach rośliny. Następnie dokładnie ją myjemy i usuwamy zanieczyszczenia, w tym lateks. Skórkę aloesu można pokroić w kosteczkę i dodać do sałatek.

Skórki i listki aloesu możemy również spożywać w formie suszonych plasterków w wersji kandyzowanej.

A co z lateksem?
W liściach aloesu między żelem a skórką znajduje się warstwa lateksu, która nie jest jadalna ani bezpieczna do spożycia. Zawiera substancję chemiczną, która w małych dawkach może wywoływać bóle brzucha, a także biegunki. Nadmiar lateksu może być bardzo niebezpieczny dla zdrowia.
Z tego względu przed zjedzeniem skórki czy żelu musimy najpierw usunąć warstwę lateksu. Ma wygląd żółtego, gorzkiego w smaku soku.

Dobrym sposobem jest również moczenie aloesu przez około 20 minut. Po namoczeniu skórka stanie się miększa i łatwiej ją będzie pogryźć. W trakcie moczenia niwelujemy również niejadalną substancję, czyli aloinę.

Aloes można jeść też w wersji gotowanej. Podczas gotowania aloes oddaje wodę, kurczy się i mięknie przez co jest łatwiejszy do gryzienia. Aloes dobrze jest ugotować na parze m.in. przed dodaniem do sałatek.

Jak jeść aloes suszony?

Aloes suszony można jeść na wiele sposobów:

• można go stosować do słodkich przetworów np. do powideł śliwkowych z aloesem i rodzynkami;
• jako zdrową przekąskę między posiłkami;
• można dodawać do koktajli i smoothie;
• jest idealnym dodatkiem do wiosennych i letnich sałatek;
• jako składnik słodkich wypieków np. ciastek, batonów energetycznych;
• świetnie sprawdzi się jako składnik pożywnego śniadania np. owsianki i müsli;
• można go stosować zamiast nachosów do sosu salsa.

Przechowywanie suszonego aloesu

Aloes suszony należy przechowywać w szczelnym pojemniku (słoiku lub woreczku strunowym) w suchym i chłodnym miejscu np. w lodówce lub w spiżarce.

Czy stosowanie suszonego aloesu ma negatywne konsekwencje?

Nie zaleca się przekraczać 40 ml dziennie (około 3-4 łyżek), ponieważ nadmierne spożycie może wywołać działanie przeczyszczające. Może również doprowadzić do stanów zapalnych jelit oraz utrudniać wchłanianie się składników odżywczych. U kobiet może przedłużyć krwawienie miesięczne.

Przeciwwskazania do stosowania aloesu suszonego

Aloes suszony mimo wielu prozdrowotnych właściwości nie powinien być stosowany przez osoby mające alergię na tę roślinę. U ludzi uczulonych na czosnek, tulipany i cebulę po zjedzeniu tej rośliny może pojawić się wysypka.
Nie zaleca się jedzenia aloesu suszonego kobietom w ciąży i karmiącym piersią, ponieważ nie jest w pełni zbadany jego wpływ na płód oraz niemowlę. Może wywołać niepokój, skurcze macicy oraz biegunkę u niemowląt karmionych piersią.
Aloesu suszonego nie powinny jeść osoby przyjmujące leki obniżające poziom insuliny oraz leki hipoglikemizujące. Osoby stosujące leki na problemy z sercem mogą odczuwać niepokój po zjedzeniu aloesu.

Materiały źródłowe:

1. Aloe vera improves memory and reduces depression in mice, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23394255/ [dostęp 03.02.2022r.]
2. Systematic review of herbs and dietary supplements for glycemic control in diabetes, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12663610/ [dostęp 03.02.2022r.]
3. Efficacy of Aloe Vera Supplementation on Prediabetes and Early Non-Treated Diabetic Patients: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27347994/ [dostęp 03.02.2022r.]
4. Dietary Aloe Improves Insulin Sensitivity via the Suppression of Obesity-induced Inflammation in Obese Mice, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21494375/ [dostęp 03.02.2022r.]
5. Activation of a mouse macrophage cell line by acemannan: the major carbohydrate fraction from Aloe vera gel, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8956975/ [dostęp 03.02.2022r.]
6. Natural Bioactives and Phytochemicals Serve in Cancer Treatment and Prevention, https://www.hindawi.com/journals/ecam/2013/376123/ [dostęp 03.02.2022r.]
7. Activation of a mouse macrophage cell line by acemannan: the major carbohydrate fraction from Aloe vera gel, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8956975/ [dostęp 03.02.2022r.]